Fundering bij aanbouw op ziltige grond: Technieken, regels en risico's

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Fundering bij aanbouw of uitbouw op ziltige grond vereist een zorgvuldige afweging van technische, milieu- en regelgevingsaspecten. Ziltige grond, vaak voorkomend in landelijke of voormalige industriële gebieden, kan het gevolg zijn van verontreiniging of natuurlijke zoutdepositie. Deze grondsoort kan problemen veroorzaken bij het bouwen, zoals bodemdaling, constructieve schade en gezondheidsrisico’s. Dit artikel biedt een overzicht van relevante funderingstechnieken, regelgeving en saneringsmaatregelen, op basis van actuele normen en praktijkrichtlijnen.

Funderingstechnieken bij aanbouw op ziltige grond

Bij het bouwen of uitbreiden van een woning op ziltige grond is het essentieel om technieken te kiezen die het risico op bodemdaling en grondwaterverontreiniging minimaliseren. In de praktijk worden verschillende funderingsmethoden gebruikt, afhankelijk van de bodemsituatie en de omgevingsvoorwaarden.

Gladde heipalen

Gladde geprefabriceerde palen en in de grond gevormde palen zonder verbrede voet worden beschouwd als relatief veilige funderingsmethoden. Deze palen opleveren een lager risico op negatieve invloeden op het grondwater, zolang er geen sprake is van verontreinigde grondlagen. Echter, in gevallen waarin de grond weersstand biedt of niet homogeen is, kunnen deze palen onvoldoende grip bieden. Dan is het nodig om alternatieve methoden te overwegen.

Schroefpalen

Schroefpalen worden vaak ingezet wanneer gladde heipalen niet voldoen. Deze palen worden mechanisch gedraaid in de grond, wat voordelen biedt in moeilijk toegankelijke of zachte bodems. Schroefpalen zorgen voor een betere grip en kunnen deel uitmaken van een aanvullende funderingsstrategie. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt als het grondwaterpeil hoog is of als de grond zilt is en daardoor niet geschikt voor conventionele funderingstechnieken.

Afdichting en herstel van het bodemprofiel

Bij aanbouw op ziltige grond is het noodzakelijk om het bodemprofiel te herstellen tot tenminste 3 meter onder het oude maaiveld. Dit betreft het aanvullen van de grond volgens het oorspronkelijke bodemprofiel, waarbij eventuele kunstwerken zoals kelders of rioleringen worden meegenomen. Als het herstellen van de oorspronkelijke grondlagen niet mogelijk is, moeten alternatieve materialen zoals zwelklei worden gebruikt. De afdichting van de ingegraven ruimte moet volgens protocol 2101, eis 16 en 17 plaatsvinden, om infiltratie van ziltwater te voorkomen.

Regelgeving en vergunningen bij aanbouw op ziltige grond

Bij het bouwen of uitbreiden op ziltige grond geldt een aantal wettelijke regels. Deze regels zijn bedoeld om het milieu te beschermen, gezondheidsrisico’s te voorkomen en de constructieve integriteit van het gebouw te waarborgen.

Omgevingsplan en vergunningplicht

Volgens de Omgevingswet is het bouwen op een bodemgevoelige locatie onderworpen aan een vergunningplicht. Dit betreft het bouwen van een bodemgevoelig gebouw op grond die op enige mate verontreinigd is. De gemeente stelt regels op in het omgevingsplan, op basis van instructieregels van het Rijk. Deze regels zijn verplicht, maar gemeenten mogen deze binnen bepaalde grenzen zelf invullen.

Bodemsanering en grondwaterkwaliteit

Sanering van de bodem bij aanbouw op ziltige grond is verplicht als het grondwater of de vaste grond verontreinigd is. De sanering moet conform de regels in paragraaf 4.121 van het Besluit leefomgeving (Bal) plaatsvinden. Deze regels zijn bedoeld om schade aan de gezondheid te voorkomen. In geval van nieuwe verontreiniging moet deze zo spoedig mogelijk door de veroorzaker worden verwijderd. Als de veroorzaker niet te achterhalen is, kan de sanering conform de regels in het Bal plaatsvinden.

Risico’s en maatregelen bij aanbouw op ziltige grond

Bouwen op ziltige grond met een aanbouw of uitbouw brengt een aantal risico’s met zich mee. Deze risico’s zijn vooral gerelateerd aan constructieve schade, bodemdaling en milieu-impact.

Bodemdaling en constructieve schade

Bij een fundering op staal (direct op de grond) kan het huis door bodemdaling zinken, met als gevolg scheuren in muren, schuine vloeren en verlies van constructieve integriteit. Dit is vooral het geval op ziltige grond, omdat ziltwater de bodemstructuur kan veranderen en daardoor de ondersteuning van het gebouw verzwakt. Een funderingsonderzoek is daarom essentieel bij aankoop of aanbouw, om te bepalen of de bodem voldoet aan de eisen voor een veilige fundering.

Gezondheidsrisico’s

Ziltige grond kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, vooral als er sprake is van bodemverontreiniging. Contact met verontreinigde grond kan gebeuren via tuinieren, spelen van kinderen of het verbouwen van voedselgewassen. Daarom is het belangrijk dat bij aanbouw op ziltige grond een zorgvuldig bodemonderzoek wordt uitgevoerd, en eventueel maatregelen worden genomen zoals afzondering of sanering.

Milieu-impact

Het gebruik van bouwstoffen bij de aanbouw op ziltige grond moet zorgvuldig worden beoordeeld. Het toepassen van bouwstoffen voor het opheffen van grond is onwenselijk vanwege het zuinig gebruik van grondstoffen en het doelmatig beheer van afval. Bouwstoffen die blijvend onderdeel worden van de bodem voldoen niet aan de eis dat deze terugneembaar moeten zijn. In de praktijk worden bouwstoffen echter wel toegestaan bij het bouwen van funderingen onder gebouwen, wegen of parkeerterreinen, omdat dit functioneel is.

Praktijkvoorbeelden en aanbevelingen

Bij een aanbouw op ziltige grond is het aanbevolen om een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen om mogelijke risico’s te beheersen.

Bouwkundige keuring en funderingsonderzoek

Voordat er wordt overgegaan tot aankoop of aanbouw, is het verstandig om een bouwkundige keuring met funderingsonderzoek uit te voeren. Dit onderzoek geeft inzicht in de staat van de bodem en de constructieve integriteit van het bestaande huis. Een dergelijk onderzoek helpt om mogelijke problemen vroegtijdig op te sporen en maatregelen te nemen.

Situatietekening bij vergunningaanvraag

Bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning moet een situatietekening van de oude en nieuwe situatie worden ingevoegd. Dit helpt bij de beoordeling van de bodemgevoeligheid van het gebouw en de locatie. De situatietekening geeft een duidelijk beeld van de tuin, de bebouwing en eventuele verontreinigingen.

Samenwerking met gemeente en bevoegd gezag

Het is belangrijk om in de aanbouw- of bouwfase nauwe samenwerking te hebben met de gemeente en het bevoegd gezag. De gemeente is verantwoordelijk voor het toezicht op het bouwen op bodemgevoelige locaties en kan richtlijnen en maatregelen aanbieden. De Omgevingsdienst NZKG voert deze taak uit namens de gemeente en kan hulp bieden bij het uitvoeren van saneringsmaatregelen.

Conclusie

Aanbouw op ziltige grond vereist een zorgvuldige afweging van technische, milieu- en regelgevingsaspecten. De keuze van de juiste funderingstechniek, het uitvoeren van een bodem- en funderingsonderzoek, en het naleven van regelgeving zijn essentieel voor een veilige en duurzame aanbouw. Door de juiste maatregelen te nemen, kan schade aan het gebouw, gezondheidsrisico’s en milieu-impact worden voorkomen. Het is daarom verstandig om bij aanbouw op ziltige grond professionele advies en keuringen in te schakelen.