Fundering Boven Maaiveld: Belang, Technieken en Aandachtspunten

De fundering van een gebouw of constructie is een van de meest kritieke onderdelen van de bouw. Hoewel de meeste funderingen onder het maaiveld liggen, zijn er ook situaties waarin fundering boven maaiveld moet worden uitgevoerd. Dit kan nodig zijn als de draagkrachtige grond te diep zit, als er problemen zijn met het grondwater, of bij constructies waarbij een extra laag stabiliteit of vochtisolatie is gewenst. In dit artikel worden de technieken, aandachtspunten en toepassingen van funderingen boven maaiveld besproken, met nadruk op relevante informatie uit de opgegeven bronnen.

Wat is fundering boven maaiveld?

Fundering boven maaiveld betekent dat de dragende structuur van een gebouw of constructie niet volledig onder het maaiveld is aangelegd, maar gedeeltelijk of volledig boven het oppervlak van de grond geplaatst wordt. Dit kan nodig zijn in situaties waarin de ondergrond niet geschikt is om de belasting van het gebouw te dragen, of wanneer bepaalde bouw- of duurzaamheidsaspecten belangrijk zijn.

In de praktijk kan dit bijvoorbeeld het geval zijn bij houten overkappingen, waarbij de fundering boven de grond wordt geplaatst om het hout te beschermen tegen vocht en schimmelvorming. Ook bij grotere projecten, zoals bij de bouw van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, is fundering boven maaiveld gebruikt bij zware onderdoorgangen, waarbij de fundering tot onder de keileem is aangelegd, dieper dan –60 m NAP.

Toepassingen van fundering boven maaiveld

Er zijn verschillende situaties waarin fundering boven maaiveld wordt toegepast. Een aantal van deze toepassingen zijn:

1. Houten constructies en overkappingen

Bij houten constructies, zoals verandas, carports of terrasoverkappingen, is het vaak verstandig om de fundering boven maaiveld aan te leggen. Dit heeft meerdere voordelen:

• Bescherming tegen vocht en schimmel: Hout is gevoelig voor vocht. Door de fundering boven de grond te plaatsen, wordt de houtconstructie beter beschermd tegen vochtige ondergrond, wat houtrot en schimmelvorming voorkomt.
• Eenvoudige installatie: Een goed aangelegde fundering boven maaiveld zorgt voor een stabiele basis, waardoor het opbouwen van de overkapping soepeler verloopt.
• Lange levensduur: Een goed geïsoleerde fundering boven maaiveld draagt bij aan de duurzaamheid van de constructie.

Deze techniek is vooral geschikt voor kleinere constructies, waarbij de belasting relatief laag is. Voor grotere projecten zijn andere funderingsmethoden vaak beter aangewend.

2. Fundering op palen

Bij gebieden waarin de draagkrachtige grond te diep ligt — bijvoorbeeld in moeras-, klei- of veengrond — wordt vaak een fundering op palen gebruikt. Deze methode is vaak geplaatst boven maaiveld of gedeeltelijk boven het maaiveld.

Er zijn verschillende soorten paalfunderingen, zoals:

• Heipalen: Palen die in de grond worden ingeslagen tot ze voldoende draagkracht bieden. Bij deze methode kan het draagvermogen worden ontleend aan de wrijving en adhesie van de grond langs de omtrek van de paal.
• Boorpalen: Palen die in de grond worden geboord en daarna worden opgevuld met beton. Deze methode is vooral geschikt voor diepere grondlagen.
• Sleufpalen: Palen die in een groef worden geplaatst en daarna worden ondersteund door een betonnen plaat of balk.

Hoewel paalfunderingen een sterke en stabiele oplossing bieden, zijn ze relatief kostbaar. Daarnaast moet rekening worden gehouden met het risico van negatieve kleef, waarbij de grond sakt langs de paal en extra belasting creeert.

3. Fundering op gewapend beton

In situaties waarin puntlasten voorkomen — bijvoorbeeld onder kolommen of liftschachten — wordt vaak fundering op gewapend beton gebruikt. Deze methode kan ook boven maaiveld worden uitgevoerd, met het voordeel dat het beton beter beschermd wordt tegen vocht en slijtage.

Gewapend beton is een veelvoorkomende keuze voor funderingen, omdat het voldoet aan eisen als sterkte, stevigheid, stabiliteit en bestendigheid tegen omgevingsinvloeden.

Aandachtspunten bij fundering boven maaiveld

Fundering boven maaiveld heeft voordelen, maar vereist ook een zorgvuldige afweging van een aantal aandachtspunten:

1. Grondwaterstand

De hoogte van het grondwater is een belangrijke factor bij het ontwerp van funderingen. Een verlaging van de grondwaterspiegel kan de korrelspanning verhogen, wat leidt tot zettingen en mogelijke beschadigingen van de fundering.

Bij fundering boven maaiveld kan men soms een mini-polder creëren rond de fundering, bijvoorbeeld met een kleidam of folie, om het grondwater op afstand te houden. Dit is echter enkel geschikt als de vaste kleilaag op niet al te grote diepte zit en als er geen bacteriële aantasting van houten palen is.

2. Aanlegniveau

Het aanlegniveau van de fundering moet zorgvuldig worden gekozen, zowel om economische redenen als om de stabiliteit te waarborgen. Een aanlegniveau dieper dan 1,5 meter is vaak oneconomisch en vereist extra werkzaamheden. Bovendien moet rekening worden gehouden met vorstvrije aanleg en eventuele invloeden van bovenliggende belastingen.

3. Belastingverdeling

Het is belangrijk om de belasting van het gebouw correct te verdelen over de fundering. Bij fundering boven maaiveld kan de belasting van burenfunderingen worden beïnvloed door gronddrukveranderingen. Dit kan leiden tot ongelijkmatige zettingen en mogelijke schade aan de constructie.

4. Grondtype

Het type grond bepaalt de geschiktheid van een fundering. In Nederland komen verschillende grondsoorten voor, zoals zand-, klei-, veen- en leemgrond. Elke grondsoort heeft haar eigen eigenschappen, die bepalen hoe de fundering moet worden uitgevoerd.

Bij zandgrond is de draagkracht vaak voldoende om fundering boven maaiveld uit te voeren. Bij klei- en veengrond daarentegen is het vaak noodzakelijk om palen te gebruiken of de grond te verbeteren via verdichting of groutinjectie.

Funderingsherstel en onderhoud

Bij oude of beschadigde funderingen is herstel of verbetering vaak nodig. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij oude gebouwen met houten palen of bij constructies waarin het grondwater probleem veroorzaakt. In dergelijke gevallen kan grondwaterherstel worden uitgevoerd, maar dit is enkel geschikt als de fundering voldoende draagvermogen heeft en een handhavingstermijn van minstens 20 jaar heeft.

Conclusie

Fundering boven maaiveld is een techniek die in bepaalde situaties essentieel is om de stabiliteit en duurzaamheid van een constructie te waarborgen. Het is vooral geschikt voor kleinere houten constructies, zoals overkappingen, waarbij vochtisolatie en voorkoming van houtrot belangrijk zijn. Bij grotere projecten kan fundering op palen of met gewapend beton worden gebruikt, afhankelijk van de omstandigheden van de ondergrond.

Het is belangrijk om bij fundering boven maaiveld rekening te houden met factoren zoals grondwaterstand, aanlegniveau, belastingverdeling en grondtype. Een zorgvuldig ontwerp en uitvoering zorgen ervoor dat de fundering langdurig en veilig blijft functioneren.

Bronnen

1. Fundering – Joost de Vree
2. Funderen – Amsterdam HV
3. Het belang van een goede fundering van je overkapping – XXL Direct
4. Stappenplan funderingsherstel – KCAF