Fundering op staal: Uitleg, toepassing, diepte en bouwtechniek

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Fundering op staal is een veelgebruikte methode in de bouwsector, met name in Nederland, waar het vaak wordt toegepast bij kleinere bouwwerken. Deze funderingsmethode is goedkoper dan paalfundering, maar vereist een draagkrachtige ondergrond om te functioneren. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van wat fundering op staal inhoudt, hoe het in de praktijk wordt toegepast, welke voordelen en beperkingen het heeft, en welke bouwtechnieken erbij horen. De informatie is gebaseerd op recente en betrouwbare bronnen uit het bouwbedrijf en bouwtechnische normen.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal is een funderingswijze waarbij de dragende muren of wanden, vaak via een verbrede voet, rechtstreeks op de draagkrachtige bodem rusten. Deze methode is geschikt wanneer de draagkrachtige laag (zogenaamde vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt. Meestal is dit het geval op circa 80 tot 100 cm onder het maaiveld. De term "fundering op staal" heeft niets te maken met het bouwmateriaal staal; de benaming komt uit het Oudgermaans en betekent zoiets als “rusten op” of “vaste plaats”.

In tegenstelling tot een fundering op palen, wordt hier niet naar een diepere, stabielere grondlaag gezocht. De fundering op staal is een goedkope en eenvoudige manier om een constructie op een stabiele ondergrond te plaatsen. De fundering wordt uitgevoerd op vorstvrije diepte, meestal tussen 600 en 1000 mm onder het maaiveld, om eventuele zettingsverschillen door vorst en dooi te voorkomen.

Toepassingen en voorwaarden

Een fundering op staal is niet geschikt voor iedere ondergrond. Het is meestal alleen mogelijk wanneer de draagkrachtige grond dicht genoeg onder het maaiveld ligt. In Nederland, waar de ondergrond vaak vochtrijk is, is een fundering op staal vaak niet haalbaar. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor een fundering op palen, waarbij de belasting van het gebouw via palen wordt overgedragen op een diepere, stabielere grondlaag.

Toch zijn er situaties waarin een fundering op staal wél gebruikt kan worden. Bijvoorbeeld bij lichtere constructies op een harde zand- of kleilaag, of bij nieuwbouw op een vrij droge, stabiele bodem. De keuze hangt af van de belasting van het gebouw, de aard van de grond en de voorkomende klimatologische invloeden, zoals vorst en droogte.

Toepassing in de praktijk

Fundering op staal wordt in Nederland voornamelijk toegepast bij kleinere bouwwerken. Het is een veelgebruikte methode bij nieuwbouw, renovaties en uitbreidingen, vooral op locaties met een gunstige ondergrond. Deze funderingsmethode is ideaal voor gebouwen met een lichte belasting en waar de draagkrachtige laag zich niet te diep onder het maaiveld bevindt.

In gebieden met een ondergrond van zand is een fundering op staal goed mogelijk. De maximale diepte die men de grond in gaat bij deze funderingsmethode hangt af van de opbouw van de grond en de geometrie van het gebouw. Zo zal men bij kelderconstructies dieper kunnen funderen dan bij gebouwen zonder noemenswaardige onderbouw. Eventueel kan men een grondverbetering toepassen.

Beperkingen

Er zijn echter ook beperkingen bij het gebruik van fundering op staal. Bij klei en veenachtige gebieden is het vaak niet goed mogelijk om een fundering op staal te realiseren, omdat de zettingen hier te groot zouden worden. In dergelijke gevallen is een fundering op palen een betere optie.

Een verbrede voet is nodig als de druk van de muur groter is dan het draagvermogen van de ondergrond. Op deze manier wordt ook de stabiliteit van de muren vergroot. In de Nederlandse bouwnorm NEN 6744 is vastgelegd dat een fundering op staal niet dieper mag zijn dan vijf maal de kleinste dwarsafmeting van de fundering. Dit is een belangrijk criterium om veiligheid en stabiliteit van het gebouw te garanderen.

Hoe diep moet de fundering zijn?

Bij funderen op staal worden traditioneel sleuven gegraven tot op circa 80 cm beneden het maaiveld. De aanleg van de fundering is op deze diepte vorstvrij. Bij erg strenge winters komt de vorst niet onder de fundering. Deze diepte is nodig om eventuele zettingsverschillen door vorst en dooi te voorkomen.

De vuistregel voor woningen is dat de aanlegbreedte 2,5 tot 3 keer de breedte van de muur is, dus ca. 70 tot 90 cm. De fundering moet op een vorstvrije diepte worden aangelegd, dus ca. 80 cm onder het maaiveld.

Invloed van ondergrond en belasting

De diepte van de fundering op staal hangt af van de ondergrond en de belasting van het gebouw. In de Eurocode 7 is vastgelegd dat een fundering op staal niet dieper dan vijf maal zijn kleinste dwarsafmeting mag zijn aangelegd. De breedte en hoogte van de funderingsvoet kan als volgt berekend worden:

F = belasting in kN/m
pgr = gronddruk in N/mm²
b = breedte voet
a = breedte metselwerk

De formule voor het bepalen van de breedte is: - b = F / pgr

Met behulp van deze formule kan de breedte van de funderingsvoet berekend worden. De breedte van de voet hangt dus af van de belasting die de muur uitoefent en het draagvermogen van de ondergrond.

Bouwtechniek van fundering op staal

Bouwput en voorbereiding

Bij fundering op staal wordt een bouwput uitgegraven tot de vorstvrije diepte, meestal op ongeveer 80 cm onder het maaiveld. Deze diepte zorgt ervoor dat de fundering niet opvriezt in de winter. De bouwput wordt meestal met kantplanken uitgevoerd, waartussen de wapening wordt geplaatst. Vervolgens wordt beton gestort en afgewerkt tot de bovenkant van de kantplanken. Als het beton volledig is uitgehard, kunnen de funderingsmuren opgemetseld worden tot aan de onderkant van de vloer.

Moderne technieken maken gebruik van funderingselementen van piepschuim, die op de juiste breedte zijn afgesteld. Deze elementen worden geplaatst en volgestort na het leggen van de wapening. Het piepschuim zorgt direct voor isolatie, wat voorkomt dat warmte via de kruipruimte of fundering verloren gaat.

Typen funderingsvoeten

De breedte van de funderingsvoet hangt af van de belasting die de muur uit oefent. In de bouwtechniek zijn verschillende typen funderingsvoeten mogelijk, afhankelijk van de belasting en de aard van de constructie. De drie meest voorkomende vormen zijn:

Plaatfundering
Verbreden voet
Trapeziumvormige fundering

Elke vorm heeft zijn eigen toepassing en wordt gekozen op basis van de belasting en de draagkracht van de ondergrond.

Voordelen van fundering op staal

Fundering op staal heeft verschillende voordelen ten opzichte van andere funderingsmethoden. De belangrijkste voordelen zijn:

Kostenefficiëntie: Fundering op staal is meestal goedkoper dan paalfundering. Het vereist minder materiaal en minder ingewikkelde technieken, wat leidt tot lagere kosten.
Eenvoudige uitvoering: De funderingsmethode is relatief eenvoudig uit te voeren en vereist geen ingewikkelde machines of apparatuur.
Snelle uitvoering: Omdat de fundering direct op de ondergrond wordt aangelegd, is de uitvoering sneller dan bij paalfundering.
Goede isolatie: Moderne technieken maken gebruik van piepschuimelementen, die direct isolatie bieden en warmteverlies voorkomen.

Nadelen en beperkingen

Hoewel fundering op staal veel voordelen heeft, zijn er ook beperkingen en nadelen die in overweging moeten worden genomen. De belangrijkste nadelen zijn:

Afhankelijkheid van ondergrond: Fundering op staal is alleen geschikt op locaties waar de draagkrachtige laag niet te diep onder het maaiveld ligt. In veen- en kleiachtige gebieden is deze methode vaak niet haalbaar.
Gevoeligheid voor zettingsverschillen: Fundering op staal is gevoeliger voor zettingsverschillen, vooral in vochtrijke ondergronden. Dit kan leiden tot schade aan het gebouw of de fundering.
Beperkte toepassing in kelderconstructies: In gebouwen met kelders is fundering op staal minder geschikt, omdat de fundering dieper moet zijn aangelegd. In dergelijke gevallen is paalfundering vaak een betere optie.
Vorstvrije diepte: De fundering moet op vorstvrije diepte aangelegd worden. In regio's met extreme winters kan dit een beperking vormen, omdat de vorst dieper kan doordringen dan de normale vorstvrije diepte.

Samenvatting van de bouwprocessen

Het bouwproces van fundering op staal bestaat uit een aantal stappen, die in de praktijk als volgt zijn:

Bouwput uitgraven: Een bouwput wordt uitgegraven tot de vorstvrije diepte, meestal op ongeveer 80 cm onder het maaiveld.
Plaatsing van kantplanken: De bouwput wordt met kantplanken uitgevoerd, waartussen de wapening wordt geplaatst.
Leggen van wapening: De wapening wordt geplaatst op de juiste hoogte en breedte.
Storten van beton: Beton wordt gestort en afgewerkt tot de bovenkant van de kantplanken.
Uitharden van beton: Het beton moet volledig uitharden voordat de funderingsmuren kunnen worden opgemetseld.
Opbouwen van funderingsmuren: De funderingsmuren worden opgemetseld tot aan de onderkant van de vloer.
Plaatsing van vloeren: De vloeren worden geplaatst, en precies boven de fundering komen de dragende muren van het gebouw te staan.

In moderne technieken worden ook funderingselementen van piepschuim gebruikt. Deze elementen worden geplaatst en volgestort na het leggen van de wapening. Het piepschuim zorgt direct voor isolatie, wat voorkomt dat warmte via de kruipruimte of fundering verloren gaat.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte methode in de bouwsector. Het is ideaal voor kleinere bouwwerken en gebouwen met lichte belasting, mits de ondergrond geschikt is. De fundering wordt uitgevoerd op vorstvrije diepte, meestal tussen 600 en 1000 mm onder het maaiveld, om eventuele zettingsverschillen door vorst en dooi te voorkomen.

De keuze voor fundering op staal hangt af van verschillende factoren, zoals de belasting van het gebouw, de aard van de ondergrond en de voorkomende klimatologische invloeden. In Nederland is deze methode vaak alleen haalbaar op locaties met een gunstige ondergrond, zoals zand- of kleilaag. In veen- of kleiachtige gebieden is paalfundering vaak de betere optie.

De bouwtechniek van fundering op staal is relatief eenvoudig en snel uit te voeren. Moderne technieken maken gebruik van piepschuimelementen voor directe isolatie, wat de energieprestatie van het gebouw verbetert. De funderingsmethode is geschikt voor verschillende typen funderingsvoeten, afhankelijk van de belasting en de aard van de constructie.

In het kader van bouwprojecten is het belangrijk om de juiste funderingsmethode te kiezen op basis van de ondergrond, de belasting en de klimatologische omstandigheden. Fundering op staal is een betrouwbare en kostenefficiënte keuze in de juiste omstandigheden, maar vereist een stabiele en draagkrachtige ondergrond om veilig en duurzaam te zijn.

Bronnen

diepte
staal