Funderingsmogelijkheden voor bouwprojecten: Technieken, keuzes en duurzame alternatieven

Bij elk bouwproject is een stevige fundering van essentieel belang. De keuze van de juiste fundering bepaalt niet alleen de bouwveiligheid van het gebouw, maar ook de kosten en de duurzaamheid van het project. In Nederland zijn verschillende funderingstechnieken in gebruik, zoals fundering op staal en fundering op palen. De geschiktheid van een bepaalde fundering hangt af van de bodemstructuur, het gewicht van de constructie en de regelgeving. Daarnaast speelt het milieu een steeds belangrijkere rol bij funderingskeuzes.

In dit artikel worden de meest voorkomende funderingsmogelijkheden besproken, inclusief hun toepassingsgebieden, voordelen en nadelen. Ook wordt ingegaan op duurzame alternatieven en de rol van bodemonderzoek bij het bepalen van de juiste fundering.

Fundering op staal

Een fundering op staal is een veelgebruikte methode, vooral in regio’s waar de zandlaag dicht genoeg onder de grondoppervlakte ligt. Deze fundering bestaat meestal uit een betonblok of een strookfundering die op een zandlaag is geplaatst. De fundering op staal is relatief vlak en niet diep aangebracht.

Deze methode wordt vaak toegepast wanneer de draagkrachtige laag (de zogenoemde vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt, zoals bij een diepte van 80 of 100 cm. In dergelijke gevallen kan de slechte bovengrond worden verwijderd en vervangen door een zandkoffer. Ook kan grond verbeterd worden door verdichten of door bijvoorbeeld groutinjectie.

De fundering op staal is een relatief kostenefficiënte optie vergeleken met fundering op palen. Bovendien is deze methode geschikt voor lichtere constructies en is het eenvoudiger uit te voeren. Echter, in gebieden met zwakke bovengrond, zoals klei- of veengrond, kan een fundering op staal niet altijd worden gebruikt, omdat de draagkracht van de grond niet voldoet aan de vereisten.

Fundering op palen

Wanneer de draagkrachtige grond te diep zit, zoals bij moeras-, klei- of veengrond, wordt vaak gekozen voor een fundering op palen. Deze vorm van funderen wordt beschouwd als een van de stevigste constructies, omdat de palen diep de grond in lopen en zo diepere zandlagen kunnen bereiken die niet direct onder het maaiveld liggen.

De fundering op palen is vooral geschikt voor zwaardere constructies en in regio’s met een zwakke bovengrond. Het grote voordeel is de hoge stabiliteit, waardoor de kans op verzakking of scheefstand van het gebouw sterk wordt verkleind.

Een nadeel van deze methode is de hogere kosten ten opzichte van fundering op staal. De fundering op palen vereist namelijk aanzienlijk meer werk en materialen. Daarnaast kan de uitvoering van deze fundering langer duren. Toch kan in sommige gevallen geen andere keuze zijn dan voor deze methode te kiezen, gezien de hoge bouwveiligheid die erbij hoort.

Funderingsproblemen en herkenning

Mogelijke funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren voordoen. Een huis dat is verzakt of scheef staat, is een duidelijk teken van funderingsproblemen. Dit komt vaak voor bij oude huizen die zijn opgeleverd met houten palen. Wanneer de grondwaterstand lager is dan de houten paalkoppen, kan de paalkop rotten en het huis zakt. Ook kunnen te korte palen leiden tot onvoldoende ondersteuning, vooral in gebieden waar de vaste grondslag zeer diep zit.

Andere tekens van funderingsproblemen zijn brede scheuren in gevels, binnenmuren of vloeren, klemmende ramen of deuren, en schade aan leidingen. Ook kan het feit dat het huis lager ligt dan het trottoir of andere huizen in de omgeving wijzen op funderingsproblemen.

De oorzaken van funderingsproblemen kunnen verschillen. Tot circa 1970 werden houten palen vaak gebruikt, maar deze zijn minder duurzaam dan moderne materialen. Ook kan het verlaagde grondwaterpeil, bijvoorbeeld door waterschapsactiviteiten, leiden tot funderingsproblemen. In oudere huizen kan het gebruik van te korte palen ook een oorzaak zijn.

Duurzame funderingsalternatieven

Naast de traditionele funderingsmethoden zijn er ook duurzame alternatieven die steeds meer aandacht krijgen. Deze alternatieven zijn bedoeld om de omgeving zo veel mogelijk te ontzorgen, terwijl de bouwveiligheid wordt gewaarborgd.

Een duurzame fundering kan bijvoorbeeld bestaan uit lichte constructies of het gebruik van duurzame materialen. Lichte constructies verlagen het totale gewicht van het gebouw, wat in sommige gevallen een minder diepe fundering mogelijk maakt. Dit kan leiden tot lagere kosten en minder invloed op de omgeving.

Het gebruik van duurzame materialen, zoals biologisch afbreekbare producten of materialen met een lage CO₂-voetafdruk, is ook een optie. Deze materialen zijn vaak even sterk als traditionele materialen, maar hebben minder impact op de omgeving. Dit maakt ze aantrekkelijk voor zowel woningeigenaren als bouwbedrijven die milieuvriendelijke oplossingen zoeken.

Bodemonderzoek en bodemkaarten

Het bepalen van de juiste fundering vereist vaak een gedetailleerd bodemonderzoek. Dit onderzoek geeft inzicht in de structuur van de grond en de locatie van de draagkrachtige laag. Voor dit onderzoek kunnen verschillende bronnen worden gebruikt, zoals het eigen archief met projecten uit de omgeving, gemeentelijke instanties, geotechnische adviesbureaux en bedrijven die grondonderzoek uitvoeren.

Bodemkaarten en geologische kaarten kunnen ook helpen bij het bepalen van de gesteldheid van de bodem en de grondwaterstand. Deze kaarten geven een overzicht van de diepte van de zandlagen en andere grondstructuren. Echter, de informatie van deze kaarten moet nog worden gecontroleerd, omdat ze niet altijd accuraat zijn voor een specifieke locatie.

Naast het bodemonderzoek is het ook belangrijk om rekening te houden met het milieu. Wanneer er sprake is van verontreinigde bodem, kan dit leiden tot aanzienlijke kosten en veranderingen in het ontwerp. Het is daarom vaak verstandig om een zogenaamde “schoon grondverklaring” aan te vragen bij een van de eerdergenoemde instanties.

Funderingsherstel en -aanpassing

Wanneer een fundering niet meer optimaal werkt of problemen oplevert, kan er gekozen worden voor funderingsherstel of -aanpassing. Dit kan nodig zijn bij oude huizen of bij gebouwen die zijn veranderd in functie of structuur.

Het stappenplan bij funderingsherstel of -aanpassing omvat eerst een locatiebezoek en situatieanalyse. Hierbij worden beperkingen en bijzonderheden geïdentificeerd, inclusief uitdagingen zoals beperkte toegang. Vervolgens worden de wensen en behoeften van de klant besproken, waarna een samenwerking met een constructeur volgt.

De uitwerking van details is een belangrijk onderdeel van het proces. De oplossing moet niet alleen technisch betrouwbaar zijn, maar ook efficiënt en kwalitatief hoogwaardig. Tijdens deze fase wordt de fundering hersteld of aangepast, zodat het gebouw opnieuw veilig kan worden gebruikt.

Fundering en aanbouw

Bij het plaatsen van een aanbouw is het kiezen van de juiste fundering een essentieel onderdeel van het project. De keuze tussen fundering op staal en fundering op palen hangt af van de bodemstructuur, het gewicht van de aanbouw en de regelgeving. Ook duurzame materialen en lichte constructies kunnen een invloed hebben op het type fundering dat nodig is.

Het stappenplan bij funderingsherstel of -aanpassing is vergelijkbaar met dat van een nieuw bouwproject. Eerst volgt een locatiebezoek en situatieanalyse, waarbij de huidige fundering wordt beoordeeld. Daarna worden de wensen en behoeften van de klant besproken, waarna een samenwerking met een constructeur volgt. De uitwerking van details is een belangrijk onderdeel van het proces, zodat de aanbouw veilig en duurzaam kan worden geplaatst.

Conclusie

Een goede fundering is de basis voor elk bouwproject. De keuze van de juiste fundering hangt af van verschillende factoren, zoals de bodemstructuur, het gewicht van de constructie en de regelgeving. In Nederland zijn fundering op staal en fundering op palen de meest voorkomende methoden. Beide hebben hun eigen voor- en nadelen, en de geschiktheid van een bepaalde fundering hangt af van de situatie op de bouwlocatie.

Daarnaast spelen duurzame alternatieven en bodemonderzoek een steeds belangrijkere rol bij funderingskeuzes. Het bepalen van de juiste fundering is een essentieel onderdeel van elk bouwproject, zowel voor nieuwe constructies als voor aanbouwen of herstelprojecten.

Bronnen

1. Joost de Vree
2. Constructieshop
3. De Margaretha
4. Funderix