Fundering berekenen: stapsgewijze handleiding en voorbeelden voor constructieprojecten

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Bij elke bouw- of verbouwactiviteit is het van essentieel belang om de fundering correct te berekenen. De fundering vormt namelijk de basis van elk bouwwerk en bepaalt de stabiliteit, levensduur en veiligheid van het gehele project. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de relevante stappen, normen, voorbeelden en aanbevelingen voor het berekenen van funderingen, gebaseerd op de standaarden en praktijken die in de branche worden gehanteerd.

Wat betekent funderingsberekening?

De berekening van een fundering is een proces dat ervoor zorgt dat de fundering voldoende kracht en stabiliteit heeft om het gewicht van het bouwwerk en eventuele belastingen op te vangen. Dit proces houdt rekening met factoren zoals het type grond, de geplande belasting van het gebouw, de vochtigheid van de bodem en eventuele klimatologische effecten zoals sneeuw of wind.

De berekening wordt uitgevoerd volgens de grenstoestandmethode, waarbij gecontroleerd wordt of de fundering aan de normen voldoet met betrekking tot het draagvermogen en de toelaatbare vervormingen. Doordat funderingen niet volledig star zijn, kunnen ze onder belasting gedeeltelijk vervormen. Dit is normaal binnen bepaalde limieten, maar het moet wel binnen de normen blijven die voor het betreffende gebouw zijn vastgesteld.

De stappen in een funderingsberekening

Het proces van funderingsberekening is meestal maatwerk en afhankelijk van de locatie, de bouwplannen en de bodemgesteldheid. Hieronder worden de essentiële stappen toegelicht:

1. Grondonderzoek

Voor de berekening van een fundering begint met een grondonderzoek, ook wel bodemanalyse genoemd. Hierbij wordt de draagkracht, samenstelling en het grondwaterpeil van de bodem bepaald. Ingenieurs of constructeurs nemen bodemmonsters via sondeer- of booronderzoek om inzicht te krijgen in de belastbaarheid van de grond.

Een essentieel gegeven uit het grondonderzoek is de belasting die op de grond mag worden uitgeoefend. Bijvoorbeeld wordt een normlading op de sokkel genoteerd als 149,5 kg/m². Dit is een richtlijn die in het rekenwerk wordt gebruikt.

2. Belastingsberekening

De belastingsberekening is een cruciale stap. Hierbij wordt het totale gewicht van het bouwwerk bepaald, inclusief muren, vloeren, daken, wanden, installaties en eventuele inrichting. Deze berekening wordt uitgevoerd volgens de Eurocode 7 (EN 1997)-normen, wat de internationale standaard is voor funderingsberekeningen.

Een voorbeeld:

Een wand van 6 m × 3 m met een dikte van 15 cm (houten wand, volumegewicht 789 kg/m³) levert een massa van ongeveer 360 kg.
Een zolderdak van planken op balken (15x5 cm) geïsoleerd met steenwol (299 kg/m³) levert een massa van ongeveer 1600 kg.
De belasting op het dak wordt gecorrigeerd voor sneeuw (bijvoorbeeld 99 kg/m² in de middenband van het land).

3. Kiezen van het funderingstype

Afhankelijk van de bodemgesteldheid en het gewicht van het bouwwerk wordt het juiste funderingstype gekozen. De meest voorkomende funderingstypen zijn:

Stripfundering (strookfundering): gebruikt voor gebouwen met lage tot matige belasting.
Funderingsplaat: geschikt voor zachte grond of bij zware belasting.
Funderingspalen (heipalen): gebruikt voor zachte grond of bij hoge belasting.
Combinatiefunderingen: wanneer meerdere typen nodig zijn voor het versterken van de stabiliteit.

4. Dimensionering en detaillering

Op basis van het gekozen funderingstype en de berekende belastingen wordt de fundering dimensioneerd. Dit houdt in dat de afmetingen (diepte, breedte, lengte) worden bepaald. Voor funderingen op zachte grond zijn diepere en bredere funderingen vaak nodig.

Constructeurs gebruiken software zoals Autodesk AutoCAD, Technosoft, of SCIA Engineer om de fundering nauwkeurig te berekenen en te tekenen.

5. Vergunning en uitvoering

Als de berekening is voltooid, wordt het funderingsontwerp ingezonden bij de gemeente als onderdeel van het vergunningaanvraagproces. Tijdens de uitvoering werkt een aannemer samen met een gecertificeerd sondeerbedrijf of constructeur om de kwaliteit en conformiteit van de uitvoering te garanderen.

Wanneer is een funderingsberekening verplicht?

Een funderingsberekening is verplicht bij de volgende situaties:

Bij het bouwen van een nieuwe woning.
Bij het verwijderen van een dragende muur.
Bij het plaatsen van een aanbouw of uitbouw.
Bij het plaatsen van een schuur, berging of tuinhuis.
Bij het aanleggen van een dakterras of dakopbouw.
Bij het plaatsen van een garage.

Zelfs bij vergunningsvrij bouwen is het noodzakelijk om een fundering te laten berekenen. Een fundering is namelijk een essentieel onderdeel van de constructieberekening van het gehele bouwwerk.

Fundering berekenen bij tekens van problemen

Soms merkt men pas later aan een woning dat de fundering het begint te begeven. Dit wordt meestal herkend aan:

Scheuren in muren of vloeren.
Deuren en ramen die niet meer goed sluiten.
Verkorting van de vloer of muren.
Onregelmatigheden in de buitenmuur.

In dergelijke gevallen is het raadzaam om een funderingsberekening te laten uitvoeren. Dit proces omvat vier fasen:

Archiefonderzoek: bestaande documentatie en oude tekeningen worden gecontroleerd.
Visuele inspectie: buiteninspectie om oneffenheden en scheuren te detecteren.
Fysieke metingen: metingen van de vloerhoogte, wandafstanden en andere fysieke kenmerken.
Funderingsinspectie put: ondergrondse inspectie van de fundering om afmetingen en toestand te bepalen.

Als blijkt dat de fundering verstevigd moet worden, wordt een funderingsplan opgesteld, waaronder constructietekeningen en berekeningen. Dit plan moet goedkeuring van de gemeente krijgen.

Voorbeeld van een funderingsberekening

Hieronder volgt een eenvoudig voorbeeld van een funderingsberekening, zoals beschreven in de bronmateriaal:

Bouwproject: Huis van 6x6 meter

Muren: - Houten muren van 15x15 cm, volumegewicht 789 kg/m³. - Wandoppervlakte: 6 m × 3 m = 18 m². - Totaalmassa van muren: 18 m² × 0,15 m × 789 kg/m³ = 2130 kg.

Zolder: - Gekapte zolder met planken en isolatie. - Oppervlakte zolder: 6 m × 6 m = 36 m². - Normlading zolder: 75 kg/m². - Totaal zolderbelasting: 36 m² × 75 kg/m² = 2700 kg.

Dak: - Twee hellende houten daken. - Oppervlakte: 6 m × 6 m = 36 m². - Sneeuwbelasting: 99 kg/m². - Totaalsneeuwbelasting: 36 m² × 99 kg/m² = 3564 kg.

Totale belasting: - Muren: 2130 kg - Zolder: 2700 kg - Dak: 3564 kg - Totale belasting: 8394 kg

Funderingstype: - Stripfundering met een breedte van 40 cm en een diepte van 1 m. - Lengte fundering: 6 m × 4 zijden = 24 m. - Volume fundering: 24 m × 0,4 m × 1 m = 9,6 m³. - Betonvolume: 9,6 m³ × 2099 kg/m³ = 20150 kg.

De totale belasting (8394 kg) is lager dan het draagvermogen van de fundering (20150 kg), wat aantoont dat de fundering voldoet.

De rol van een constructeur

Een constructeur speelt een essentiële rol in het berekenen en ontwerpen van funderingen. Behalve de fundering zelf moet hij ook tekeningen maken, zoals:

Constructietekening van de fundering
Palenplan (bij funderingspalen)
Wapeningstekening van de fundering

Bij zware belastingen kan het nodig zijn om palen te groeperen onder één funderingselement. Dit wordt een poer genoemd en wordt gebruikt wanneer de belasting hoger is dan wat een enkele paal kan dragen.

De constructeur geeft ook aan welke materialen nodig zijn, hoe de fundering moet worden uitgevoerd en welke kwaliteitseisen er gelden. Zonder deze berekeningen en tekeningen is het voor een aannemer niet mogelijk om het bouwwerk veilig en correct uit te voeren.

Conclusie

Het berekenen van een fundering is een essentieel onderdeel van elk bouwproject, of het nu gaat om een nieuwe woning, een uitbouw of het herstellen van een bestaande fundering. Het proces vereist kennis van de belastingen, de grondgesteldheid, de normen en de juiste constructietekeningen. Door de fundering correct te berekenen, zorg je ervoor dat het bouwwerk stabiel, veilig en duurzaam is.