Fundering van huizen op leemgrond: technieken, risico’s en oplossingen

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Bij het bouwen of renoveren van een woning is de keuze van de juiste fundering van essentieel belang. De ondergrond speelt een centrale rol in het bepalen van het type fundering dat gebruikt wordt. Leemgrond, een van de veelvoorkomende grondsoorten in Nederland, heeft specifieke eigenschappen die van invloed zijn op de funderingstechniek. In dit artikel wordt ingegaan op de kenmerken van leemgrond, de funderingstechnieken die vaak worden toegepast, de bijbehorende risico’s, en mogelijke oplossingen om problemen te voorkomen of te herstellen.

Leemgrond: eigenschappen en gedrag

Leemgrond is een mengsel van klei, zand en silt. In tegenstelling tot puur klei of zand, heeft leemgrond een relatief goede druksterkte, maar is het gevoelig voor veranderingen in de vochtigheid. Bij droogte kan leemgrond inkrimpen, terwijl het bij regen kan uitzetten. Deze eigenschap maakt leemgrond stabieler dan puur klei, maar minder betrouwbaar dan zandgrond. De variatie in volume kan leiden tot funderingsproblemen, zoals verzakkingen en scheuren in muren.

De stabiliteit van leemgrond is afhankelijk van de samenstelling en de diepte van de draagkrachtige laag. In sommige gevallen is de bovengrond van leem zo zwak dat het nodig is om dieper te funderen. In andere gevallen kan een fundering op de bovengrond voldoende zijn, mits de vochtigheid constant gehandhaafd wordt.

Funderingstechnieken bij leemgrond

De keuze van de fundering hangt sterk af van de diepte van de draagkrachtige laag en de mate van vochtgevoeligheid van de leemgrond. De meest voorkomende funderingstechnieken bij leemgrond zijn:

1. Fundering op staal

Een fundering op staal wordt toegepast wanneer de draagkrachtige grond zich relatief dicht onder het maaiveld bevindt. In dit geval rust het gebouw direct op een betonnen plaat die op de leemgrond is gestort. Deze methode is geschikt wanneer de leemgrond voldoende draagkracht heeft en niet te gevoelig is voor vochtveranderingen.

Voordelen van een fundering op staal zijn de relatief lage kosten en de eenvoudige uitvoering. Echter, deze methode is niet geschikt voor leemgrond die sterk krimpt of uitzet. In dergelijke gevallen kan de fundering bewegen, wat leidt tot scheuren en verzakkingen.

2. Paalfundering

Bij leemgrond die niet voldoende draagkracht heeft of te gevoelig is voor vochtveranderingen, wordt vaak gekozen voor een paalfundering. Hierbij worden palen (meestal van beton of hout) in de grond geslagen tot een draagkrachtige laag, zoals een harde zandlaag of een rotslaag. De palen dragen het gewicht van het gebouw en voorkomen dat de leemgrond onder de fundering beweegt.

Paalfunderingen zijn vooral nodig in gebieden waar de leemgrond op lange termijn kan inklinken. Een typische toepassing is in het noordoosten van Nederland, waar leemgrond vaak voorkomt in combinatie met veenlagen. In dergelijke gevallen is een paalfundering de meest betrouwbare oplossing om funderingsproblemen te voorkomen.

3. Combinatie van paalfundering en plaatfundering

In sommige gevallen wordt een combinatie van paalfundering en plaatfundering gebruikt. Deze methode is vooral geschikt voor zwaardere constructies of wanneer de leemgrond niet uniform gedraagt. De plaatfundering verdeelt het gewicht van het gebouw gelijkmatig, terwijl de palen extra stabiliteit bieden op bepaalde punten.

Risico’s en mogelijke problemen

Hoewel leemgrond relatief stabiel is in vergelijking tot andere grondsoorten, zijn er toch risico’s verbonden aan funderingen op leemgrond. De voornaamste risico’s zijn:

1. Krimp en uitzetting

Leemgrond is gevoelig voor krimp en uitzetting. Bij droogte kan de grond inkrimpen, waardoor de fundering zakt. Bij regen kan de grond daarentegen uitzetten, wat tot ongelijke belastinging van de fundering kan leiden. Deze bewegingen kunnen leiden tot scheuren in muren en daken, en in extreme gevallen tot funderingsschade.

2. Verzakkingen

Als de leemgrond niet voldoende draagkracht heeft, kan het gebeuren dat het onder de fundering zakt. Dit is vaak het geval bij funderingen op staal, waarbij de bovengrond niet voldoende gesteund wordt. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om de fundering te herstellen of om een diepere fundering toe te passen.

3. Onvoldoende grondonderzoek

Een van de grootste risico’s is onvoldoende grondonderzoek. Leemgrond kan op het eerste gezicht stabiel lijken, maar het gedrag kan sterk variëren per locatie. Een grondonderzoek is essentieel om te bepalen of een fundering op staal of een paalfundering het beste is. Zonder grondonderzoek is het risico op funderingsproblemen aanzienlijk.

Oplossingen en aanbevelingen

Om funderingsproblemen op leemgrond te voorkomen of te herstellen, zijn verschillende oplossingen beschikbaar:

1. Grondonderzoek uitvoeren

Voor elk bouwproject is een grondonderzoek onmisbaar. Dit onderzoek helpt bij het bepalen van de diepte en de draagkracht van de leemgrond. Op basis van het onderzoek kan worden bepaald welk type fundering het beste is, en of extra maatregelen nodig zijn, zoals het verdichten van de bovengrond of het aanbrengen van een zandkoffer.

2. Fundering herstellen

Als er al funderingsproblemen zijn ontstaan, zoals scheuren of verzakkingen, kan de fundering hersteld worden. Er zijn verschillende methoden voor funderingsherstel, afhankelijk van de mate van schade. Een veelgebruikte methode is het injecteren van grout om de fundering te versterken. In ernstige gevallen kan een paalfundering aangebracht worden om de fundering te stabiliseren.

3. Vochtgehalte beheren

Het vochtgehalte van leemgrond is cruciaal voor de stabiliteit. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de grond rondom de fundering niet te droog of te nat wordt. Dit kan bereikt worden door afwateringssystemen aan te brengen en de grond regelmatig te monitoren.

Conclusie

Leemgrond is een veelvoorkomende grondsoort in Nederland en heeft specifieke eigenschappen die van invloed zijn op de keuze van de fundering. Een fundering op staal is vaak geschikt als de leemgrond voldoende draagkracht heeft. Echter, in gevallen van krimp- en uitzettingsproblemen is een paalfundering vaak de betrouwbaardere optie. Het is essentieel om een grondonderzoek uit te voeren om de juiste keuze te maken. Funderingsproblemen op leemgrond kunnen ernstige gevolgen hebben, maar met de juiste maatregelen en een goed ontwerp kan dit voorkomen of hersteld worden.