Optrekkend vocht in de fundering: oorzaken, herkenning en oplossingen

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Optrekkend vocht in de fundering is een veelvoorkomend probleem in oude en soms zelfs in jongere woningen. Het kan leiden tot schade aan de constructie, slechte lucht, gezondheidsrisico’s en verhoogde energiekosten. In dit artikel worden de oorzaken, herkenningstekens en aanbevolen oplossingen besproken, met nadruk op professionele advies en voorkomende maatregelen.

Wat is optrekkend vocht?

Optrekkend vocht ontstaat wanneer water via capillaire werking opgetrokken wordt door poriën in materialen zoals baksteen of beton. Dit vocht komt vanuit de grond of een natte kruipruimte en stijgt langzaam door de muren of vloeren omhoog. De opgetrokken vorming is vooral merkbaar op de onderkant van muren, in de kelder of in de kruipruimte. De effecten van optrekkend vocht zijn zichtbaar en vaak lastig te behandelen, vooral als de fundering of de bouwconstructie slecht is geïsoleerd.

Oorzaken van optrekkend vocht in de fundering

De oorzaken van optrekkend vocht zijn meestal verband houden met de fundering, de grondwaterstand en het bouwjaar van de woning. Hieronder worden enkele van de belangrijkste oorzaken opgelist.

1. Oudere funderingtypes: fundering op staal

Woningen die tussen 1910 en 1945 zijn gebouwd, werden vaak gesteund op een trapvormige fundering, ook wel fundering op staal genoemd. Deze funderingen zijn meestal van baksteen gemaakt, een porouses materiaal dat makkelijk vocht opneemt. In deze types woningen is optrekkend vocht een veel voorkomend probleem. Door de ouderdom en het gebruik van baksteen kan het vocht vrij eenvoudig opstijgen en schade veroorzaken.

2. Betonnen plaatfundering

Na de Tweede Wereldoorlog, tussen 1945 en 1955, is vaak gebruikgemaakt van een betonnen plaatfundering. Beton heeft een hogere dichtheid dan baksteen, wat het minder porouses maakt en vocht minder makkelijk toelaat. Toch kan optrekkend vocht in deze fundering ook ontstaan, vooral als de kwaliteit van het beton of de mortel destijds slecht was. Met de jaren kan beton porouses worden, wat het gemakkelijker maakt voor vocht om op te trekken.

3. Hoog grondwaterpeil

In sommige regio’s in Nederland is het grondwaterpeil hoger dan normaal. Dit betekent dat de grond vochtiger is en het vocht gemakkelijker via de fundering naar boven kan stijgen. Een hoog grondwaterpeil kan vooral in zomermaanden merkbaar zijn, maar ook in drogere perioden kan het probleem aanhouden.

4. Nette kruipruimte of slechte afwatering

Een natte of slecht geïsoleerde kruipruimte is een van de belangrijkste oorzaken van optrekkend vocht in de fundering. Als de bodem onder de vloer niet correct geïsoleerd is, kan vocht zich hier ophopen en naar boven trekken. Ook een slechte afwatering, zoals onvoldoende afvoer van regenwater of een ontbrekende afvoerleiding, kan leiden tot vochtproblemen.

Herkenningstekens van optrekkend vocht

Het herkennen van optrekkend vocht in de fundering is belangrijk om schade te voorkomen. Hieronder worden de meest voorkomende symptomen genoemd.

1. Vochtplekken op muren en vloeren

Een van de duidelijkste tekenen is het verschijnen van vochtplekken op de onderkant van de muren of langs de vloer. Deze plekken kunnen verkleuren, witte zoutafzettingen tonen of zelfs schimmel vormen.

2. Muffe geur

Een muffe lucht die uit de kelder of kruipruimte komt, is vaak een teken van optrekkend vocht. Deze geur wordt veroorzaakt door de combinatie van vocht en bacteriengroei.

3. Loslatend pleisterwerk, behang of verf

Pleisterwerk, verf of behang dat loslaat, vooral aan de onderkant van de muur, is een duidelijk signaal dat er vocht aanwezig is. Dit gebeurt doordat de vochtige muur de lijm- of kleefkracht van deze materialen ondermijnt.

4. Donker en opgezwollen plinten

Plinten die donkerder zijn en opgezwollen zien, zijn ook een teken van optrekkend vocht. Dit vocht zorgt ervoor dat het hout opzwelt en de afwerking verandert.

5. Schimmelvorming

Schimmel die zich vooral vormt op de plekken waar de muur contact maakt met de vloer, is een duidelijk signaal dat er optrekkend vocht aanwezig is. Schimmel is niet alleen een visueel probleem, maar ook een gezondheidsrisico.

Oplossingen en preventie

Het oplossen van optrekkend vocht in de fundering vereist professioneel advies en vaak ingrijpende maatregelen. Hieronder worden enkele aanbevolen oplossingen besproken.

1. Professioneel advies en vochtmeting

Het is belangrijk om altijd een vochtexpert te raadplegen als er tekenen zijn van optrekkend vocht. Deze specialist kan een gratis vochtmeting uitvoeren met professionele apparatuur. De meting geeft duidelijkheid over de oorzaak en de ernst van het probleem. Op basis van de meting kan een plan worden opgesteld dat aangeeft wat er moet gebeuren, hoe lang de werkzaamheden duren en wat de kosten zijn.

2. Funderingsisolatie

Een van de effectiefste manieren om optrekkend vocht in de fundering te bestrijden is funderingsisolatie. Hierbij wordt de onderkant van de vloer of de kruipruimte geïsoleerd met een dampdichte laag. Dit voorkomt dat vocht uit de grond of natte bodem op kan stijgen. Funderingsisolatie is echter vaak ingrijpend en vereist sloopwerkzaamheden, waardoor de kosten aanzienlijk kunnen zijn.

3. Verbetering van de afwatering

Een slechte afwatering kan ook bijdragen aan optrekkend vocht. Het is daarom verstandig om de afwatering van de woning te verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld door regenwaterafvoeren aan te passen, grachtwater af te leiden of een afvoerleiding aan te leggen. Goede afwatering zorgt ervoor dat vocht sneller wordt afgevoerd en niet in de grond blijft hangen.

4. Preventie en onderhoud

Een andere aanbevolen maatregel is het regelmatig uitvoeren van inspecties en onderhoud. Door vroegtijdig op te merken dat er vochtproblemen zijn, kan schade worden voorkomen. Het is ook verstandig om de kelder of kruipruimte regelmatig schoon te maken en te drogen, vooral in natte periodes.

Conclusie

Optrekkend vocht in de fundering is een serieus probleem dat schade aan de constructie, gezondheidsrisico’s en verhoogde energiekosten kan veroorzaken. De oorzaken variëren van oudere funderingtypes tot slechte isolatie en hoog grondwaterpeil. Het herkennen van optrekkend vocht kan via duidelijke symptomen zoals vochtplekken, muffe geuren en schimmelvorming. Het oplossen van het probleem vereist professioneel advies, vaak in combinatie met funderingsisolatie of verbetering van de afwatering. Preventie en regelmatig onderhoud zijn essentieel om schade te voorkomen. Met een tijdig en goed oplossingsplan kan een droge en gezonde woning worden behouden.