Droogte en funderingsproblematiek: Oorzaken, risico’s en mogelijke aanpak in Nederland

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

De invloed van droogte op funderingen van woningen is een steeds urgenter kwestie in Nederland. Door klimaatverandering en langdurige droge perioden verandert het grondwaterpeil, wat leidt tot schade aan houten funderingspalen en betonnen funderingen. De gevolgen zijn zichtbaar in de vorm van verzakkingen, scheuren in muren en schade aan kozijnen. Deze problematiek treft vooral oude woningen, die vaak zijn gebouwd voor 1970, met houten of ondiepe funderingen. In dit artikel worden de oorzaken, het omvang van het probleem, de gevolgen voor huizenbezitters en mogelijke maatregelen besproken, op basis van recente analyses en expertinformatie.

Oorzaken van funderingsproblematiek

Droogstand en paalrot

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsproblematiek in Nederland is het verlies aan houten funderingspalen door paalrot. Houten palen, die vaak gemaakt zijn van esdoorn, grenen of eik, zijn kwetsbaar voor biologische aantasting. Deze schimmels en bacteriën dringen in wanneer het hout droogvalt. Normaal staat de fundering onder water, wat de palen beschermt. Tijdens droogteperiodes daalt het grondwaterpeil, waardoor palen boven water komen te staan en zich openstellen voor rotting.

Afwisselende natte en droge omstandigheden bieden paalrotschimmels een ideale omgeving om zich te ontwikkelen. Dit verkort de levensduur van houten funderingspalen, wat leidt tot verzakkingen en schade aan woningen. Volgens Dick de Jong van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), is het aantal woningen met funderingsproblematiek fors toegenomen sinds de droge zomer van 2018. In 2019 schatte het KCAF dat minstens 1 miljoen huizen in Nederland dreigen te verzakken.

Klimaatverandering en grondwaterstanden

Klimaatverandering is een versterkende factor in de toename van funderingsproblematiek. Door veranderende weerspatronen en langdurige droogteperiodes daalt het grondwaterpeil, wat de kans op funderingsproblematiek verhoogt. In steden als Amsterdam, Rotterdam en Haarlem, waar veel woningen op houten palen zijn gebouwd, is dit een bekend probleem. Het droge voorjaar verlengt de droogstand van palen, wat de levensduur van de fundering verder verkort.

Robin Lomulder van Fugro stelt dat de impact van droogte op funderingen groter wordt. In Noord- en Zuid-Holland, maar ook in regio’s als Friesland, Gelderland en Noord-Brabant, zijn funderingsproblemen zichtbaar. Oudere woningen, gebouwd voor 1970, zijn het kwetsbaarst. Sinds 1970 is het gebruik van grenen funderingshout verboden vanwege de risico’s op paalrot. Toch is er nog een grote hoeveelheid oude palen in gebruik die nu onder druk staan door de veranderende klimatologische omstandigheden.

Risico’s en schade

Verzakkingen en schade aan woningen

Verzakkingen zijn een directe gevolg van funderingsproblematiek. Wanneer houten palen rotten of betonnen funderingen verzakken door droogte, kunnen muren scheuren, vloeren kromtrekken en deuren en kozijnen mislukken. Deze schade is niet alleen visueel zichtbaar, maar ook functioneel problematisch. In extreme gevallen kunnen woningen onbewoonbaar raken, wat leidt tot verlies aan waarde en verkoopproblemen.

Volgens een onderzoek door Deltares, opdrachtgever van het Verbond van Verzekeraars, kan de totale schade door droogte in de komende dertig jaar oplopen tot 54 miljard euro. De schade is in veel gevallen niet dekbaar via verzekeringen, wat betekent dat de eigenaar van het pand de kosten voor herstel zelf moet dragen. Herstel van funderingen kan soms oplopen tot meer dan 100.000 euro, wat voor veel huizenbezitters onbetaalbaar is.

Verdeling van risico’s per regio

De risico’s zijn niet gelijk verdeeld over het hele land. In het Rijnmondgebied, de Zaanstreek en regio’s met veenbodem zijn funderingsproblematiek het sterkst aanwezig. Gebieden met hoge concentratie houten funderingspalen, zoals Amsterdam en Rotterdam, lopen het grootste risico. Ook in regio’s als Friesland en Noord-Brabant zijn funderingsproblemen zichtbaar, vooral in woningen met ondiepe funderingen. Deze woningen zijn direct op de bodem gegrondvest, wat het risico op verzakking vergroot bij droogte.

Aanpak en maatregelen

Preventie en herstel

Tegenwoordig zijn er diverse maatregelen om funderingsproblematiek te voorkomen of te herstellen. Preventieve maatregelen zijn de meest kosteneffectieve oplossing. Voor houten funderingspalen kan een onderhoudsprogramma worden opgesteld om de levensduur te verlengen. Dit omvat onder meer het herstellen van het grondwaterpeil en het gebruik van biologisch resistent hout.

Voor woningen met bestaande funderingsproblematiek zijn er meerdere herstelopties. Een bekende aanpak is het stutten van de fundering met behulp van grout of injectiematerialen. Dit proces maakt het mogelijk om de fundering te stabiliseren en de woning weer veilig te maken. In sommige gevallen is het nodig om de fundering volledig te vervangen, wat een kostbare en tijdrovende maatregel is.

Rol van de overheid en gemeenten

De overheid en gemeenten spelen een cruciale rol in het beheersen van funderingsproblematiek. Veel gemeenten hebben al programma’s opgestart om funderingsrisico’s in kaart te brengen en preventieve maatregelen te nemen. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) werkt samen met gemeenten om funderingsrisico’s inzichtelijk te maken via platforms zoals FunderMaps. Deze kaarten tonen gebieden met kwetsbare funderingen door droogte, waardoor gemeenten beter kunnen voorzien in preventieve maatregelen.

Bovendien zijn er initiatieven om funderingsproblematiek te financieren. Aangezien de schade vaak niet dekbaar is via verzekeringen, zijn er overheidssubsidies en leningen beschikbaar voor huizenbezitters die funderingsherstel nodig hebben. Deze maatregelen zijn bedoeld om het woningfonds te behouden en de woningmarkt stabiel te houden.

Conclusie

Droogte en klimaatverandering hebben een directe impact op funderingen van woningen in Nederland. Houten funderingspalen zijn kwetsbaar voor paalrot, terwijl betonnen funderingen onder druk staan door bodemdaling. Deze problemen leiden tot verzakkingen, scheuren en schade aan woningen, met verliezen in waarde en verkoopproblemen. Het risico is het grootst in regio’s met houten funderingspalen en ondiepe funderingen, zoals Amsterdam, Rotterdam en Friesland.

Voor huizenbezitters is het belangrijk om zich bewust te zijn van de risico’s en preventieve maatregelen te overwegen. Voor woningen met bestaande funderingsproblematiek zijn er herstelopties beschikbaar, hoewel deze vaak kostbaar zijn. De overheid en gemeenten spelen een cruciale rol in het beheersen van funderingsrisico’s door middel van kaartanalyse, preventieve programma’s en financiële steun.