Funderingsproblematiek en grondwaterstanden: Kaarten om risicogebieden te identificeren

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Bij het kopen van een huis of het uitvoeren van renovaties is het begrijpen van de grond- en funderingsomstandigheden van essentieel belang. De combinatie van kwetsbare bodems en lage grondwaterstanden kan leiden tot funderingsproblemen, vooral in gebieden met houten paalfunderingen. In Nederland zijn er specifieke kaarten beschikbaar die inzicht geven in deze risico’s. Deze kaarten worden gemaakt door expertorganisaties en zijn bedoeld om eigenaren, bouwers en gemeenten te informeren over gebieden waar met name aandacht nodig is.

In dit artikel bespreken we de belangrijkste kaarten en tools die gericht zijn op funderingsproblematiek en grondwaterstanden, zoals de kaarten van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), Atlas Leefomgeving, Grondwatertools en DINOloket. We leggen uit hoe deze kaarten werken, wat ze tonen, en waarom het belangrijk is om deze informatie te gebruiken bij bouw-, renovatie- of aankoopactiviteiten.

Gebieden met kwetsbare fundering door droogte

Een van de meest relevante kaarten is de kaart ‘Gebieden met kwetsbare fundering door droogte’, die beschikbaar is via de Atlas Leefomgeving. Deze kaart geeft een indicatie van gebieden waar houten funderingspalen kwetsbaar zijn. Dit is het geval bijvoorbeeld in het Rijnmondgebied en de Zaanstreek, waar een combinatie van lage grondwaterstanden en zachte bodems kan leiden tot funderingsproblemen.

De kaart is ontwikkeld in samenwerking met het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) en het platform FunderMaps, dat funderingsrisico’s van gebouwen inzichtelijk maakt en beheersbaar houdt. Deze kaart toont in het bijzonder gebieden waar houten palen kwetsbaar zijn, doordat de bodem inklinkt en het grondwater zakt. Houten funderingspalen kunnen in zo’n situatie gaan rotten, wat leidt tot stabiliteitsproblemen en hoge herstelkosten—soms zelfs boven de 100.000 euro.

Waarom is deze kaart belangrijk?

De kaart is bedoeld om bewustwording te creëren bij eigenaren en professionals. Zij geeft een indicatieve weergave van de risico’s per postcodegebied, waarbij het aantal woningen met een bouwjaar vóór 1970 in kaart wordt gebracht. Houten paalfunderingen werden vooral gebruikt tot deze periode. Vanaf circa 1970 is het gebruik van betonpalen toegenomen, die minder kwetsbaar zijn voor funderingsproblemen.

De kaart doet geen uitspraken over de huidige staat van funderingen, maar biedt wel een eerste inzicht in waar aandacht voor funderingsproblemen op zijn plaats kan zijn. Het is een waardevolle tool voor degene die in of in de buurt van kwetsbare gebieden wonen of willen wonen.

Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden

Naast de kaart van Atlas Leefomgeving is er ook de zogenaamde funderingsviewer, gemaakt door het KCAF in samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze viewer toont gebieden waar houten paalfunderingen in combinatie met zachte bodems mogelijk kwetsbaar zijn. Het geeft het aantal woningen per postcodegebied weer, waarbij houten paalfunderingen vóór 1970 zijn gebruikt, in combinatie met de bodemsamenstelling.

Wat toont deze kaart?

De funderingsviewer toont per postcodegebied het aantal panden met een bouwjaar vóór 1970, aangevuld met informatie over de bodemgesteldheid. De kaart maakt een onderscheid tussen veen- en kleigebieden, die risicogebieden vormen, en zandgebieden, die minder kwetsbaar zijn. Het doel is om gebieden te identificeren waar funderingsproblemen mogelijk optreden.

De kaart biedt geen uitspraak over de huidige staat van funderingen, maar geeft wel een indicatie van het risico. Het is een instrument om bewustwording te stimuleren en aandacht te geven aan gebieden waar funderingsproblemen mogelijk zijn.

Grondwaterstanden en funderingsproblematiek

De grondwaterstand speelt een cruciale rol bij funderingsproblematiek. In veen- en kleigebieden is de bodem relatief zacht en kwetsbaar. Houten paalfunderingen zijn afhankelijk van een voldoende hoge grondwaterstand om niet te gaan rotten. Wanneer het grondwaterpeil daalt, zoals bij droogteperiodes of door klimaatverandering, kunnen palen boven water komen te staan en gaan rotten. Dit kan leiden tot afzakkingen, scheuren in muren en andere structurele problemen.

Het platform Grondwatertools biedt tools om grondwaterstanden in kaart te brengen. Hiermee is het mogelijk om de huidige standen en historische trends in kaart te brengen. Deze informatie is belangrijk voor degene die funderingsproblematiek willen voorkomen of herstellen.

Grondwaterstanden-in-beeld

Grondwaterstanden-in-beeld is een tool die grondwaterstanden in Nederland visualiseert. Deze kaart geeft een overzicht van de huidige standen, gebaseerd op meetgegevens. Het is mogelijk om historische data te raadplegen en trends te analyseren. Deze informatie is van belang bij het bepalen van de kwetsbaarheid van funderingen.

De kaart is onderdeel van de DINOloket-modellen en kan worden gebruikt voor bouwprojecten, renovaties of bij de aankoop van een woning. Het is een waardevolle bron voor professionals en particulieren die willen weten hoe de grondwaterstand zich gedraagt in hun omgeving.

Funderingsproblemen in West- en Noord-Nederland

In West- en Noord-Nederland zijn de funderingsproblemen het meest voorkomend. Dit heeft te maken met de bodemsamenstelling, die vaak uit veen- of klei bestaat. Deze bodems zijn kwetsbaarder voor funderingsproblemen, vooral bij houten paalfunderingen. In deze gebieden is de kans op paalrot groter, zowel door lage grondwaterstanden als door klimaatverandering.

De klimaateffectatlas toont op woonplaatsniveau het percentage woningen met houten funderingspalen en of er een verhoogd risico is op houtrot. Deze kaart is een waardevolle tool voor degene die in deze regio wonen of willen wonen.

Risicogebieden

De volgende gebieden zijn risicogebieden: - Laagveengebieden - Rivierengebieden - Zeekleigebieden - Getijdengebieden - Afgesloten zeearmen, zoals het Haringvliet en het Grevelingenmeer

In deze gebieden is de bodem relatief zacht en kwetsbaar. Gebouwen met houten paalfunderingen in deze regio’s lopen een groter risico op funderingsproblemen, zeker bij lage grondwaterstanden.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een belangrijk onderwerp bij bouw-, renovatie- en aankoopactiviteiten in Nederland. Houten paalfunderingen zijn vooral kwetsbaar in veen- en kleigebieden, waar de bodem relatief zacht is. De grondwaterstand speelt een cruciale rol bij de stabiliteit van deze funderingen. Door droogte of klimaatverandering kan het grondwaterpeil dalen, waardoor houten palen gaan rotten en de fundering verzwakt.

Kaarten zoals de ‘Gebieden met kwetsbare fundering door droogte’ van de Atlas Leefomgeving en de funderingsviewer van het KCAF geven een indicatief overzicht van risicogebieden. Deze tools zijn bedoeld om bewustwording te stimuleren en aandacht te geven aan gebieden waar funderingsproblemen mogelijk optreden.

Voor professionals en particulieren is het belangrijk om deze kaarten en tools te gebruiken bij de evaluatie van funderingsrisico’s. Door vooraf inzicht te hebben in de funderingsomstandigheden, kunnen problemen voorkomen worden of op tijd hersteld. Dit leidt tot een duurzamere en veiligere woningbouw in Nederland.