Funderingssystemen uit de jaren 50: Risico's, ontwikkelingen en huidige uitdagingen

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis voor elk gebouw. In de jaren 50 ontwikkelde Nederland zich snel, en met de toegenomen bebouwing nam ook de aandacht voor betere funderingstechnieken toe. Toch blijkt uit huidige analyses en meldingen dat woningen uit deze periode nog steeds risico lopen op verzakkingen, vooral in regio’s met zachte ondergrond. Dit artikel bespreekt de funderingstechnieken uit die tijd, de wijzigingen in bouwpraktijk en de huidige uitdagingen bij het onderhoud en renovatie van deze woningen.

Fundering in de jaren 50

In de jaren 50 werd in Nederland voornamelijk gebruikgemaakt van houten of betonversterkte funderingspalen. Deze palen werden ingeheien tot een draagkrachtige laag van de ondergrond, zoals zand of klei. In die periode was het gebruikelijk om palen tot maximaal 24 meter in de grond te heien. Het gebruik van beton in de vorm van opzetters en randbalken werd steeds vaker ingezet, vooral na de Tweede Wereldoorlog, om de stabiliteit van de fundering te verbeteren.

In de jaren 50 werd ook de vorm van de palen gewijzigd; van rond of achthoekig naar vierkant. Ook werden er palen met voorgespannen wapening, zoals Arkelpalen, ingevoerd. Deze innovaties waren bedoeld om de drukverdeling in de ondergrond te verbeteren en de fundering zo betrouwbaarder te maken. Daarnaast ontstonden duplexpalen, gemaakt in twee delen, die extra lange palen mogelijk maakten zonder een lange heistelling te vereisen.

Een van de redenen dat deze funderingstechnieken niet altijd optimaal functioneren, is dat er destijds nog geen duidelijke richtlijnen waren voor het heien. Vaak was het de ervaring van de bouwer die bepaalde hoe diep en hoeveel palen er geheien moesten worden. In sommige gevallen is er te weinig aandacht besteed aan de ondergrond of is er bezuinigd op het aantal palen, wat op lange termijn tot funderingsproblemen kan leiden.

Risico's van oude funderingen

De afgelopen jaren zijn er steeds meer meldingen geweest van woningen die verzakken of scheef gaan staan. Dit is vooral het geval bij woningen gebouwd vóór 1970, waarbij houten funderingspalen werden gebruikt. Een van de oorzaken is paalrot, die optreedt wanneer de palen droog komen te staan. Dit kan gebeuren bij veranderende grondwaterstanden, zoals tijdens droge zomers. Hout onder water is resistent, maar droog hout begint te rotten onder invloed van zuurstof, wat op lange termijn leidt tot verlies van draagkracht en eventueel verzakking.

Een andere factor is de verandering in de ondergrond door de afgelopen decennia. Door bouwactiviteiten, infrastructuurontwikkelingen en klimaatverandering is de ondergrond in veel regio’s veranderd. In sommige gevallen is de grond verdroogd of is er sprake van inklinking, wat de stabiliteit van oude funderingen kan ondermijnen. Dit is vooral problematisch bij woningen die in de jaren 50 zijn gebouwd in moerassige of zachte grondgebieden.

Een bekende situatie is bijvoorbeeld het geval waarin naast een bestaand huis de fundamenten voor een nieuw woonhuis worden uitgegraven. Dit kan leiden tot verstoren van de bestaande fundering en daarmee tot scheefstand of verzakking van het oude huis. De kans op problemen is vooral groot als er geen duidelijke bouwplannen zijn of als de staat van de fundering onbekend is.

Huidige funderingstechnieken

Hoewel de basisprincipes van funderen sinds de jaren 50 weinig veranderd zijn, zijn er wel aanzienlijke technische verbeteringen geboekt. Tegenwoordig wordt bijvoorbeeld gebruikgemaakt van inwendig heien of casing draaipalen. Deze methoden zijn geschikt voor situaties met beperkte werkruimte, zoals bij renovaties of in bestaande bebouwing. In nieuwbouwprojecten is het mogelijk om palen van 20 meter of langer in de grond te heien, zonder dat dit tot problemen leidt.

Een voordeel van deze moderne technieken is dat ze meer controle bieden over de diepte en precisie van de fundering. Bovendien zijn moderne funderingsmateriaal zoals beton en staal minder gevoelig voor omgevingsfactoren zoals droogte of rottende processen. In renovatieprojecten wordt vaak gekozen voor combinaties van oude en nieuwe funderingsmaterialen, afhankelijk van de situatie en de ondergrond.

Funderingscontrole en herstel

Bij woningen uit de jaren 50 is het belangrijk om regelmatig de fundering te controleren. Dit kan bijvoorbeeld via een grondonderzoek of middels funderingsdiagnostiek. In geval van funderingsproblemen zijn er verschillende oplossingsmethoden beschikbaar, zoals het aanbrengen van nieuwe palen, het injecteren van sterkere materialen in de ondergrond of het aanpassen van de grondwaterstand.

Een van de uitdagingen bij herstelprojecten is dat de oude fundering vaak niet goed toegankelijk is en dat er weinig historische bouwdocumenten beschikbaar zijn. Daarom is het vaak nodig om eerst een grondige inventarisatie te doen voordat er maatregelen kunnen worden genomen.

Conclusie

Funderingen uit de jaren 50 vormen nog steeds een belangrijke onderbouw voor veel woningen in Nederland. Toch blijkt uit huidige analyses dat deze funderingen onder druk staan door veranderende omstandigheden, zoals klimaatverandering en bebouwingsdruk. Het is daarom belangrijk om regelmatig te controleren of de fundering nog stevig is en of er maatregelen nodig zijn. In combinatie met moderne funderingstechnieken en een goed begrip van de ondergrond is het mogelijk om de levensduur van deze woningen te verlengen en risico’s op verzakkingen te vermijden.

Bronnen

jaar