Optrekkend vocht in de fundering: oorzaken, gevolgen en oplossingen

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Optrekkend vocht in de fundering is een vochtprobleem dat vaak onder het oog wordt geslagen tot het al schade heeft veroorzaakt. Het ontstaat wanneer water via capillaire krachten omhoog trekt in de bouwmaterialen van de fundering en muren. Deze vorm van vocht kan leiden tot schimmelvorming, loslatend pleisterwerk, een muffe lucht en zelfs structurale problemen. In dit artikel worden de oorzaken van optrekkend vocht in de fundering besproken, gevolgd door mogelijke gevolgen en aanbevolen oplossingen.

De kwaliteit van de fundering is van fundamenteel belang voor de stabiliteit en levensduur van een gebouw. In Nederland is de bouwgeschiedenis soms zo oud dat funderingen van 17e-eeuwse panden vandaag de dag nog in gebruik zijn. In sommige gevallen zijn deze funderingen verzwakt of zijn ze opnieuw aangebracht. De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur benadrukt in zijn adviesrapport ‘Goed Gefundeerd’ dat de overheid op nationaal niveau actie moet nemen om funderingsproblemen aan te pakken. De combinatie van droge zomers en bodemdaling in veengebieden zorgt voor verder verslechtering van de situatie.

Oorzaken van optrekkend vocht in de fundering

Optrekkend vocht ontstaat door het capillaire opstijgen van grondwater in de poriën van de bouwmaterialen. In een goede fundering wordt dit vocht voorkomen door het gebruik van een vochtremmende laag of de juiste afwerking van de fundering. Echter, als deze maatregelen onvoldoende zijn uitgevoerd of beschadigd raken, kan vocht ongemerkt in de fundering treden.

Een belangrijke factor bij optrekkend vocht is de grondwaterstand. Wanneer de grondwaterstand hoog is, is het risico op vochttransport groter. Daarnaast speelt de kwaliteit van de fundering en de muurconstructie een rol. In veengebieden kunnen ook bodemdaling en inklinking de oorzaak zijn van funderingsproblemen. Hierbij is het verschijnsel van negatieve kleef bij paalfunderingen van invloed. Negatieve kleef ontstaat wanneer de grondlagen inklinken en dus een trekkracht uitoefenen op de funderingspalen. Dit kan leiden tot verzakkingen van gebouwen.

Een correcte afwerking van de fundering is daarom van groot belang. Een fundering moet niet alleen zorgen voor stabiliteit, maar ook vochttransport naar boven voorkomen. In de praktijk wordt dit vaak gecombineerd met een spouwmuurconstructie en een vochtremmende laag die het vocht niet kan doormeppen. Als deze maatregelen onvoldoende zijn of beschadigd raken, ontstaat er sprake van optrekkend vocht in de fundering.

Gevolgen van optrekkend vocht in de fundering

Het gevolg van optrekkend vocht in de fundering kan ernstig zijn, zowel voor de structuur van het gebouw als voor de gezondheid van de inwoners. De zichtbaarste symptomen zijn vochtplekken op de onderkant van muren, loslatend stucwerk, een muffe lucht en schimmelvorming. Deze vochtproblemen kunnen zich al snel uitbreiden en leiden tot grotere schades, zoals verkleuringen, verval van pleisterwerk en zelfs instabiliteit van de constructie.

Een vochtige lucht in de woning heeft ook een directe invloed op het energieverbruik. Vochtige lucht voelt kouder aan, wat ertoe leidt dat velen de verwarming hoger zetten. Hierdoor stijgen de energiekosten. Bovendien zijn schimmelvlekken en loslatende verfschillen lastig te bestrijden en kosten de reparatie vaak een aanzienlijke hoeveelheid geld. Door de oorzaak van het vochtprobleem niet aan te pakken, blijven de kosten stijgen en kan het tot grotere schades leiden.

Een verder gevolg van optrekkend vocht is dat het de levensduur van de fundering en muren kan beperken. Bouwmaterialen zoals beton en muurstenen zijn vochtgevoelig en kunnen vanwege langdurige vochtaanwezigheid in de constructie snel slijten. Hierdoor kan het nodig worden om delen van de fundering te vervangen of te repareren, wat kostbaar en tijdrovend is.

Herkenning van optrekkend vocht in de fundering

Het herkennen van optrekkend vocht is belangrijk om verdere schade te voorkomen. De eerste tekenen zijn vaak visueel zichtbaar, zoals vochtplekken op de onderkant van muren of verkleuringen bij vloeren. Ook loslatend pleisterwerk en een muffe lucht zijn aanduidingen dat er sprake is van vochtproblemen. In sommige gevallen zijn de plinten of de verf rond de vloer- en muurnaden verkleurd.

Een vochtmeter kan gebruikt worden om het vochtgehalte in de muur te meten. Als het vochtgehalte te hoog is, kan dat wijzen op een structureel probleem. Het is echter belangrijk om te weten dat een hoog vochtgehalte niet altijd betekent dat er sprake is van optrekkend vocht. Er kunnen ook andere oorzaken zijn, zoals condensatie of een lekkage.

Een gratis vochtmeting door een professional is daarom een aanbevolen eerste stap. Een vochtexpert kan het probleem onderzoeken met professionele meetapparatuur en een nauwkeurige diagnose stellen. Zo wordt duidelijk of er sprake is van optrekkend vocht in de fundering of van een ander vochtprobleem.

Oplossingen voor optrekkend vocht in de fundering

Als er sprake is van optrekkend vocht in de fundering, zijn er verschillende oplossingen beschikbaar, afhankelijk van de ernst van het probleem en de oorzaak. Een professionele vochtbestrijding is de meest effectieve manier om vochtproblemen aan te pakken. Hierbij worden technieken toegepast zoals het aanbrengen van vochtremmende lagen, het herstellen van de fundering of het indammen van de grondwaterstand.

Een andere oplossing is het indammen van de grondwaterstand. Dit houdt in dat het grondwater op een bepaalde hoogte wordt vastgehouden, zodat vocht niet meer via capillaire krachten in de fundering tredt. Dit is een duurzame oplossing die voorkomt dat het probleem zich opnieuw voordoet.

In sommige gevallen is het nodig om delen van de fundering te vervangen of te repareren. Dit is bijvoorbeeld het geval bij 17e-eeuwse panden in Leiden of in het Groningse dorp Overschild, waar een kerk is omhooggevijzeld en een nieuwe fundering wordt aangebracht. Deze maatregelen zijn kostbaar, maar noodzakelijk om de stabiliteit van het gebouw te waarborgen.

Het is verstandig om in ieder geval een vochtexpert in te schakelen voor een diagnose en een aanbevolen oplossing. De kosten variëren afhankelijk van de methode en de ernst van het probleem. Een professionele oplossing zorgt niet alleen voor een tijdelijke verbetering, maar voorkomt ook dat het probleem zich opnieuw voordoet.

Preventie en onderhoud van funderingen

Hoewel het opruimen van optrekkend vocht in de fundering essentieel is, is het even belangrijk om voor te zorgen dat het probleem niet opnieuw ontstaat. Preventie en regelmatig onderhoud van funderingen spelen daarbij een cruciale rol. Regelmatige inspecties en onderhoud kunnen funderingsproblemen in de toekomst voorkomen.

Een goede afwerking van de fundering is hierbij essentieel. Dit betekent dat er een vochtremmende laag moet zijn en dat de fundering correct is afgewerkt. Daarnaast is het belangrijk dat de grondwaterstand geregeld gecontroleerd wordt en eventueel aangepast wordt. In veengebieden kan bodemdaling voorkomen worden door zorgvuldig te werken met grondwaterbeheer en de afwerking van de fundering.

Ook het algemene onderhoud van het gebouw is van belang. Een goed functionerende spouwmuur, een correcte afwatering en een droog kruipruimte voorkomen dat vocht zich kan opbouwen in de fundering. Regelmatige inspecties en kleine reparaties kunnen voorkomen dat grotere problemen zich voordoen.

Conclusie

Optrekkend vocht in de fundering is een serieuze aangelegenheid die zowel structurele schade als gezondheidsrisico’s kan opleveren. Het ontstaat vaak door een combinatie van factoren, zoals een hoge grondwaterstand, een verzwakte fundering of een onjuiste afwerking. De gevolgen kunnen ernstig zijn en zich al snel verder ontwikkelen als het probleem niet wordt aangepakt.

Het herkennen van optrekkend vocht is de eerste stap in de oplossing. Tekenend zijn vochtplekken, schimmelvorming en een muffe lucht. Een vochtmeter of een gratis vochtmeting door een professional kan het probleem onderzoeken en duidelijk maken of er sprake is van optrekkend vocht.

De oplossing hangt af van de oorzaak en de ernst van het probleem. Professionele vochtbestrijding, het indammen van de grondwaterstand of het herstellen van de fundering zijn allemaal effectieve manieren om vochtproblemen aan te pakken. Het is echter belangrijk om een vochtexpert in te schakelen voor een nauwkeurige diagnose en een aangepaste oplossing.

Daarnaast is preventie en onderhoud van funderingen essentieel om vochtproblemen in de toekomst te voorkomen. Regelmatige inspecties, een goede afwerking van de fundering en een goed functionerend afwateringssysteem helpen bij het voorkomen van optrekkend vocht in de fundering. Door deze maatregelen te nemen, kan het risico op vochtproblemen worden beperkt en wordt de levensduur van het gebouw verlengd.

Bronnen

vocht
indruk