De fundering van de Sint-Laurentiuskerk in Dongen: een bouwkundig en historisch overzicht

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

De Sint-Laurentiuskerk in Dongen is een rijksmonument dat zich sinds 1920 aan de Gasthuisstraat bevindt. Het kerkgebouw is ontworpen in de expressionistische stijl door de architekten Joseph Cuypers en zijn zoon Pierre Cuypers jr. De fundering van deze kerk is van essentieel belang voor het begrip van de bouwkundige geschiedenis en de huidige toestand van het complex. In dit artikel wordt de fundering van de Sint-Laurentiuskerk in detail beschreven aan de hand van beschikbare historische gegevens en huidige bouwtechnische kennis. De informatie is afgeleid van bronnen betreffende het monumentale karakter, de bouwgeschiedenis en de architectonische ontwerpen.

Inleiding

De Sint-Laurentiuskerk is niet alleen een religieus centrum, maar ook een belangrijk bouwkundig monument. Het gebouw werd gemaakt om een vervanging te vormen van een vroegere kerk die in 1917 afbrandde. De fundering van de huidige kerk speelt een cruciale rol in haar stabiliteit en duurzaamheid. Aangezien de kerk een rijksmonument is, is het belangrijk om de fundering en haar historie goed te begrijpen, zowel vanuit een bouwkundig als architectonisch perspectief.

Geschiedenis van de fundering

Vorige kerk en fundering

Voor de huidige Sint-Laurentiuskerk stond er een oudere kerk aan de Hoge Ham, die in 1828 werd gebouwd onder subsidie van het Ministerie van Waterstaat. Deze kerk, een zogenaamde waterstaatskerk, was in neoclassicistische stijl en werd in 1875 uitgebreid met een toren van ongeveer 60 meter hoog, ontworpen door P.J. van Genk. In 1917 brandde deze kerk volledig af, maar de fundering en restanten van de uitbreiding bleven intact. Deze restanten zijn in het straatbeeld van Dongen zichtbaar, en een stenen maquette van de vroegere kerk is bewaard in de tuin van het kerkelijk secretariaat.

De fundering van deze vroegere kerk had een belangrijke rol gespeeld in het aanleggen van de huidige kerk. Volgens bronnen is de huidige Sint-Laurentiuskerk op nagenoeg dezelfde locatie gebouwd, waarbij gebruik werd gemaakt van de bestaande fundering van de oude kerk. Dit betekent dat de fundering van de huidige kerk niet volledig nieuw was, maar een continuatie of aanpassing van de vroegere constructie.

Bouw van de huidige kerk

De huidige Sint-Laurentiuskerk werd in de jaren 1920 gebouwd. Het ontwerp was van Joseph Cuypers en Pierre Cuypers jr. in expressionistische stijl. De kerk is opgezet als een centraalbouw en wordt overdekt door een opvallende achtkante koepel. De fundering moest dus voldoen aan de eisen van een zwaar, beton- en bakstenen bouwwerk met een centrale koepel en meerdere transeptarmen.

Hoewel er geen expliciete technische specificaties over de fundering zijn genoemd in de beschikbare bronnen, kan worden aangenomen dat de fundering van de huidige kerk op maat is aangepast aan de vorm en gewicht van het gebouw. Aangezien de kerk een complexe bouwstructuur heeft, met hoge muren, een koepel en uitstekende transeptarmen, is een robuuste fundering essentieel geweest om de stabiliteit te garanderen.

De fundering van de huidige kerk is dus waarschijnlijk uitgevoerd als een diepe fundering, waarbij gebruik is gemaakt van cementbeton en eventueel vaste muren of palen om het gewicht van het bouwwerk te dragen. Aangezien de kerk op dezelfde locatie staat als de vroegere kerk, kan worden verondersteld dat de grond om deze locatie stevig genoeg was om zowel de vroegere als de huidige constructie te dragen.

Bouwtechnische kenmerken

Materialen

De kerk is gebouwd uit baksteen, zoals vermeld in de beschrijving van de architectuur. Baksteen is een robuuste en duurzame bouwmaterialenkeuze, die goed geschikt is voor zowel zware en lichte delen van een gebouw. De fundering zou in dat geval waarschijnlijk ook uit cementbeton zijn gemaakt, wat de standaardtechniek was in de jaren 1920 voor zware bouwwerken. Baksteen is echter ook een zwaar materiaal, wat betekent dat de fundering extra robuust moest zijn om het gewicht van het gehele kerkgebouw te dragen.

Bouwstijl

Het kerkgebouw is opgezet als een centraalbouw, wat betekent dat de koepel centraal staat en de transeptarmen symmetrisch zijn. Dit type bouwstijl vereist een sterke centrale fundering, die het gewicht van de koepel en de zijwanden kan dragen. De fundering zou daarom waarschijnlijk bestaan uit een centrale stift of ringvormige fundering, die het gewicht van de koepel en de omringende muren opvangt.

De hoge ramen, die in groepen van twee, drie of vijf zijn geplaatst, kunnen ook invloed hebben gehad op de fundering. De hoge ramen zouden de wanden zwakker maken, wat betekent dat de fundering extra robuust moest zijn om de lading te dragen.

Toepassing van expressionisme

De expressionistische stijl, waarin de kerk is ontworpen, is gekenmerkt door dynamische vormen en krachtige lijnen. Deze stijl vereist een sterke structuur om de vormen en uitstekende delen van het gebouw te ondersteunen. De fundering van de kerk moest dus niet alleen het gewicht van het gebouw dragen, maar ook de dynamische vormen en de krachtige lijnen ondersteunen.

Huidige toestand en renovatie

In 2012 werd de buitenkant van de kerk gerestaureerd, wat betekent dat de fundering en de ondergrondse constructie mogelijk ook onderzocht zijn op stabiliteit en eventuele slijtage. Aangezien de kerk een rijksmonument is, zijn er waarschijnlijk maatregelen genomen om de fundering en de structuur van het gebouw te beoordelen en eventueel te onderhouden of te versterken.

Er zijn plannen om de kerk ook voor toekomstig gebruik geschikt te maken, wat betekent dat de fundering en structuur van het gebouw in het oog moeten worden gehouden. Aangezien het kerkgebouw in 2024 officieel is afgesloten voor vieringen, kan worden aangenomen dat er discussies zijn over de toekomstige toepassing van het gebouw en de noodzaak van eventuele verbouwingen of verbeteringen van de fundering.

Conclusie

De fundering van de Sint-Laurentiuskerk in Dongen speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van het gebouw. De kerk is gebouwd op dezelfde locatie als de vroegere kerk die in 1917 afbrandde, wat betekent dat de fundering gedeeltelijk hergebruikt is of aangepast is aan de nieuwe constructie. Aangezien de kerk een complexe bouwstructuur heeft, met een centrale koepel en meerdere transeptarmen, is een robuuste fundering essentieel geweest om de stabiliteit van het gebouw te garanderen.

De historie van de fundering is belangrijk om te begrijpen, zowel vanuit een bouwkundig als architectonisch perspectief. De fundering van de huidige kerk is waarschijnlijk uitgevoerd als een diepe fundering met cementbeton, aangevuld met eventuele vaste muren of palen om het gewicht van het bouwwerk te dragen. Aangezien het gebouw een rijksmonument is, is het belangrijk om de fundering en structuur regelmatig te onderhouden en eventueel te versterken.

De huidige toestand van de kerk en de plannen voor toekomstige gebruik maken het noodzakelijk om de fundering en structuur van het gebouw nauwkeurig te beoordelen. Aangezien het kerkgebouw in 2024 officieel is afgesloten voor vieringen, kan worden aangenomen dat er discussies zijn over de toekomstige toepassing van het gebouw en de noodzaak van eventuele verbouwingen of verbeteringen van de fundering.

In dit artikel is een overzicht gegeven van de fundering van de Sint-Laurentiuskerk in Dongen, op basis van beschikbare historische en bouwtechnische informatie. De informatie geeft een duidelijk beeld van de rol van de fundering in de stabiliteit en duurzaamheid van het kerkgebouw, en benadrukt de belangrijkheid van het onderhouden en beheren van monumentale funderingen.

Bronnen

dongen