Asbest in funderingen: risico’s, detectie en sanering

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Asbest was gedurende vele jaren een veelgebruikt bouwmateriaal vanwege zijn isolerende, slijtvaste en brandwerende eigenschappen. In de praktijk is het materiaal niet alleen gebruikt in daken, wanden en vloeren, maar ook in funderingen en constructiedelen van woningen en bijgebouwen. Tegenwoordig is asbest echter een gevaarlijk materiaal gebleken voor de gezondheid, waardoor het vanaf 1993 in Nederland volledig is verboden. Dit heeft geleid tot een aantal wet- en regelgevingen en procedures rondom de detectie en sanering van asbesthoudende materialen, inclusief toepassingen in funderingen. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van asbest in funderingen, de risico’s die dit met zich meebrengt, en hoe deze situatie moet worden aangepakt in de context van bouwprojecten, renovaties of sloop.

Asbest in funderingen: toepassingen en detectie

Asbest is in het verleden regelmatig gebruikt in constructieve delen van gebouwen, waaronder funderingen. Zoals blijkt uit meerdere bronnen, was asbest gebruikt in onder andere buismateriaal, bitumenkit, en puivullingen in kozijnen of constructiedelen. In funderingen kan asbest aanwezig zijn in de vorm van asbesthoudende verhardingen of ondergrondse constructies.

Een voorbeeld is uitgebreid beschreven in een juridisch geval waarin een verhuurder een garage liet verwijderen. Tijdens de inventarisatie bleek dat de fundering van de garage asbesthoudend materiaal bevatte. De verhuurder liet vervolgens een sanering uitvoeren en rekende de kosten in totaal ruim €7.000,- in bij de huurder. In dit geval was de aanwezigheid van asbest in de fundering onbekend op het moment van het afsluiten van de huurovereenkomst, wat leidde tot een juridische procedure over wie verantwoordelijk is voor de saneringskosten.

Deze casus benadrukt hoe belangrijk het is om vooraf te onderzoeken of funderingen asbest bevatten, vooral bij renovaties of sloppen van oude woningen of bijgebouwen. Asbest in funderingen kan namelijk niet zichtbaar zijn en is vaak ingebouwd in constructiedelen die niet direct toegankelijk zijn.

Detectie en inventarisatie

Detectie van asbest in funderingen is een complex proces dat vereist dat men de juiste methoden en tools gebruikt. Het uitvoeren van een asbestinventarisatie is de eerste en meest essentiële stap. Dit onderzoek omvat een deskresearch, visuele inspectie en in sommige gevallen destructief onderzoek. Asbestverdachte materialen worden geïdentificeerd, gemonteerd en verder onderzocht in een laboratorium. De rapportage van dit onderzoek geeft een overzicht van de toepassingen van asbest, de staat van het materiaal, en eventuele risico’s.

In het kader van asbestinventarisaties kan men kiezen voor een basisinventarisatie, die gericht is op zichtbare toepassingen, of een aanvullend destructief onderzoek, dat ook niet-zichtbare toepassingen onderzoekt, zoals die in funderingen of constructiedelen. Dit laatste is van groot belang in situaties waarin een bouwproject of sloopplanning is gepland, omdat funderingen vaak niet zichtbaar zijn en toch asbesthoudende materialen kunnen bevatten.

Een gecertificeerd inventarisatiebureau is verantwoordelijk voor het uitvoeren van deze onderzoeken. Het is daarom belangrijk om rechtstreeks een offerte aan te vragen bij een erkend bedrijf om de kosten te beheersen en de kwaliteit van het onderzoek te garanderen. Ook is het van belang om een onafhankelijke aanbieder te kiezen om potentiële belangenverstrengelingen te voorkomen.

Wet- en regelgeving rondom asbest in funderingen

Nederland heeft een uitgebreid juridisch kader rondom asbest. Dit omvat onder andere het Arbeidsomstandighedenbesluit, dat regels bepaalt voor het werken met asbest, en het Besluit asbestwegen, dat het verbod bevat op het aanhouden van wegen of terreinen met een hoge concentratie asbest.

Een specifieke regeling die van belang kan zijn bij funderingen is het Besluit bodemkwaliteit, dat de maximale waarden voor asbest in grond bepaalt. Deze regeling is gericht op het beheersen van het risico dat asbesthoudende grond kan uitmaken bij bouwprojecten of sloopwerken. In het kader van funderingen is het dus mogelijk dat grond dat asbest bevat moet worden getest en eventueel gesaneerd volgens deze normen.

Daarnaast zijn er ook wetten rondom asbest in de bouwsector, zoals het Productenbesluit asbest, dat het verbod bevat op het gebruik van asbesthoudende producten. Asbest is daarom niet alleen verboden in de productie, maar ook in de toepassing, wat betekent dat alle bestaande asbesthoudende constructies of materialen in funderingen onder een aparte regeling vallen.

Risico’s en sanering

Het aanwezige asbest in funderingen brengt zowel gezondheids- als juridische risico’s met zich mee. Asbestvezels kunnen namelijk in de lucht komen terecht bij sloop- of bouwwerkzaamheden, wat leidt tot een risico op longziekten zoals longkanker of asbestose. Bij asbesthoudende funderingen is het daarom belangrijk om vooraf te onderzoeken of er sprake is van een risico, en of sanering noodzakelijk is.

Sanering van asbesthoudende funderingen kan op verschillende manieren plaatsvinden. In sommige gevallen is het mogelijk om het materiaal in te dammen of te isoleren, bijvoorbeeld met behulp van een afdeklaag. In andere gevallen is volledige verwijdering nodig, wat gebeurt via een proces van strippen, transport en sanering. Dit proces moet altijd uitgevoerd worden door gecertificeerde bedrijven die hiervoor wettelijk zijn toegelaten. De werkzaamheden vallen onder het Arbeidsomstandighedenbesluit, waarin regels zijn opgenomen over de veilige afhandeling van asbesthoudende materialen.

De keuze voor dammen of verwijdering hangt af van de staat van het materiaal, de toegankelijkheid, en de toekomstige gebruiksdoelen van het terrein of gebouw. In sommige gevallen is het ook mogelijk om de fundering intact te laten, mits het risico op loskomende vezels minimaal is en er geen plannen zijn voor grootschalige werken in de omgeving.

Asbestonderzoek en normen

De normering rondom asbestonderzoek en sanering wordt regelmatig bijgesteld. Zo is in 2022 het normontwerp NEN 5897 gepubliceerd, dat de methode beschrijft voor het onderzoek naar asbest in bouw- en sloopafval, inclusief funderingen. Deze norm is afgestemd op andere normen zoals NEN 5707 (asbest in bodem) en NEN 5898 (bepaling van het gehalte aan asbest).

De belangrijkste wijzigingen in NEN 5897 ten opzichte van de oude versie uit 2005 zijn: - De onderdelen betreffende laboratoriumonderzoek zijn verwijderd en opgenomen in NEN 5898. - De systematiek voor verdenking op asbest is verduidelijkt en aangepast.

Deze normen zijn van belang voor professionals die asbestonderzoek uitvoeren, omdat zij de standaarden bepalen voor het uitvoeren van een inventarisatie, het analyseren van monsters en het bepalen van eventuele saneringsmaatregelen.

Het normontwerp is momenteel nog in ontwikkeling, en betrokken partijen kunnen commentaar indienen tot een bepaalde einddatum. Dit betekent dat professionals en betrokken partijen zich moeten houden aan de huidige versie totdat het normontwerp definitief is vastgesteld.

Conclusie

Asbest in funderingen is een complex en risicovol onderwerp dat voor bouw-, renovatie- en sloopprojecten van groot belang kan zijn. De detectie, inventarisatie en eventuele sanering van asbesthoudende materialen in funderingen vereisen een zorgvuldig en gestructureerd aanpak, waarbij wet- en regelgeving, veiligheid en juridische verantwoordelijkheden centraal staan.

Het is daarom essentieel dat zowel particulieren als professionals bij bouwprojecten zorgvuldig onderzoek doen naar de aanwezigheid van asbest in funderingen. Asbestinventarisaties door gecertificeerde bedrijven, samen met een grondige kennis van de huidige wetgeving en normen, vormen de basis voor een veilige en juridisch verantwoorde aanpak.

Door het juiste beleid, technieken en kennis toe te passen, kan het risico op asbestexposities worden beheerst, zodat zowel de gezondheid van mensen als de juridische verantwoordelijkheid wordt voldoende beschermd.

Bronnen

asbest