Fundering op putten en de invloed van grondwater op de stabiliteit van bouwwerken

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Inleiding

De keuze voor een geschikte funderingsmethode is van uiterste belang bij het bouwen of renoveren van een woning of gebouw. Een fundering moet niet alleen voldoen aan de belastingen die op het gebouw rusten, maar ook rekening houden met de omstandigheden van de ondergrond. In dit artikel wordt ingegaan op fundering op putten en de invloed van grondwater op de stabiliteit van bouwwerken. Hierbij worden de technische aspecten van funderingssystemen belicht, aandacht wordt besteed aan mogelijke risico’s bij verkeerd gekozen fundering, en wordt uitgebreid ingegaan op hoe grondwater fluctuaties kunnen leiden tot schade aan de fundering en het bouwwerk.

Het artikel is opgebouwd uit meerdere hoofdstukken die elk een aspect van funderingen en grondwater behandelen. De focus ligt op de fundering op putten, eventuele combinaties met palen, en mogelijke oplossingen bij ongunstige grond- of wateromstandigheden. De informatie is gebaseerd op werkelijke casussen en technische omschrijvingen die voorkomen in de verstrekte bronnen.

Funderingssystemen en de rol van grondwater

1. Fundering op putten: toepassing en voordelen

Een fundering op putten wordt vaak aangewend in situaties waarbij de draagkrachtige laag zich op een bepaalde diepte bevindt, maar niet direct onder het maaiveld. Deze funderingsmethode is geschikt voor gebouwen met lage tot middelzware belastingen en is vaak toegepast in gebieden met een ondiepe dragende laag. De fundering bestaat uit verticale constructies (putten) die de belasting van het gebouw overbrengen op een vaste grondlaag.

De toepassing van fundering op putten heeft meerdere voordelen:

Het is een relatief eenvoudige en kostenefficiënte methode.
Het vereist weinig bouwruimte en is geschikt voor kleine bouwprojecten.
Het is vaak een snelle oplossing in vergelijking met paalfundering.

Een belangrijk nadeel is dat deze fundering minder geschikt is bij hoge grondwaterstanden of in gebieden waar de grondwaterstand fluctueert. Dit kan leiden tot verzakkingen of scheuren in de fundering.

2. De invloed van grondwater op funderingen

Grondwater speelt een cruciale rol bij de stabiliteit van funderingen. Het peil van het grondwater kan variëren door regenval, droogte of bouwwerkzaamheden in de omgeving. Deze variaties kunnen gevolgen hebben voor de fundering en het bouwwerk:

Te hoog grondwaterpeil: Als het grondwater te hoog staat, kan de bodem verzadigd raken. Dit leidt tot een afname van de draagkracht van de fundering en kan resulteren in verzakkingen, scheuren of zelfs het verschuiven van de fundering. Dit effect is vooral merkbaar bij ondiepe funderingen zoals strokenfunderingen.
Te laag grondwaterpeil: In droge perioden kan het grondwater dalen, waardoor de bodem kan inklinken. Dit is vooral problematisch in klei- of veengebieden. De inzakkende grond kan leiden tot ongelijke zettingen in de fundering en schade aan het bouwwerk.
Fluctuaties in grondwaterstand: Regelmatige schommelingen in het grondwaterpeil zorgen voor spanningen in de fundering en kunnen leiden tot scheuren of het verslechteren van het bouwwerk.

3. Fundering op houten of staal-palen en grondwater

Bij funderingen op houten of staal-palen is het grondwaterpeil een bepalende factor. Houten palen moeten namelijk altijd onder het grondwater staan om rotteproblemen te voorkomen. Als het grondwaterpeil te laag is of fluctueert, kunnen de palen droog komen te staan, wat leidt tot rot, scheuren in de fundering en eventueel schade aan het gebouw.

Een typische oplossing bij een te laag grondwaterpeil is het verhogen van het grondwaterpeil door middel van peilbeheer. Dit kan bijvoorbeeld geregeld worden door waterschappen. Als dit niet mogelijk is, kan overgeschakeld worden op een andere funderingsmethode, zoals fundering op putten of op betonblokken.

Staal-palen zijn minder gevoelig voor rotteproblemen, maar kunnen wel onderhevig zijn aan corrosie. Daarom is het belangrijk om de palen te bekleeden of te beschermen tegen vocht en zuurstof.

Fundering in gebieden met hoge grondwaterstand

4. Bouwen in gebieden met hoge grondwaterstand

Bij het bouwen in gebieden waar het grondwaterpeil hoog is, is het essentieel om een waterdichte fundering te kiezen. Een kruipkelder of een ondergrondse ruimte vereist in dergelijke situaties extra aandacht. In de praktijk zijn meerdere oplossingen mogelijk:

Roofing als waterdichting: Een veelvoorkomende methode is om de fundering volledig in te pakken met roofing. Dit biedt een goede waterdichte laag en helpt om infiltratie te voorkomen.
Twee rijen metselstenen met beton en waterdichtingsmiddel: Een andere oplossing is om de kelder in twee rijen te metselen en de ruimte ertussen te vullen met beton en waterdichtingsmiddelen. De buitenzijden worden daarna dik cementgekleurd.
Dik cementeren van de buitenzijden: Een extra maatregel is om de buitenzijden dik te cementeren om infiltratie te verder verminderen.

De keuze van een methode hangt af van de omstandigheden op het bouwterrein en de verwachtingen qua waterdichtheid. Het is raadzaam om dit te bespreken met een ervaren bouwprofessional of funderingsdeskundige.

5. Grondwaterstand en bodemonderzoek

Voordat een fundering kan worden uitgevoerd, is het belangrijk om een grondonderzoek uit te voeren. Dit onderzoek bestaat uit een veldonderzoek en een laboratoriumonderzoek:

Veldonderzoek: Hierbij wordt onder andere de diepte van de draagkrachtige laag bepaald en de grondwaterspiegel gemeten. Dit geeft inzicht in de stabiliteit van de ondergrond en de geschiktheid voor een bepaalde funderingsmethode.
Laboratoriumonderzoek: Hierbij worden ongeroerde grondmonsters onderzocht om de sterkte en stijfheid van de grond vast te stellen. Dit is essentieel voor het kiezen van een geschikte fundering.

Een grondonderzoek is vooral belangrijk bij onbekende grondsoorten of bij gebieden met mogelijke obstakels in de bodem. Het helpt bij het voorkomen van funderingsproblemen en het minimaliseren van schade aan het bouwwerk.

Problemen en oplossingen bij funderingsfouten

6. Typische funderingsproblemen en oorzaken

Er zijn meerdere oorzaken van funderingsproblemen die kunnen leiden tot schade aan het bouwwerk:

Verlaagd grondwaterpeil: Dit kan leiden tot rotte houten palen, wat resulteert in scheuren in de fundering en eventueel het instorten van delen van het gebouw.
Te korte palen: In oudere gebouwen is het mogelijk dat de palen te kort zijn aangelegd. Dit kan leiden tot verzakkingen, vooral in gebieden waar de dragende laag ver onder het maaiveld ligt.
Ongelijke belasting: Als een uitbouw op palen is aangelegd terwijl het hoofdgebouw op staal is gefundeerd, kan dit leiden tot ongelijke zettingen.
Activiteiten in de omgeving: Bouwactiviteiten met veel trillingen of het slaan van palen dicht bij bestaande funderingen kunnen de stabiliteit van die funderingen verstoren.
Langdurige droogte: Dit kan leiden tot inklinken van de grond, vooral in klei- of veengebieden. Dit heeft als gevolg dat het gebouw zakt of scheef staat.

7. Oplossingen bij funderingsproblemen

Bij het ontdekken van funderingsproblemen is het belangrijk om deze tijdig aan te pakken. Hierbij zijn meerdere oplossingen mogelijk:

Verhogen van het grondwaterpeil: Dit kan geregeld worden via peilbeheer, zoals door waterschappen.
Extra palen of funderingselementen: Bij een onvoldoende fundering kunnen extra palen of funderingselementen worden aangelegd om de stabiliteit te herstellen.
Sproeien van de grond: Bij langdurige droogte kan het sproeien van de grond helpen om inklinken van klei- of veenlagen te voorkomen.
Structuurversterkingen: In sommige gevallen is het nodig om de structuur van het gebouw aan te passen of extra versterking toe te voegen.
Bouwplanning aanpassen: Bij de bouw van een nieuw gebouw kan de funderingsplanning worden aangepast op basis van de resultaten van een grondonderzoek.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

8. Invloed van klimaatverandering op funderingen

Klimaatverandering heeft een directe impact op funderingen, vooral bij oudere huizen. In droge perioden kan het grondwaterpeil dalen, waardoor houten palen droog komen te staan en gaan rotten. Dit kan leiden tot funderingsproblemen en schade aan het bouwwerk. Bovendien kan droogte de grond doen krimpen, wat bij ondiepe funderingen kan leiden tot verzakkingen.

Het verhogen van de grondwaterstand kan helpen om funderingsproblemen te voorkomen, maar dit vereist vaak samenwerking met waterschappen of professionele peilbeheermaatregelen. Het is belangrijk om in de bouwsector rekening te houden met de gevolgen van klimaatverandering bij het kiezen van funderingsmethoden en materialen.

Fundering op staal en paalfundering

9. Fundering op staal

Een fundering op staal wordt vaak aangewend wanneer er onzekerheid is over de eigenschappen van de grondsoort. Deze methode is echter minder geschikt voor zware gebouwen en wordt meestal alleen toegepast bij kleine constructies.

Bij een fundering op staal moet rekening gehouden worden met het aanlegniveau, de belasting, en de grondwaterstand. Een te diepe aanleg kan economisch onwenselijk zijn, terwijl een te ondiepe aanleg leidt tot funderingsproblemen bij verlaagd grondwaterpeil.

Een belangrijk nadeel van fundering op staal is dat het gevoelig is voor veranderingen in de grondwaterstand. Daarom is het essentieel om in zulke gevallen een grondonderzoek uit te voeren en eventueel over te schakelen op een andere funderingsmethode.

10. Paalfundering en situaties met obstakels

Bij obstakels in de bodem of beperkte werkruimte is een paalfundering vaak de enige haalbare oplossing. Deze methode is geschikt voor zowel zware als lichte gebouwen en kan worden afgestemd op de omstandigheden van de ondergrond.

Een paalfundering bestaat uit palen die diep in de grond worden aangelegd tot een dragende laag. Deze methode biedt meer stabiliteit dan fundering op putten of op staal, vooral bij ongunstige grond- of wateromstandigheden.

Conclusie

De keuze voor een geschikte funderingsmethode is van essentieel belang bij het bouwen of renoveren van een woning of gebouw. Fundering op putten is een eenvoudige en kostenefficiënte methode die geschikt is voor zowel kleine als middelgrote projecten. Echter, in gebieden met hoge of fluctuerende grondwaterstanden is het belangrijk om extra maatregelen te nemen om funderingsproblemen te voorkomen.

Grondwater speelt een cruciale rol bij de stabiliteit van funderingen en kan zowel positieve als negatieve invloeden hebben. Het is daarom belangrijk om tijdens de bouwfasen een grondonderzoek uit te voeren en eventueel over te schakelen op een andere funderingsmethode, zoals fundering op palen of op betonblokken. Ook bij fundering op houten of staal-palen dient het grondwaterpeil nauwkeurig in de gaten te worden gehouden.

Bij funderingsproblemen is het essentieel om deze tijdig aan te pakken. Hierbij kunnen meerdere oplossingen worden overwogen, zoals het verhogen van het grondwaterpeil, het aanleggen van extra palen, of het uitvoeren van structuurversterkingen. In de bouwsector is het verder belangrijk om rekening te houden met de gevolgen van klimaatverandering bij het kiezen van funderingsmethoden en materialen.

In de praktijk blijkt dat een goed uitgevoerde fundering het verschil kan maken tussen een stabiel en duurzaam bouwwerk en een gebouw dat in de loop van de tijd schade oploopt. Het is daarom altijd verstandig om een ervaren bouwprofessional of funderingsdeskundige te raadplegen bij het kiezen van een funderingsmethode.