Hergebruik van funderingen als duurzame oplossing in de bouw

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

In de huidige bouwsector is duurzaamheid niet langer een keuze, maar een noodzaak. De uitstoot van CO2 en het verbruik van grondstoffen moeten drastisch worden teruggebracht om de doelstellingen van klimaatneutraliteit te halen. Een van de duurzamere benaderingen die steeds meer aandacht krijgt, is het hergebruik van bestaande funderingen. Dit artikel geeft een overzicht van de voordelen, uitdagingen en praktijkvoorbeelden van hergebruik van funderingspalen, met een nadruk op duurzaamheid, kostenefficiëntie en technische toepasbaarheid.

Duurzaamheid en hergebruik van funderingen

De bouwsector staat voor het grootste deel stil bij de productie van nieuwe funderingspalen, waarbij veel energie, grondstoffen en CO2-uitstoot betrokken zijn. Het hergebruik van bestaande funderingen biedt een alternatieve, duurzamere oplossing. Volgens meerdere bronnen levert het hergebruik van funderingspalen aanzienlijke besparingen op in tijd, geld en CO2-uitstoot. Deze besparingen zijn vooral relevant in stedelijke gebieden, waar ruimte beperkt is en bestaande gebouwen vaak worden afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw.

Een voorbeeld hiervan is het Frame Building in Amsterdam, waar 28 van de 50 funderingspalen werden hergebruikt. Dit bespaarde tussen de 25% en 37% op de kosten van nieuwe palen. Bovendien is er geen rekening gehouden met de indirecte voordelen, zoals het vermijden van heistellingen en het besparen van wapening. Daarnaast is er ook een viaduct over de A9 waar 208 funderingspalen van een oude brug zijn hergebruikt, wat opnieuw duidelijk maakt dat hergebruik in grote projecten niet alleen mogelijk is, maar ook aantrekkelijk is vanuit een duurzamheids- en kostenperspectief.

Voordelen van hergebruik van funderingspalen

Het hergebruik van funderingspalen heeft verschillende voordelen, die niet alleen duurzaam zijn, maar ook technisch en economisch relevant. Deze voordelen zijn:

Kostenbesparing: Het installeren van nieuwe palen is duur. Hergebruik voorkomt dat de bouwput opnieuw moet worden gedekt en bespaart de kosten van transport, wapening en montage.
Tijdsbesparing: Het hergebruik van bestaande funderingen versnelt het bouwproces, omdat het niet nodig is om volledig nieuwe palen te plaatsen en te testen.
CO2-uitstoot verminderen: Het hergebruik vermindert de productie van nieuwe palen, wat aanzienlijk bijdraagt aan het verlagen van de CO2-uitstoot van bouwprojecten.
Afvalvermindering: Door het hergebruik van bestaande palen ontstaat minder bouwafval, wat positief is voor het milieu.
Duurzaam bouwen: Het hergebruik van funderingen past goed in het kader van circulaire economie en duurzame bouwpraktijken.

In stedelijke gebieden, waar ruimte beperkt is en waar het vaak nodig is om bestaande gebouwen te slopen en nieuwbouw te realiseren, is hergebruik van funderingen een logische keuze. Het draagt bij aan de duurzaamheid van het project en helpt het milieuprofiel van de bouwsector te verbeteren.

Technische en praktische aspecten

Hoewel het hergebruik van funderingen veel voordelen biedt, is het niet altijd mogelijk of geschikt. De geschiktheid hangt af van verschillende factoren, zoals de soort paal, de lengte, de diameter, de conditie en de mate van documentatie. Het is essentieel dat de funderingspalen in een goede staat zijn en dat er voldoende informatie beschikbaar is over de oorspronkelijke constructie en de belasting die de palen kunnen dragen.

Moderna technologie speelt een grote rol bij het bepalen van de geschiktheid van bestaande funderingen. Met behulp van geotechnische onderzoeken en sensoren kan de kwaliteit van de palen nauwkeurig worden beoordeeld. Als de palen in orde zijn, kunnen ze worden geïntegreerd in het nieuwe funderingsontwerp. Dit vereist wel een zorgvuldige analyse van het nieuwe bouwplan en een matching met de bestaande fundering.

Een belangrijk aspect is ook de timing van het hergebruik. Het is meest efficiënt als het hergebruik van funderingen vroeg in het ontwerp en planningproces wordt ingezet. Als de fundering de maatgevende factor is voor het nieuwe bouwplan, is het meest logisch om deze direct te gebruiken. Wanneer het nieuwe ontwerp echter niet past bij de bestaande fundering, kan het hergebruik een dure exercitie worden en is het beter om meteen nieuwe palen te plaatsen.

Conferenties en initiatieven voor hergebruik

De toepassing van hergebruik van funderingen is een relatief jong fenomeen dat steeds meer aandacht krijgt. In maart 2023 organiseerden DFI Europe en KIVI Geotechniek een conferentie in Amsterdam over decarbonisatie en hergebruik van funderingen. Deze conferentie had als doel om ervaringen en good practices te delen, zodat het hergebruik in de toekomst verder kan worden verankerd in de bouwsector.

Op deze conferentie werden zowel technische aspecten als juridische en contractuele kwesties besproken. Het hergebruik van funderingen brengt bijvoorbeeld ook veranderingen met zich mee in het kader van verzekeringen en contractuele verantwoordelijkheden. Het is daarom belangrijk dat deze aspecten vroeg worden meegenomen in het projectontwerp.

De tweede editie van deze conferentie is gepland voor mei 2024. Deze conferentie vindt plaats bij het KIT in Amsterdam, een instaplocatie die sterk is verbonden met duurzaamheidsinitiatieven. Door het organiseren van dergelijke conferenties wordt het hergebruik van funderingen niet alleen technisch verder ontwikkeld, maar ook sociaal en juridisch verankerd.

Voorbeelden uit de praktijk

Het Frame Building in Amsterdam is een goed voorbeeld van het hergebruik van funderingspalen in een stedelijk ontwerp. Hierbij zijn 28 van de 50 palen hergebruikt, wat leidde tot significante besparingen in tijd, kosten en CO2-uitstoot. Ook bij een viaduct over de A9 zijn 208 funderingspalen van een oude brug hergebruikt, wat opnieuw duidelijk maakt dat dit type oplossing niet alleen technisch haalbaar is, maar ook economisch aantrekkelijk.

Een ander voorbeeld is een nieuwbouwproject in Oldenzaal, waarin een nieuw huis in zes weken werd gerealiseerd op bestaande fundering. Dit project toont aan dat hergebruik van funderingen niet alleen toepasbaar is in grote infrastructuurprojecten, maar ook in kleinere woningbouwprojecten.

Deze praktijkvoorbeelden tonen aan dat hergebruik van funderingen een relevante en duurzame oplossing kan zijn in de bouwsector. Het is echter belangrijk om bij elk project een grondige analyse te doen van de geschiktheid van de bestaande fundering en het ontwerp van het nieuwe gebouw.

Conclusie

Het hergebruik van funderingen biedt een veelbelovende oplossing voor duurzame bouw. Het leidt tot aanzienlijke besparingen in tijd, geld en CO2-uitstoot en helpt bovendien bij het verlagen van bouwafval. De toepassing van hergebruik is technisch haalbaar, maar vereist wel zorgvuldige planningsfase en een matching tussen het nieuwe ontwerp en de bestaande fundering.

In stedelijke omgevingen en bij grote infrastructuurprojecten is hergebruik vaak een logische en aantrekkelijke keuze. Door het verder ontwikkelen van technieken voor geotechnische onderzoeken en het verankeren van hergebruik in de bouwnormen, kan dit duurzame concept nog verder worden versterkt.

De bouwsector staat op het punt om haar verantwoordelijkheid te nemen voor duurzaamheid, en hergebruik van funderingen is daar een belangrijk onderdeel van. Door verder te investeren in onderzoek, samenwerking en praktijkvoorbeelden, kan het hergebruik van funderingen worden verankerd in de bouwpraktijk en worden geïntegreerd in het kader van circulaire economie.