Funderingsproblemen door droogte: risico’s, oorzaken en oplossingen voor huizeigenaren

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

De droogte heeft in de afgelopen jaren geleid tot een sterk toenemend aantal funderingsproblemen bij woningen in Nederland, met name bij oude huizen die voor 1970 zijn gebouwd. Deze problemen zijn niet alleen bouwkundig van aard, maar ook financieel en sociaal van betekenis. Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) zijn circa 1 miljoen woningen in Nederland in het risico dat ze funderingsproblemen gaan vertonen. In dit artikel worden de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen voor funderingsproblemen veroorzaakt door droogte besproken, met een focus op technische aspecten en praktische maatregelen voor huizeigenaren.

Droogte als oorzaak van funderingsproblemen

De droogte is een belangrijke oorzaak van funderingsproblemen, vooral in regio’s met veen- of kleigrond. Door langdurige droogte daalt het grondwaterpeil, wat leidt tot bodemdaling en een verhoogde kans op paalrot of verzakking.

Woningen die op houten paalfunderingen staan, zoals vaak het geval is in historische stadsbuurten en landelijke gebieden, zijn bijzonder gevoelig. Deze paalfunderingen zijn ontworpen om in waterrijke omstandigheden te functioneren. Wanneer de grond uitdroogt en het grondwaterpeil daalt, komen de houten palen droog te staan. Hierdoor treden processen op zoals paalrot, waarbij de draagkracht van de fundering vermindert. Dit kan uiteindelijk leiden tot ongelijkmatige verzakkingen van het bouwwerk en visuele schade zoals scheuren in muren, vloeren en kelders.

Ondiepe funderingen, zoals staalfunderingen of funderingen die niet op heipalen zijn gebouwd, zijn eveneens gevoelig voor droogteschade. Deze constructies zijn meestal lichter dan diepe funderingen en kunnen sneller ondersteuning verliezen wanneer de grond uitdroogt en krimpt. Hierdoor kan het bouwwerk ongelijkmatig zakken, wat op zijn beurt leidt tot funderingsproblemen.

Geografische risicogebieden

De risico’s van funderingsproblemen door droogte zijn niet gelijkmatig over Nederland verspreid. In de noordelijke en westelijke delen van het land, waar veel klei- en veenbodems voorkomen, is het probleem het grootst. Steden als Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Haarlem staan bekend om hun houten paalfunderingen, die in combinatie met droge omstandigheden voor een grotere kans op schade zorgen.

Bovendien zijn ook andere regio’s in het recente verleden getroffen. Door klimaatverandering zien we funderingsproblemen ook in delen van Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant. Het KCAF heeft een kaart gemaakt van gemeenten waar de afgelopen jaren meldingen zijn gemaakt van funderingsschade. Deze kaart is een waardevol hulpmiddel voor huizeigenaren om te bepalen of zij in een risicogebied wonen.

Toenemende funderingsschade door droogte

Het aantal meldingen van funderingsproblemen bij het KCAF is in de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. In de droge zomers van 2018 en 2020 bleek dat het aantal klachten vooral toeneemt bij huizen in klei- en veengebieden die niet op heipalen zijn gebouwd. Dit geldt met name voor woningen die ouder zijn dan 1970 en niet zijn ontworpen om aan de huidige klimatologische voorwaarden te voldoen.

De analyses van het KCAF tonen ook aan dat toekomstige droogteperioden de funderingsproblematiek zullen verder verergen, vooral bij oude woningen. Bouwkundig specialist John Kersemakers van Vereniging Eigen Huis wijst erop dat de uitgedroogde klei in het najaar kan gaan zwellen als er flinke hoeveelheden neerslag vallen. Dit kan druk uitoefenen op de fundering en extra schade veroorzaken.

Herkenning van funderingsproblemen

Funderingsproblemen zijn vaak te herkennen aan visuele tekens. Huiseigenaren kunnen op zoek gaan naar:

Scheuren in muren: Soms klein, maar vaak oplopend in breedte of lengte.
Verzakkingen: De vloeren of deuren gaan niet meer goed sluiten.
Kelderproblemen: Leidingen of wanden kunnen scheuren of verzakken.
Verkeerde afwatering: De afwatering verandert van richting of wordt onregelmatig.

Zodra dergelijke tekenen worden waargenomen, is het aan te raden om een inspectie door een vakman in te richten. Een professionele inspectie kan de oorzaak van de schade bepalen en eventuele maatregelen aanbevelen.

Mogelijke oplossingen en preventie

Er zijn verschillende maatregelen die huizeigenaren kunnen overwegen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen. Een aantal maatregelen is hieronder samengevat:

Maatregel	Beschrijving	Toepassing
Regelmatige inspectie	Periodieke inspectie van de fundering door een bouwkundig specialist	Aanbevolen voor huizen in risicogebieden of oude woningen
Onderhoud en herstel	Herstel van beschadigde funderingselementen, zoals houten palen of staalconstructies	Aanbevolen bij bestaande funderingsproblemen
Grondvochtige houden	Waterpompen of regenwater afleiden om de grond rondom het huis nat te houden	Effectief in droge periodes
Diepere fundering aannemen	Bij nieuwbouw kan worden gekozen voor diepere funderingen die minder gevoelig zijn voor droogte	Aanbevolen in risicogebieden
Grondwaterbemaling	In sommige gebieden is het mogelijk om het grondwaterpeil kunstmatig te reguleren	Afhankelijk van lokale omstandigheden

Een belangrijk aspect van preventie is het bewust worden van de risico’s. Huizeigenaren die in risicogebieden wonen of een oud huis bezitten, moeten extra aandacht besteden aan de toestand van hun fundering. In combinatie met professionele advies en preventieve maatregelen kan worden voorkomen dat funderingsproblemen zich voordoen of verergeren.

Kosten en financiële gevolgen

Funderingsproblemen door droogte zijn een zeer grote kostenpost, die vaak onderbelicht wordt. De schade die in 2018 al werd gemeld, leidde tot hoge reparatiekosten voor huiseigenaren. In veel gevallen moeten de huiseigenaren zelf voor deze kosten opdraaien, aangezien overheden vaak niet voor deze problemen aansprakelijk zijn.

De financiële impact van funderingsproblemen kan groot zijn, met kosten die in de duizenden euro’s lopen. Dit geldt met name voor woningen met houten paalfunderingen of ondiepe funderingen, waarin herstel of vervanging van funderingselementen vaak noodzakelijk is. Daarnaast zijn er ook indirecte kosten, zoals verlaagde woningwaarden of problemen met verkoop.

Klimaatverandering en toekomstige risico’s

Door klimaatverandering is het voorkomen van droge zomers in Nederland aanzienlijk toegenomen. Dit heeft directe gevolgen voor de funderingsproblematiek. De analyses van het KCAF duiden erop dat toekomstige droogteperioden leiden tot een verdere toename van funderingsproblematiek, vooral bij oude woningen.

Daarom is het belangrijk dat huizeigenaren zich bewust worden van de risico’s en maatregelen nemen om funderingsproblemen te voorkomen. Bouwkundige professionals en gemeenten worden ook geadviseerd om in hun beleid rekening te houden met de toenemende funderingsproblemen, bijvoorbeeld door in nieuwbouw voor diepere funderingen te kiezen of bouwtechnieken aan te passen aan de veranderende klimaatomstandigheden.

Conclusie

Droogte is een belangrijke oorzaak van funderingsproblemen in Nederland, met name in regio’s met veen- of kleigrond. Het aantal meldingen van funderingsproblemen is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, vooral bij huizen die voor 1970 zijn gebouwd. Deze problemen hebben zowel bouwkundige als financiële gevolgen en zijn vaak moeilijk en duur om te herstellen.

Huizeigenaren kunnen maatregelen nemen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen, zoals regelmatige inspecties, onderhoud van de fundering en het bewust houden van de grondvochtigheid. In risicogebieden is het aan te raden om professionele advies in te richten om de risico’s te beoordelen en eventuele maatregelen te nemen.

Door klimaatverandering is het belang van funderingsproblemen nog groter geworden. Het is daarom van groot belang dat huizeigenaren, bouwkundigen en overheden zich bewust worden van deze risico’s en maatregelen nemen om funderingsproblemen te voorkomen.