Fundering op lastige ondergrond: typen, risico’s en herstel

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Een goede fundering is de basis van elk duurzaam en veilig gebouw. Het is de draagconstructie die het gewicht van het gebouw opneemt en overbrengt naar de ondergrond. Echter, niet alle grondlagen zijn geschikt voor directe fundering. Kleigrond, veengrond of zandgrond die te diep ligt, kunnen het ontwerp en de uitvoering van een fundering aanzienlijk beïnvloeden. Binnen de bouwsector zijn diverse funderingstypen beschikbaar, afhankelijk van de ondergrond, de belasting en de bouwvorm. Ook zijn er specifieke risico’s en signalen die duiden op funderingsproblemen. In dit artikel wordt ingegaan op de technische aspecten van funderingen, de invloed van de ondergrond, mogelijke problemen en herstelmogelijkheden.

De functie en vereisten van een fundering

Een fundering dient als de basis van het gebouw en moet voldoen aan een aantal essentiële eisen. Deze zijn:

Sterkheid: De fundering moet in staat zijn om het gewicht van het gehele gebouw te dragen.
Stabiliteit en stijfheid: De fundering mag niet zakken, buigen, barsten of breken. Dit betekent dat de zakkingen en zettingsverschillen binnen toelaatbare grenzen moeten blijven.
Duurzaamheid: De fundering moet bestand zijn tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst, droogte, schimmels en insecten. Gewapend beton is vaak een geschikt materiaal, omdat het in veel gevallen voldoet aan deze eisen.

De keuze van het funderingstype hangt vooral af van de aard van de ondergrond. Bij zwakke bovengrond of bij een diep gelegen draagkrachtige laag, wordt vaak een fundering op palen gebruikt. Bij zandgrond die direct aan het oppervlak ligt, kan vaak een fundering op staal voldoende zijn. Deze benadering is doorgaans goedkoper, maar minder geschikt voor gebieden met funderingsrisico’s.

Fundering op staal: toepassing en beperkingen

Een fundering op staal is een eenvoudige en kostenefficiënte methode, vooral geschikt wanneer de draagkrachtige laag (zoals zand) niet te diep onder het maaiveld ligt. In dit geval wordt de slechte bovengrond (bijvoorbeeld klei) verwijderd en vervangen door een zandkoffer of verbeterd door verdichting of injectie.

De fundering op staal kent drie veelvoorkomende vormen:

Plaatfundering: Een dikke betonnen plaat wordt op de draagkrachtige grond gelegd. Dit type wordt vaak gebruikt bij relatief lichte belastingen.
Strookfundering: Een verbrede zone van gewapend beton wordt onder alle dragende muren uitgevoerd.
Poerenfundering: Voor zwaardere belastingen, zoals bij liftschachten of kernconstructies, wordt een poerfundering gebruikt.

Deze funderingstypen zijn geschikt voor situaties waarin de zandlaag binnen 3 meter van het grondoppervlak ligt. Een nadeel is dat de fundering gevoelig is voor verzakkingen, omdat de gehele fundering met elkaar in verbinding staat. Als een deel verzakt, kan dat leiden tot scheuren in muren of vloeren.

Fundering op palen: noodzakelijk bij lastige ondergrond

Bij lastige ondergronden, zoals veen, klei of aangevulde grond, is fundering op staal vaak niet mogelijk. In dergelijke gevallen wordt een fundering op palen toegepast. Hierbij worden palen in de ondergrond geboord of geheid, totdat de draagkrachtige laag is bereikt. De palen dragen vervolgens de belasting van het gebouw naar beneden.

Een fundering op palen is duurder dan een fundering op staal, maar vaak noodzakelijk. Een constructeur maakt een paalberekening om het aantal en de lengte van de benodigde palen te bepalen. Door het slim ontwerpen van de fundering, bijvoorbeeld door het vermijden van overtollige palen, kunnen kosten worden bespaard.

Een voorbeeld van het gebruik van fundering op palen is te vinden in Amsterdam, waar bij de bouw van de Noord-Zuidlijn palen zijn gebruikt om tot onder de keileem te komen. In dergelijke situaties is het gebruik van stalen buispalen, zoals aangeboden door bedrijven zoals Euro Funderingen, vaak het meest efficiënte en betrouwbare alternatief, vooral in beperkte of lastige toegankelijke ruimtes.

Risico’s en signalen van funderingsproblemen

Hoewel funderingen vaak goed worden uitgevoerd, kunnen problemen ontstaan door veranderingen in de ondergrond of door onvoldoende kwaliteit van de oorspronkelijke uitvoering. Huiseigenaren zijn vaak niet in staat om direct te herkennen dat er sprake is van funderingsproblemen, maar er zijn enkele duidelijke signalen:

Verzakking en scheefstand: Deze verschijnselen zijn vaak te zien bij huizen met houten funderingspalen of bij ondiepe funderingen in veengebieden.
Scheuren in de buiten- en binnenwanden: Wanneer de fundering verzakt, ontstaan er scheuren die groter en langer worden. Deze zijn zichtbaar in de buitengevel en in binnenmuren en vloeren.
Verzakking van vloeren: Ook vloeren kunnen verzakken, vooral bij ondiepe funderingen of bij houten palen die aantasting door schimmel of insecten hebben ondergaan.

Als dergelijke signalen zich voordoen, is het verstandig om een funderingsonderzoek te laten uitvoeren. Dit onderzoek kan bestaan uit een quickscan, waarin de eerste signalen worden beoordeeld, en een uitgebreid onderzoek volgens de F3O-richtlijnen. Bij houten funderingen wordt bovendien een hardheidstest uitgevoerd om eventuele schimmel- of bacteriële aantasting vast te stellen.

Funderingsherstel: mogelijkheden en uitvoering

Wanneer funderingsproblemen zijn geconstateerd, zijn er verschillende herstelmogelijkheden. De keuze van de methode hangt af van de aard van het probleem, de ouderdom van het gebouw en de toestand van de ondergrond. Een mogelijke aanpak is het uitvoeren van een zandkoffer, waarbij de slechte bovengrond wordt verwijderd en vervangen door een dragend zandbed. Ook is het mogelijk om de fundering te versterken door het aanbrengen van extra palen of het verbeteren van de bestaande fundering.

Het uitvoeren van funderingsherstel is een complexe en kostbare procedure, maar vaak noodzakelijk om de veiligheid en de levensduur van het gebouw te waarborgen. Het is belangrijk om dit proces te laten uitvoeren door een ervaren aannemer, met een duidelijke constructieberekening en een goed uitgevoerde uitvoering.

Conclusie

Een fundering is de basis van elk gebouw en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van het wonen. Afhankelijk van de ondergrond worden verschillende funderingstypen gebruikt, zoals fundering op staal of fundering op palen. Het is belangrijk om te weten hoe jouw woning is gefundeerd en welke risico’s er zijn. Indien signalen van funderingsproblemen zich voordoen, is het verstandig om dit nader te laten onderzoeken. Bij noodzakelijke herstelmaatregelen is het gebruik van een ervaren aannemer essentieel. Door een goed begrip van funderingstypen, risico’s en herstelmogelijkheden te hebben, kan het wonen veilig en duurzaam worden gehouden.

Bronnen

geplaatst