Funderingen en het verhaal van "huyden": Feit of fabel?

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

De fundering van een huis is een fundamentele onderdeel van de bouwconstructie en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van een woning. In Nederland zijn er verschillende typen funderingen in gebruik, afhankelijk van de bouwperiode, de ondergrond, en de structuur van het huis. Echter, een veelgehoorde uitspraak die regelmatig opduikt in gesprekken over funderingen is: "Mijn huis is gefundeerd op koeienhuiden." Deze zin doet zich vaak voor in de context van bezorgdheid over trillingen of schade, maar wat is de echte oorsprong van deze bewering?

In dit artikel bespreken we de geschiedenis en de technische achtergronden van deze bewering, met een kritisch oog op de betrouwbaarheid van de informatie. We geven een overzicht van de verschillende funderingstypen die gebruikelijk zijn in Nederland en bespreken hoe je funderingsproblemen kunt herkennen. Bovendien wordt ingegaan op mogelijke risico’s, zoals schade door bodemdaling, en wat je kunt doen om deze te voorkomen of te herstellen.

Wat is een fundering?

Een fundering is het onderste deel van een gebouw dat ervoor zorgt dat het gewicht van het huis gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld. Het zorgt voor de stabiliteit van het bouwsel en voorkomt dat het verder zakt in de grond. In Nederland zijn verschillende funderingstypen gebruikelijk, afhankelijk van de bouwperiode en de structuur van de woning. De keuze van fundering hangt onder andere af van de soort grond, de aanwezigheid van zandlagen, en de gewenste stabiliteit van het huis.

Volgens de bronnen is een goede fundering essentieel voor het voorkomen van problemen zoals scheuren in muren, verzakte vloeren of klemmende deuren. Het is daarom van belang dat huiseigenaren weten welk type fundering hun woning heeft en wat de kenmerken zijn van eventuele funderingsproblemen.

Soorten funderingen

In Nederland komen diverse funderingstypen voor. De meest gebruikte funderingen zijn:

Paalfundering: Hierbij worden houten of betonnen palen diep in de grond gedreven tot een stabiele laag. Dit type fundering wordt vaak gebruikt in gebieden met zwakke ondergrond. De palen zorgen voor extra stabiliteit en voorkomen verzakking.
Fundering op staal: Deze fundering bestaat uit massieve betonnen platen of stroken die onder het grondoppervlak worden geplaatst. Het is een eenvoudige oplossing die vaak wordt gebruikt in gebieden met een stevige ondergrond.
Caissonfundering: Dit is een diepe fundering die voornamelijk gebruikt wordt in gebieden met een zeer zwakke ondergrond. De palen worden diep in de grond gedreven tot een stabiele laag, wat technisch complex is en meestal wordt toegepast bij zware of grote bouwwerken.
Pijlerfundering: Hierbij worden verticale stutten of pijlers gebruikt om het gewicht van het huis op een bepaalde manier te verdelen. Deze fundering is vaak te zien bij oude woningen of industriële gebouwen.
Algemene funderingsplaat: Dit betreft een platte betonnen plaat die onder het huis ligt en het gewicht gelijkmatig verdeelt. Deze fundering wordt vaak gebruikt in gebieden met een stevige ondergrond.
Puttenfundering: Bij deze methode worden individuele funderingsputten gemaakt waarin de funderingsconstructie wordt geplaatst. Deze methode is geschikt voor ongelijke ondergrond.

De keuze van het type fundering is afhankelijk van de bouwperiode en de ondergrond. Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente informatie opvragen over welk type fundering hun woning heeft. Deze informatie is vaak te vinden in de oorspronkelijke bouwtekeningen van het huis.

Funderingsproblemen en risico’s

Funderingsproblemen kunnen ernstige schade veroorzaken aan een woning. Kenmerken van funderingsproblemen zijn onder andere:

Scheuren in muren
Verzakte vloeren
Klemmende deuren
Trillende constructies
Verzakkingen van de grond onder het huis

Bij huizen met een houten fundering, zoals oude paalfunderingen, is het risico op schade groter, vooral in gebieden met bodemdaling. Huizen die zijn gebouwd na 1990 hebben meestal een betere fundering, omdat deze vaak op betonnen palen staan.

Bodemdaling is een natuurlijke proces dat in sommige regio’s in Nederland, zoals Alphen aan den Rijn, regelmatig voorkomt. Hierbij zakken de bovengrondse lagen af, wat kan leiden tot schade aan de fundering. Huizen op houten palen of op staal hebben hierbij een groter risico op schade dan woningen op betonnen palen.

Sinds 1 oktober 2021 is het verplicht om bij iedere woningtaxatie een funderingsrisico rapport op te nemen. Dit rapport wordt uitgevoerd door het Nederlands Woning Waarde Instituut (NWWI) en speelt een rol bij de beoordeling van de waarde van een woning. Daarnaast kan het ook van invloed zijn op de verstrekkingsvoorwaarden van een hypotheek.

Het verhaal van "koeienhuiden" als fundering

De bewering dat een huis is gefundeerd op koeienhuiden is een veelgehoorde mythe die vaak opduikt in gesprekken over funderingsproblemen. De zin "Mijn huis is gefundeerd op koeienhuiden" doet zich vaak voor in het kader van bezorgdheid over trillingen of schade, maar wat is de werkelijke oorsprong van deze bewering?

Er zijn verschillende verklaringen voor de oorsprong van deze uitdrukking. Eén mogelijke oorzaak is een misinterpretatie van een historisch tekstfragment. "Op huyden" (te lezen als "op heden") is de bouw begonnen, waarbij het woord "huien" werd verward met "heien" en vervolgens verbasterd tot "huyden". Dit heeft geleid tot de misvatting dat huizen op koeienhuiden zijn gebouwd.

Een andere verklaring is dat oude funderingen gemaakt werden van sloophouten planken afkomstig van oude scheepshuiden. Deze planken werden gelegd op meerdere korte geheide houten paaltjes. Deze funderingslaag werd aangeduid met het woord "huid", wat heeft geleid tot de verwarring met koeienhuiden.

Er is geen enkel bewijs dat huizen daadwerkelijk op koeienhuiden zijn gebouwd. Een berekening van bouwhistorici laat zien dat er voor een eenvoudige woning ongeveer 15 koeien nodig zouden zijn. Dit is onrealistisch en technisch onmogelijk. De meeste experts, zoals Reinoud Boter van Moned, benadrukken dat het verhaal van koeienhuiden een fabel is.

Een mogelijke verklaring voor het volksverhaal is dat koeienhuiden in de middeleeuwen gebruikt werden als bouwoffer tegen negatieve energie uit de aarde. Daarnaast waren koeienhuiden ook een vorm van bouwbelasting, geïnd door de Romeinen. Deze historische context kan hebben bijgedragen aan het ontstaan van het verhaal.

Hoewel het verhaal van koeienhuiden geen technische basis heeft, blijft het een hardnekkig volksverhaal. Het is begrijpelijk dat mensen deze mythe doorgeven, vooral omdat het een beeld oproept van onstabiele funderingen. Uit technisch oogpunt is het echter onjuist om te denken dat een fundering op koeienhuiden een probleem is. Er is geen enkel bewijs dat dit soort fundering bestaat of dat het schadelijk is voor een woning.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Funderingsproblemen kunnen op verschillende manieren herkend worden. Kenmerken die op schade kunnen duiden zijn:

Scheuren in muren: Dit kan wijzen op verzakking of instorting van de fundering.
Verzakte vloeren: Als de vloer ongelijk is of duidelijk zakt, kan dit wijzen op schade aan de fundering.
Klemmende deuren en ramen: Als deuren en ramen plotseling klem komen te zitten, kan dit een teken zijn van veranderingen in de constructie.
Trillende constructies: Vooral in oude huizen is trillend metselwerk of vloeren een teken van funderingsproblemen.
Verzakkingen in de grond: Als de grond onder het huis zakt of ongelijk is, kan dit wijzen op schade aan de fundering.

Het is belangrijk om funderingsproblemen vroegtijdig te herkennen, omdat ze anders ernstige schade kunnen veroorzaken. Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente informatie opvragen over welk type fundering hun woning heeft. Deze informatie is vaak te vinden in de oorspronkelijke bouwtekeningen van het huis.

Conclusie

De fundering van een huis is een essentieel onderdeel van de bouwconstructie en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van een woning. In Nederland zijn verschillende funderingstypen gebruikelijk, afhankelijk van de bouwperiode en de ondergrond. De bewering dat huizen zijn gefundeerd op koeienhuiden is een fabel en geen technische realiteit. De oorsprong van deze mythe ligt waarschijnlijk in een historische verwardheid of een misinterpretatie van oude bouwteksten.

Funderingsproblemen kunnen ernstige schade veroorzaken en zijn vaak te herkennen aan kenmerken zoals scheuren in muren, verzakte vloeren, of trillende constructies. Het is daarom verstandig om vroegtijdig te weten hoe het met de fundering van je woning is gesteld. Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente of bij een funderingsdeskundige informatie opvragen over de staat van hun fundering en eventuele risico’s.

Bronnen

huis