Funderingsproblemen bij huizen uit de jaren ’50 en ’60: Risico’s en onderhoudsstrategieën

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog werd in Nederland intensief en snel gebouwd om de woningnood te verlichten. Deze bouwperiode, vooral tussen 1945 en 1960, heeft geleid tot een grote hoeveelheid woningen die vandaag de dag nog steeds bewoond worden. Echter, vanwege de bouwmethodes, materialen en technologische beperkingen van die tijd, zijn huizen uit deze periode vaak gevoelig voor funderingsproblemen. In dit artikel worden de meest voorkomende funderingsconstructies, hun specifieke risico’s, en mogelijke onderhoudsstrategieën besproken, met een focus op woningen uit de jaren ’50 en ’60.

Houten paalfunderingen: Risico op paalrot en inklinking

Een veelvoorkomende funderingsmethode in de jaren ’50 en ’60 was de houten paalfundering. Deze fundering bestond uit houten palen die in de grond werden geslagen tot een draagkrachtige zandlaag. Houten paalfunderingen zijn al honderden jaren in gebruik en blijven relatief stabiel zolang de palen onder water blijven. Hout onder grondwater is namelijk minder gevoelig voor verrotting.

Toch kunnen problemen ontstaan als de palen boven het grondwater komen te liggen, bijvoorbeeld door veranderingen in de grondwaterstand. In dergelijke gevallen kunnen paalrot of paalpest ontstaan, afhankelijk van de oorzaak van de verrotting. Paalrot wordt vaak veroorzaakt door schimmels of bacteriën die de bovenkant van de palen aantasten. In sommige gemeenten is paalpest, een bacteriële aantasting van de palen, ook een bekend fenomeen.

Woningen met een houten paalfundering die zijn gebouwd voor 1960, worden vaak aangeduid als risicowoningen. Dit komt doordat de constructie en de materialen van die tijd niet altijd voldoen aan de huidige kwaliteits- en duurzaamheidseisen. Voor meer informatie over houten paalfunderingen en eventuele risico’s, wordt verwezen naar de Stichting Platform Fundering Nederland, een onafhankelijke organisatie die zich specifiek richt op funderingsproblemen in woningen.

Funderingen op staal: Risico op inklinking en ongelijke zettingen

Een andere veelvoorkomende funderingsmethode was de staalfundering, ook wel aangeduid als een "fundering op staal". Hierbij gaat het niet om staal in de klassieke zin van het woord, maar om een fundering die bestaat uit een gemetselde muur met een brede voet of betonplaat. Deze fundering draagt op de bodem zoals die is, zonder gebruik van palen.

Deze funderingsmethode is vooral gebruikt in gebieden met een dik pakket van klei- en veenlagen, zoals in Dordrecht. Het probleem bij deze fundering is echter dat de ondergrond in de loop van de jaren kan inklinken door factoren zoals oxidatie, trillingen, grondwateronttrekking en verlaagde grondwaterstanden. Hierdoor daalt de bodem, waardoor de woning met de maaivelddaling meegaat. In tegenstelling tot woningen met houten of betonpalen die op een vaste zandlaag liggen, zakken woningen met een staalfundering vaak aanzienlijk.

Als de fundering zakt, kan de vloer scheef komen te liggen, wat leidt tot scheefstand, scheurvorming en andere bouwkundige problemen. De gevel kan uit zijn verband raken, en in extreme gevallen kan verval het gevolg zijn. Ook zijn er gevolgen voor de straatinfrastructuur. Omdat straten vaak verhoogd moeten worden om niet te laag te liggen ten opzichte van de funderingen op houten palen, kan de begane grondvloer van een woning op staal op enig moment lager komen te liggen dan het trottoir. Dit leidt tot wateroverlast bij regenbuien, tenzij de gemeente het trottoir lokaal verlaagt.

Ongelijke zettingen van de ondergrond kunnen ook leiden tot ongelijke neergang van de fundering. Dit veroorzaakt scheefstand, scheurvorming, en problemen met deuren en ramen die klem raken.

Betonrot: Risico’s bij mantavloeren en kwaaitaalvloeren

Een ander belangrijk bouwkundig probleem dat vaak voorkomt in woningen uit de jaren ’60 is betonrot. Dit fenomeen treedt op bij mantavloeren en kwaaitaalvloeren, die in die periode veel werden gebruikt. Bij betonrot ontstaat er corrosie in de wapening van het beton. Door de roestvorming verzwakt de constructie, omdat het staal uitzet en het beton onder druk zet. Aan de binnenkant ontstaat meer ruimte voor vocht en roest, terwijl aan de buitenzijde scheuren of afbrokkeling kunnen ontstaan.

Betonrot is niet te stoppen. De corrosie verspreidt zich gestaag verder, wat leidt tot veiligheidsrisico’s, vooral bij zware belasting zoals grote plantenbakken op een aangetast balkon. De enige oplossing is een duur herstelwerkzaamheden om de constructie permanent te verbeteren.

Bouwkundige kenmerken van woningen uit de jaren ’50

Woningen uit de jaren ’50 zijn vaak gebouwd met een lage bouwkundige kwaliteit, doordat er snel en met weinig materialen was gebouwd. Tijdens de wederopbouwperiode na de oorlog was de focus op snelle oplossingen voor de woningnood, wat heeft geleid tot de bouw van portiekflats en rijtjeswoningen in wijken zoals Kleinpolder, Schiebroek, en Pendrecht.

Deze woningen zijn vaak gebouwd met dragende woningscheidende muren van steen of beton, en houten vloeren. Deze constructies zijn gevoelig voor vochtdoorslag, warmteverlies en gehorigheid. De kwaliteit van de materialen en de bouwmethodes van die tijd was niet altijd op de hoogte van de huidige standaarden.

Een typisch kenmerk van deze woningen is het gebruik van centrale verwarming, die in de jaren ’50 nog niet de standaard was. Ook was er weinig aandacht voor kierdichting, wat leidde tot verlies van warmte en vochtproblemen.

Onderhoudsstrategieën en bouwkundige keuring

Aangezien huizen uit de jaren ’50 en ’60 vaak risicofactoren bevatten, is het aan te raden om een bouwkundige keuring uit te laten voeren. Dit is vooral belangrijk bij aankoop of bij aanzienlijke renovatieplannen. De keuring kan helpen om eventuele funderingsproblemen, zoals paalrot of betonrot, op tijd te ontdekken en te voorkomen dat het probleem zich verder ontwikkelt.

Voor huizen op houten paalfunderingen is het belangrijk om regelmatig te controleren of de grondwaterstand nog stabiel is en of er tekenen zijn van verrotting of afbraak van de palen. Voor huizen op staalfunderingen moet gelet worden op scheefstand, ongelijke zettingen, en scheurvorming. Ook kan het nuttig zijn om contact op te nemen met de gemeente om te vragen of er sprake is van maaivelddaling in de regio.

Bij mantavloeren en kwaaitaalvloeren is het belangrijk om regelmatig te controleren op tekenen van betonrot, zoals scheuren, afbrokkeling, en roestige vlekken. Bij het ontdekken van betonrot is het noodzakelijk om professionele hulp in te schakelen, omdat de herstelwerkzaamheden duur en technisch complex kunnen zijn.

Energieprestaties van huizen uit de jaren ’50

Woningen uit de jaren ’50 hebben vaak een energielabel F of G, wat lage energieprestaties aanduidt. Dit komt voornamelijk door het gebruik van minder geïsoleerde materialen en de afwezigheid van moderne bouwtechnieken. Bij renovatieprojecten is het daarom belangrijk om ook aandacht te besteden aan isolatieverbeteringen, kierdichting, en energiebesparing. Dit helpt niet alleen om de energiekosten te verlagen, maar ook om de leefbaarheid en duurzaamheid van het huis te verbeteren.

Conclusie

Huizen uit de jaren ’50 en ’60 zijn vaak gevoelig voor funderingsproblemen, variërend van houten paalrot tot betonrot en inklinking bij staalfunderingen. Deze problemen kunnen leiden tot bouwkundige schade, veiligheidsrisico’s en verhoogde onderhoudskosten. Het is daarom essentieel om regelmatig inspecties te laten uitvoeren en eventuele problemen op tijd te herstellen.

Voor kopers en eigenaars van oude huizen is het verstandig om zich te richten op een grondige bouwkundige inspectie en te overwegen voor preventief onderhoud. Door de kennis en waarschuwingen van de afgelopen jaren te gebruiken, is het mogelijk om de levensduur van deze woningen te verlengen en hun leefbaarheid te verbeteren.

Bronnen

huis