Fundering op staal en paalfundering: Toepassingen, voordelen en aandachtspunten

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Een goede fundering is de basis van elke bouwconstructie en bepaalt in grote mate de stabiliteit, levensduur en veiligheid van een gebouw. In de Nederlandse bouwpraktijk zijn twee veelgebruikte funderingsmethoden: fundering op staal en paalfundering. Beide methoden hebben hun eigen toepassingsgebieden, voordelen en nadelen, en zijn afhankelijk van de eigenschappen van de ondergrond. In dit artikel wordt ingegaan op de verschillende vormen van fundering op staal en paalfundering, de geschiktheid van de ondergrond, de voordelen en nadelen van beide methoden, en de rol van grondonderzoek en constructieberekening bij de keuze van de juiste fundering.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een bouwtechniek waarbij het bouwwerk rechtstreeks op een stevige grondlaag wordt geplaatst, zonder tussenkomst van palen of diepe fundamenten. Hoewel de term "fundering op staal" doorgaans verward wordt met een constructie die daadwerkelijk gebruikmaakt van stalen onderdelen, heeft de oorsprong van de term hiermee niets te maken. Het woord "staal" verwijst hier naar de stevigheid van de ondergrond. De ondergrond moet namelijk zo hard zijn – vaak een zandlaag – dat het de eigenschappen van beton vertoont. Deze zandlaag wordt daarom ook wel "vaste grond" genoemd.

Deze methode is kostenefficiënt en eenvoudiger uit te voeren dan paalfundering, maar vereist wel dat de ondergrond voldoende draagkracht heeft. Als de vaste grond te diep ligt of de bodem zwak is, is paalfundering de enige optie om verzakkingen en scheuren in het gebouw te voorkomen.

Soorten fundering op staal

Er zijn drie veelgebruikte vormen van fundering op staal, namelijk:

1. Plaatfundering

De plaatfundering is de meest directe vorm van fundering op staal. Hierbij wordt een grote, gewapende betonplaat onder het gehele bouwwerk geplaatst. Deze plaat fungeert als een massieve vloer die de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt. Deze methode is vooral geschikt voor zware constructies of bij gebouwen met een asymmetrische belasting. Bovendien beschermt de plaat de fundering tegen invloeden zoals vorst, zand en grondwater. Vaak wordt er ook een vorstrand aangebracht rond de plaat om deze extra te beschermen.

2. Strookfundering

De strookfundering is een bandvormige fundering die meestal onder muren of lichte constructies wordt aangelegd. Het is een eenvoudige en kostenefficiënte methode die geschikt is voor lichtere gebouwen, zoals woningen of eenvoudige utiliteitsbouw. De strookfundering is ideaal als de ondergrond voldoende draagkracht heeft om de belasting van de muren te dragen. Deze methode vereist geen diepe putten of palen en is daardoor sneller en goedkoper uit te voeren dan een paalfundering.

3. Poerfundering

De poerfundering wordt toegepast wanneer er puntlasten zijn, bijvoorbeeld onder kolommen of zware machines. In dit geval komen onder de muren balken van gewapend beton die de belasting van de muren doorgeven naar de poeren. Deze methode is geschikt voor gebouwen waarbij de belasting niet gelijkmatig is verdeeld, zoals bij industriële gebouwen of zware constructies. De poerfundering maakt gebruik van funderingsputten die gevuld worden met beton en voorzien van wapening. De draagkrachtige laag mag echter niet te diep liggen, meestal binnen een diepte van 3 tot 8 meter onder het maaiveld.

Voordelen van een fundering op staal

Een fundering op staal biedt meerdere voordelen, zeker in vergelijking met paalfundering. Enkele van de belangrijkste voordelen zijn:

Kostenbesparing: Omdat het proces minder complex is en minder gespecialiseerde apparatuur vereist, is een fundering op staal vaak voordeliger dan een fundering op palen.
Eenvoudig proces: De aanleg van een fundering op staal verloopt doorgaans snel en efficiënt, wat de doorlooptijd van het bouwproject verkort.
Geschikt voor lichtere bouwwerken: Deze methode is ideaal voor kleinere, lichtere gebouwen, mits de ondergrond stevig genoeg is om het gewicht te dragen.

Daarnaast is het mogelijk voor een klusser met de nodige hulp om een fundering op staal zelf aan te leggen, zolang de ondergrond voldoet aan de vereisten. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor DIY-projecten en kleinere constructies.

Nadelen van een fundering op staal

Ondanks de voordelen heeft een fundering op staal ook beperkingen. De belangrijkste nadelen zijn:

Beperkte toepasbaarheid: Een fundering op staal is alleen geschikt wanneer de ondergrond voldoende draagkracht biedt. In gebieden met slappe of veenachtige gronden is deze methode niet geschikt.
Verzakkingsrisico: Indien de ondergrond toch niet stevig genoeg blijkt, bestaat het risico dat de fundering gaat verzakken, met alle gevolgen van dien, zoals scheuren in muren.

Het is daarom essentieel om een grondonderzoek uit te voeren voordat er een definitieve keuze wordt gemaakt. Grondonderzoek kan uitsluitsel geven over de draagkracht en eventuele risico’s die aan de bodem verbonden zijn.

Wat is een paalfundering?

Een paalfundering is een complexere funderingsmethode die wordt gebruikt in situaties waarin de ondergrond niet voldoende draagkracht biedt. Bij deze methode worden palen diep in de grond geheid tot ze een stabiele laag bereiken. Deze palen kunnen van verschillende materialen zijn gemaakt, zoals beton, staal of hout. De palen dragen de belasting van het gebouw naar een diepere, stevige laag, wat het risico op verzakkingen en scheuren vermindert.

Voordelen van paalfundering

Paalfundering biedt een aantal belangrijke voordelen, vooral in gebieden met zwakke ondergronden:

Geschikt voor zwakke ondergronden: Een paalfundering is geschikt voor vrijwel alle grondsoorten, zelfs in gebieden met zeer zwakke bodemlagen zoals veen, klei of aangevulde grond. In dergelijke situaties is paalfundering vaak de enige optie om het bouwwerk stabiel te maken.
Hoog stabiliteitsniveau: Paalfundering biedt een hoge mate van stabiliteit en kan zware constructies veilig ondersteunen, zelfs in complexe bouwprojecten.
Geschikt voor alle bouwprojecten: Van kleinere woningen tot grote industriële complexen – paalfundering is een universele methode die zich goed aansluit bij diverse bouwprojecten.

Nadelen van paalfundering

Ondanks de voordelen heeft paalfundering ook beperkingen:

Hoogere kosten: Paalfundering is meestal duurder dan fundering op staal, omdat het proces complexer is en gespecialiseerde apparatuur vereist.
Langere doorlooptijd: Het aanleggen van een paalfundering is tijdrovend en vereist meerdere stappen, zoals het boren van putten, het plaatsen van palen en het storten van beton. Dit verlengt de bouwtijd.
Gespecialiseerde kennis nodig: Paalfundering vereist professionele expertise en is daarom meestal niet geschikt voor DIY-projecten.

Geschikte grondsoorten voor paalfundering

Paalfundering is noodzakelijk in gebieden met zwakke of instabiele ondergronden, zoals veengronden, kleigronden of grond met veel organisch materiaal. Deze ondergronden hebben vaak niet de draagkracht om het gewicht van een gebouw te ondersteunen zonder te verzakken. In dergelijke situaties worden palen diep in de grond geheid, vaak tot aan een zand- of rotslaag, waar ze een stevige basis vinden.

Paalfundering is daarom vooral gebruikelijk in de dichtstbevolkte streek van Nederland, waar de ondergrond vaak zwak is en het bouwverkeer intensief is. In deze regio’s is het gebruik van paalfundering essentieel om bouwprojecten veilig en duurzaam te maken.

De rol van grondonderzoek en constructieberekening

Of je nu een fundering op staal of paalfundering kiest, is het van essentieel belang om het terrein grondig te onderzoeken. Grondonderzoek geeft inzicht in de eigenschappen van de ondergrond, zoals de draagkracht, het grondwatergehalte, de vorstvrijheid en eventuele obstakels in de bodem. Deze informatie is cruciaal om de juiste funderingsmethode te kiezen en om risico’s te voorkomen.

Naast grondonderzoek is ook een constructieberekening noodzakelijk. Deze berekening bepaalt hoe de belasting van het gebouw over de fundering verdeeld moet worden, wat de dikte van de fundering moet zijn en welke materialen er gebruikt moeten worden. Een goede constructieberekening zorgt ervoor dat de fundering duurzaam en veilig is en de verwachte levensduur haalt.

Wanneer kies je voor fundering op staal of paalfundering?

De keuze tussen fundering op staal en paalfundering hangt af van verschillende factoren, waaronder:

De aard van de ondergrond: Als de ondergrond voldoende draagkracht heeft, is fundering op staal de kostenefficiëntere en eenvoudigere keuze. Als de ondergrond zwak of instabiel is, is paalfundering de enige optie.
Het type bouwwerk: Voor zware of asymmetrisch belaste gebouwen is paalfundering vaak nodig, terwijl lichtere constructies vaak met fundering op staal voldoende ondersteund kunnen worden.
De budgettaire en tijdsbepaling: Fundering op staal is doorgaans goedkoper en sneller uit te voeren, terwijl paalfundering duurder en tijdrovender is.
De wens van de ontwerper of opdrachtgever: De keuze kan ook beïnvloed worden door architectonische of functionele wensen.

Conclusie

Zowel fundering op staal als paalfundering zijn essentiële bouwmethoden die elk hun eigen toepassingsgebieden hebben. Fundering op staal is kostenefficiënt, eenvoudig uit te voeren en geschikt voor lichtere constructies, maar vereist een stevige ondergrond. Paalfundering is daarentegen geschikt voor vrijwel alle grondsoorten, biedt een hoge mate van stabiliteit en is ideaal voor zware of complexe bouwprojecten, maar is duurder en tijdrovender.

Voor een duurzame en veilige fundering is het van groot belang om grondonderzoek uit te voeren en een constructieberekening uit te voeren. Dit zorgt ervoor dat de funderingsmethode past bij de omstandigheden op de bouwlocatie en dat het gebouw veilig en langdurig kan worden gebruikt.

Bij de keuze tussen fundering op staal en paalfundering moeten factoren zoals de aard van de ondergrond, het type bouwwerk, het budget en de tijdsbepaling worden meegenomen. Zowel klusser als professional dient hier zorgvuldig over te beslissen, met het oog op de veiligheid en duurzaamheid van het bouwproject.

Bronnen

staal
pal