Funderingsrisico's en -aanpak in Den Haag: Een Gebiedsgerichte Benadering

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

De kwaliteit van de fundering van woningen en gebouwen speelt een cruciale rol in de duurzaamheid en leefbaarheid van stadsgebieden. In Den Haag, zoals in veel stedelijke gebieden in Nederland, is het thema fundering van groot belang. De stichting Aveco de Bondt heeft voor de gemeente Den Haag een gedetailleerde funderingsaanpak ontwikkeld, gericht op het in kaart brengen en beheersen van funderingsrisico’s. In dit artikel wordt ingegaan op de aanleiding van het funderingsspook in Den Haag, de methoden die gebruikt zijn voor het analyseren van funderingsrisico’s, de resultaten van het onderzoek en de maatregelen die kunnen worden genomen om funderingsschade te voorkomen of te herstellen.

Funderingsproblematiek in stedelijke gebieden

In vele stedelijke gebieden in Nederland, waaronder Den Haag, zijn panden gefundeerd op houten palen of staalfunderingen in samendrukbare bodemlagen. Deze funderingssystemen zijn kwetsbaar voor veranderingen in grondwaterstanden en droogteperiodes, die als gevolg van klimaatverandering met verhoogde waarschijnlijkheid zullen voorkomen.

De kwaliteit van de fundering kan achteruitgaan, bijvoorbeeld doordat houten palen onder woningen rotten wanneer het grondwaterpeil daalt. Ook kunnen panden zonder palen schade oplopen, bijvoorbeeld doordat de bodem verzakt. Deze schade kan in de tienduizenden euro’s per woning oplopen.

Rol van gemeenten bij funderingsbeheer

Volgens de huidige regels zijn pandeigenaren verantwoordelijk voor het behoud van hun fundering en het beheer van het grondwaterpeil op eigen terrein. De gemeente is verantwoordelijk voor het op orde houden van het grondwaterpeil in de openbare ruimte. Hierdoor kan de gemeente een gunstige randvoorwaarde scheppen voor de grondwaterstand op particulier terrein. Het tegengaan van funderingsschade draagt bovendien bij aan de leefbaarheid van wijken. Daarom is het voor gemeenten belangrijk om funderingsrisico’s in kaart te brengen.

Gebiedsgerichte funderingsaanpak in Den Haag

Aveco de Bondt heeft voor de gemeente Den Haag een gebiedsgerichte funderingsaanpak ontwikkeld. Deze aanpak is ontworpen om funderingsrisico’s in kaart te brengen en een doelmatige strategie op te zetten om funderingen te behouden.

In kaart brengen van kwetsbare funderingen

Het onderzoek begon met het in kaart brengen van gebieden in Den Haag waar kwetsbare funderingen te vinden zijn. Dit betrof houten paalfunderingen en funderingen zonder palen (op staal) in gebieden met samendrukbare bodemlagen. Het funderingsonderzoek was gebaseerd op een combinatie van bureauonderzoek en veldwerk. Historische stedenbouwkundige ontwikkeling werd onderzocht, evenals het type woningen en hun fundering. De bevindingen werden gecontroleerd met bouwdossiers. Hieruit zijn pandprofielen ontwikkeld met funderingsinformatie specifiek voor de gemeente Den Haag.

Grondwaterstanden en klimaatverandering

De tweede fase van het onderzoek richtte zich op het in kaart brengen van grondwaterstanden op wijkniveau. Met behulp van grondwatermodellen en informatie over grondwateronttrekking in de regio is bepaald waar de grondwaterstand nu laag of hoog is. Ook is gekeken hoe deze grondwaterstanden in de komende decennia zullen veranderen bij klimaatverandering. Deze informatie werd vergeleken met de daadwerkelijke grondwaterstanden van meetpunten in Den Haag.

Risicokaart voor funderingen in Den Haag

De bevindingen van het funderingsonderzoek en de grondwaterberekeningen werden gecombineerd tot een risicokaart. Op deze kaart is te zien in welke wijken schade aan funderingen nu of in de toekomst kan ontstaan. Het goede nieuws is dat een groot deel van de gemeente weinig risico op funderingsschade loopt, zowel nu als in de toekomst.

Met deze risicokaart en pandprofielen kan de gemeente Den Haag bewoners geruststellen dat hun funderingsspook is ontmaskerd. Voor wijken waar funderingsrisico’s zijn, kan op basis van het onderzoek een gerichte aanpak ontwikkeld worden om funderingen te behouden. De indicatief berekende schadekosten bieden daarnaast waardevolle informatie voor het wegen van investeringen en het reserveren van middelen.

Funderingsherstel: Vereisten en stappenplan

Voor particuliere woningeigenaren die funderingsherstel overwegen, zijn er specifieke stappen en vereisten die moeten worden gevolgd.

Omgevingsvergunning

Voor het vernieuwen van een fundering is een omgevingsvergunning nodig van de gemeente. Deze werkzaamheden zijn niet vergunningsvrij, omdat het gaat om een ingrijpende, risicovolle en constructieve operatie. De architect en constructeur spelen hierin een belangrijke rol. De architect tekent de bestaande en nieuwe situatie, terwijl de constructeur het rekenwerk verzorgt en het plan onderbouwt met berekeningen en tekeningen. Deze documenten worden zorgvuldig beoordeeld door de gemeente voordat de benodigde vergunning wordt verleend.

Aanvullende onderzoeken

Daarnaast zijn er aanvullende onderzoeken en rapportages nodig. Een bodemonderzoek is essent, evenals een geohydrologisch onderzoek. Deze onderzoeken zijn met name belangrijk als funderingsherstel wordt gecombineerd met de realisatie van een kelderbak.

Privaatrechtelijke toestemming

In het geval van niet-vrijstaande panden is privaatrechtelijke toestemming van de buren nodig. Dit komt vaak voor in bouwblokken met meerdere panden en verschillende eigenaren. Deze toestemming is verplicht om eventuele juridische complicaties te voorkomen.

Nationale funderingsproblematiek in Nederland

De funderingsproblematiek is niet beperkt tot Den Haag of Rotterdam. Volgens advies van Rli uit 2024 zijn ongeveer 425.000 gebouwen in Nederland kwetsbaar voor funderingsschade. Zonder preventieve maatregelen zal het aantal gebouwen met funderingsschade fors toenemen. Het totale schadebedrag kan oplopen tot € 54 miljard.

Deze cijfers benadrukken de urgentie van een nationale aanpak. Het advies ‘Goed gefundeerd’ stelt voor om een systematische aanpak te ontwikkelen die gericht is op preventie, herstel en beheer van funderingsrisico’s. Dit kan worden gedaan door middel van beleid dat gericht is op de wijk en het gebied, zoals de aanpak die is ontwikkeld voor Den Haag.

Aanwijzingen voor funderingsgebreken

Een aantal aanwijzingen kunnen wijzen op funderingsgebreken. Deze zijn zichtbaar in de vorm van:

Klemmende ramen en deuren
Schuin aflopende vloeren
Scheuren in voorgevels, achtergevels, bouwmuren en tussenmuren
Gevels die scheef staan of woningen die verzakt zijn
Lekkende goten tussen panden

Als deze verschijnselen zich voordoen, kan het funderingsloket van de gemeente adviseren om een funderingsonderzoek uit te laten voeren. In Rotterdam zijn subsidies beschikbaar voor particuliere woningeigenaren die onderzoek laten uitvoeren in bouwblokken. Deze subsidie bedraagt maximaal 75% van de kosten.

Conclusie

De funderingsaanpak die is ontwikkeld voor Den Haag is een goed voorbeeld van hoe steden in Nederland om kunnen gaan met funderingsrisico’s. Door middel van een gebiedsgerichte benadering, waarbij zowel historische en actuele data worden gebruikt, is het mogelijk om funderingsrisico’s in kaart te brengen en doelgerichte maatregelen te nemen. Deze aanpak helpt bij het voorkomen van funderingsschade, wat niet alleen economisch belangrijk is, maar ook bijdraagt aan de leefbaarheid van stadsgebieden. Voor particuliere woningeigenaren zijn er duidelijke stappen en vereisten voor funderingsherstel, evenals subsidies en juridische overwegingen. Het is duidelijk dat een samenwerking tussen gemeenten, woningcorporaties en particuliere eigenaren essent is voor het behoud van de funderingen in stedelijke gebieden.

Bronnen

gemeente