Fundering op natte grond: Uitdagingen, oplossingen en bouwtechnieken

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Bij de bouw of renovatie van een woning is de fundering de basis voor de stabiliteit en levensduur van het gebouw. Wanneer de ondergrond nat is, zoals bij hoge grondwaterstanden of zachte klei- of veengronden, ontstaan er extra uitdagingen. Natte grond kan leiden tot verzakking, vochtproblemen en verlies van draagkracht. Het is daarom essentieel om de juiste funderingstechnieken te kiezen, afhankelijk van de bodemstructuur en de belasting van het gebouw. In dit artikel worden de invloeden van natte grond op funderingen besproken, evenals mogelijke oplossingen en technieken die gebruikt kunnen worden om stabiliteit en duurzaamheid te waarborgen.

Het belang van de fundering in bouw en renovatie

De fundering vormt de basis van elk gebouw en heeft als doel om de belasting van het gebouw te dragen en deze naar de ondergrond over te brengen. In de praktijk zijn funderingen meestal gemaakt van beton of houten palen, afhankelijk van de bodemstructuur en de belasting die moet worden gedragen. In Nederland zijn oude gebouwen vaak op houten palen gebouwd, terwijl nieuwbouw meestal gebruikmaakt van ondiepe funderingen op stevige grond.

Een goede fundering moet aan meerdere eisen voldoen:

Sterk: het moet in staat zijn om het gewicht van het gebouw te dragen.
Stevig, stabiel, stijf, standvastig: het mag niet zakken, stijgen, buigen, barsten of breken.
Bestand tegen omgevingsinvloeden: dit omvat onder andere grondwater, zout water, droogte, vorst, hitte, schimmels, insecten en eventueel chemicaliën.

Gewapend beton voldoet in de meeste gevallen aan al deze eisen. Echter, wanneer de ondergrond nat is of weinig draagkracht heeft, kunnen extra maatregelen nodig zijn om de fundering stabiel te houden.

Invloed van natte grond op funderingstructuren

Verzakking en grondwater

Een van de meest voorkomende problemen bij natte grond is verzakking. Dit kan voorkomen bij funderingen op houten palen of bij ondiepe funderingen. In het geval van houten palen is het belangrijk dat deze onder het grondwaterpeil blijven. Bij droogte kan het grondwaterpeil namelijk dalen, waardoor de palen droog komen te staan en gaan rotten. Dit is vooral een probleem in regio’s met hoge grondwaterstanden.

Bij regenval kan de grond te veel water opnemen. Dit kan leiden tot een verlies van draagkracht en zorgt ervoor dat de fundering instabiel wordt. Ondiepe funderingen zijn hierdoor vooral kwetsbaar, aangezien ze niet diep genoeg zitten om de stabiliteit te behouden bij veranderende grondcondities.

Opstijgend en doorslaand vocht

Nabij natte grond kan opstijgend of doorslaand vocht voorkomen in de muren van een kelder of bij een zijgevel. Dit is vaak het geval wanneer de grond naast een woning nat is, zoals bij een gracht of een natte bodemstructuur. Het vocht stijgt via capillariteit in de muren op of dringt via naden en poriën in de constructie. Dit leidt tot vochtproblemen in de kelder of bij de zijgevel, die zowel de gezondheid als de levensduur van het gebouw negatief beïnvloeden.

Draagkracht van de ondergrond en keuze van fundering

De keuze van de juiste funderingmethode hangt sterk af van de draagkracht van de ondergrond. Zandgronden hebben in het algemeen een hogere draagkracht dan klei- of veengronden. Zand is minder samendrukkend en verdeelt de krachten beter, waardoor het meer gewicht kan dragen. Een natte bodem is minder draagkrachtig dan een droge bodem. De diepte van de draagkrachtige laag en het gewicht van het gebouw moeten daarom goed afgestemd worden op elkaar.

Wanneer de bovenliggende grondlagen ongeschikt zijn, kan een fundering worden aangebracht op een diepere, draagkrachtige laag. Dit is bijvoorbeeld nodig in regio's waar de ondergrond uit klei of veen bestaat, zoals in de Randstad en het westen van Nederland.

Fundering op staal

Deze methode wordt toegepast als de draagkrachtige laag (de vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt. In dit geval wordt de slechte bovengrond verwijderd en vervangen door een zandkoffer of verbeterd met verdichting of groutinjectie. Funderingen op staal zijn meestal geschikt in regio's waar de bovengrond bestaat uit zand. In regio's met klei of veen is deze methode echter niet geschikt.

Deze methode omvat de volgende vormen:

Strokenfundering: een verbrede zone onder dragende muren.
Poerenfundering: een brede ondersteuning voor dragende muren of kolommen.
Plaatfundering: een dikke plaat op de draagkrachtige grond.

Wanneer de draagkrachtige grond te diep zit, zoals bij moeras-, klei- of veengrond, worden er betonnen palen gebruikt. Deze palen worden in de draagkrachtige laag geplant en dragen het gewicht van het gebouw verder naar beneden. Deze methode is bijvoorbeeld nodig in gebieden met zachte of natte grond.

Specifieke uitdagingen bij fundering op natte grond

Funderingen op zand

Zandgronden, zoals die vaak in kustgebieden worden aangetroffen, vereisen speciale aandacht bij de voorbereiding. Om stabiliteit te waarborgen, kan het nodig zijn om een geotextiellaag aan te brengen of het zand te mengen met grind. Betonpoeren kunnen goed werken op zand, maar de ondergrond moet zorgvuldig worden voorbereid om verschuivingen te voorkomen.

Tijdens een installatieproject in een zandige kustregio, zijn geotextielen gebruikt om te voorkomen dat het zand zou verschuiven. Dit was cruciaal om een stabiele basis voor de overkapping te garanderen, vooral omdat zand van nature minder stabiel is dan klei of grond.

Funderingen op klei

Kleigronden hebben de neiging om te zwellen en krimpen afhankelijk van het vochtgehalte, wat invloed kan hebben op de stabiliteit van de fundering. Bij het gebruik van betonpoeren op kleigrond is het belangrijk om een goede drainage te verzekeren en mogelijk grotere of diepere poeren te gebruiken om deze bewegingen te compenseren.

In een project waarbij betonpoeren op kleigrond werden geïnstalleerd, zijn we extra aandacht besteed aan de drainage. Daarnaast zijn extra diepe poeren gebruikt om de bewegingen van de kleigrond op te vangen. Dit zorgde voor een langdurige stabiliteit van de constructie.

Funderingen op veengrond

Veengrond is meestal zeer zacht en heeft een lage draagkracht. In dergelijke situaties zijn diepe funderingen of palen nodig om het gewicht van het gebouw te dragen. De bovengrond moet vaak worden verwijderd en vervangen door een zandkoffer of andere dragende materialen. Ook kan groutinjectie worden toegepast om de grond te versterken.

Maatregelen om stabiliteit en vochtproblemen te voorkomen

Drainage systemen

Een goed ontworpen drainage systeem is cruciaal bij het bouwen op natte grond. Waterophoping kan namelijk leiden tot verzakking en verlies van draagkracht. Bij een project in een tuin met kleigrond is een drainage systeem geïnstalleerd om waterophoping te voorkomen. Dit zorgde voor extra stabiliteit en voorkwam dat de grond ging schuiven tijdens natte periodes.

Geotextielen en filtermaterialen

Geotextielen worden vaak gebruikt om de stabiliteit van de ondergrond te verbeteren. Deze materialen voorkomen dat het zand of grind wordt weggespoeld en houden de ondergrond in vorm. Ook bij veengrond is het gebruik van geotextielen een effectieve maatregel. In combinatie met filtermaterialen zoals glasvezel of taipar, kunnen de gronddeeltjes worden voorkomen om in het strooisel te terechtkomen. Dit voorkomt dichtslibben en zorgt voor een betere drainage.

Verdieping en verdichting van de bovengrond

Bij natte grond kan het nodig zijn om de bovengrond te verdiepen en te verdichten. Dit kan gedaan worden door zand of grind aan te brengen en deze goed te verdichten. Door middel van groutinjectie kan de ondergrond ook worden versterkt. Deze technieken zorgen voor een steviger fundament en voorkomen dat de grond verder zakt of beweegt.

Waterdichting en vochtbeheersing

Vochtproblemen zijn een veelvoorkomend probleem bij funderingen op natte grond. Opstijgend en doorslaand vocht kan namelijk leiden tot schimmelvorming en rotting van houten palen of muren. Het is daarom belangrijk om horizontale waterdichting aan te brengen. Deze methode wordt gebruikt bij bijna elke constructie en is onafhankelijk van de kenmerken van de grond.

De stadia van het werk bij horizontale waterdichting zijn als volgt:

Voorbereiding van de fundering: alle oppervlakken worden gereinigd en eventueel geëgaliseerd. Vervolgens wordt de grond grondig gedroogd.
Aanbrengen van primers: dit zorgt voor extra bescherming van de fundering en een betere hechting van het waterdichtingsmateriaal.
Toepassing van waterdichtmakende samenstelling: meestal worden rolmaterialen gebruikt die elkaar overlappen. Indien nodig worden de platen of stukken verwarmd.

Door deze maatregelen kan vocht worden voorkomen en wordt de fundering beschermd tegen schade door vocht.

Technieken voor fundering op natte grond

Betonnen palen en stalen palen

Bij natte grond of zachte ondergrond zijn betonnen of stalen palen vaak de enige optie om een stabiele fundering te realiseren. Deze palen worden in de draagkrachtige laag geplant en dragen het gewicht van het gebouw verder naar beneden. In regio's met hoge grondwaterstanden of zachte klei is dit vaak nodig.

Een kussen van grind of gemengd zand onder de basis van de fundering kan worden aangebracht om de duwkrachten van de vorstinwerken te voorkomen. Dit zorgt ervoor dat de fundering niet verplaatst bij veranderingen in de bodem. Het is belangrijk om te controleren of het strooisel niet dichtsleut en dus zijn functie verliest. Hierbij kunnen filtermaterialen zoals glasvezel of taipar worden gebruikt.

Strokenfundering en poerenfundering

Bij strokenfundering wordt met gewapend beton een verbrede zone gerealiseerd onder alle dragende muren. Een brede muur vergt uiteraard een bredere ondersteuning dan een dun binnenmuurtje. Bij poerenfundering wordt er een brede ondersteuning gecreëerd voor dragende muren of kolommen.

Deze methoden zijn meestal geschikt wanneer de draagkrachtige grond niet te diep zit. In regio's met zachte of natte grond zijn dieper gelegen palen vaak een betere keuze.

Plaatfundering

Bij plaatfundering wordt er op de draagkrachtige grond één dikke plaat gelegd. Deze methode is bijzonder geschikt in regio's met zachte of natte grond, omdat de plaat het gewicht van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt. Deze methode voorkomt verzakking en zorgt voor extra stabiliteit.

Conclusie

De keuze van de juiste funderingmethode bij natte grond is van groot belang voor de stabiliteit en levensduur van een gebouw. Door het juiste gebruik van technieken zoals drainage systemen, geotextielen, filtermaterialen en betonnen of stalen palen, kan een stabiele fundering worden gerealiseerd. Horizontale waterdichting is bovendien een essentiële maatregel om vochtproblemen te voorkomen. Het is daarom aan te raden om tijdens het bouw- of renovatieproces een gedetailleerde bodemanalyse uit te voeren en te overleggen met een ervaren bouwprofessional of funderingsdeskundige.

Bronnen

grond
nat