Fundering op staal op kleigrond: Uitleg, risico’s en alternatieven

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Inleiding

Bij het bouwen of uitbreiden van woningen is het kiezen van de juiste funderingsmethode van onschatbare waarde. Een fundering op staal is een gangbare oplossing in gebieden waar vaste grond op een relatief kleine diepte ligt. Echter, op kleigrond is deze methode niet altijd geschikt. Klei heeft een laag draagvermogen en een hoge vochtgevoeligheid, wat leidt tot risico’s op verzakking en schade aan het bouwwerk. In dit artikel bespreken we de toepassing van een fundering op staal op kleigrond, de beperkingen van deze methode, en de alternatieven die in overweging kunnen worden genomen.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een constructieve methode waarbij de muren of wanden van een gebouw, vaak via een verbreed voetgedeelte, direct op de draagkrachtige grond rusten. De term ‘staal’ verwijst hierbij niet naar het bouwmateriaal staal, maar naar de ‘vaste ondergrond’ die vroeger werd gecontroleerd via monsters die ‘staal’ genoemd werden. De fundering wordt op een diepte gelegd die vorstvrij is, meestal rond de 80 cm onder het maaiveld.

Voorwaarden voor een fundering op staal

Om een fundering op staal toe te passen, zijn er duidelijke voorwaarden:

Vaste grond op korte diepte: De draagkrachtige grond (meestal zand) moet maximaal 3 meter diep liggen. In sommige bronnen wordt verwezen naar een maximaal diepte van 5 maal de kleinste dwarsafmeting van de funderingsvoet (volgens NEN 6744).
Vorstvrij liggen: De onderkant van de fundering moet zich op een diepte bevinden waar de vorst niet kan doordringen.
Voldoende draagvermogen: De grond moet het gewicht van het gebouw kunnen dragen zonder significante verzakkingen.

Kleigrond en fundering op staal: Beperkingen

Hoewel een fundering op staal een kostenefficiënte methode is, is het op kleigrond vaak niet geschikt. Klei heeft namelijk een lage draagcapaciteit en is zeer gevoelig voor veranderingen in het vochtgehalte. Wanneer de ondergrond door regen of grondwater verzwakt raakt, kan het draagvermogen aanzienlijk dalen, wat leidt tot ongelijke verzakkingen.

Risico’s op verzakking

Volgens bronnen is een fundering op staal op kleigrond met een hoog risico op zakkingen geacht. Dit kan leiden tot:

Scheuren in muren en vloeren
Verkeerd geplaatste vloeren (bijvoorbeeld lager in aanbouwen dan in het hoofdgebouw)
Structurale schade aan het bouwwerk

In het geval van een aanbouw op een fundering op staal, terwijl het hoofdgebouw op paalfundering staat, is de kans op scheuren en schade nog groter. Het hoofdgebouw blijft stabiel, terwijl de aanbouw doorzakt.

Invloed van vocht op kleigrond

Klei heeft de eigenschap om veel water vast te houden, maar dit heeft een negatief effect op de stijfheid en sterkte van de grond. Wanneer het vochtgehalte in de klei toeneemt, verliest de grond aan draagvermogen. Dit maakt een fundering op staal op kleigrond een riskante keuze.

Alternatieven voor fundering op staal op kleigrond

Wanneer een fundering op staal niet haalbaar is vanwege de ongeschikte ondergrond, zijn er meerdere alternatieven beschikbaar. Deze zijn gericht op het verbeteren van de ondergrond of het verlagen van de belasting op de grond.

1. Grondverbetering

Grondverbetering is een methode waarbij de ongeschikte grondlaag (zoals klei of veen) wordt verwijderd en vervangen door een draagkrachtigere grond (zoals schoonzand). Deze methode kan kostenefficiënt zijn, zolang de ongeschikte laag niet te dik is.

Vervanging: De slechte grond wordt gedeeltelijk of volledig verwijderd en vervangen door schoonzand.
Verwerking: De klei wordt verwerkt en versterkt met bindmiddelen of stabilisatoren.

Een sonderingsrapport is vaak nodig om te bepalen of grondverbetering mogelijk is. Dit rapport geeft inzicht in de ondergrond en helpt bij het kiezen van de juiste funderingsoplossing.

2. Fundering op palen

Wanneer de draagkrachtige grond te diep ligt (meer dan 3 meter), is een fundering op palen de meest geschikte oplossing. Hierbij worden heipalen, schroefpalen of boorpalen in de grond gebracht, die het gewicht van het bouwwerk op een diepere, stabiele laag overbrengen.

Heipalen: Gemaakt van beton of staal, worden deze palen met een hefmachine in de grond gedreven.
Schroefpalen: Zijn geschroefd in de grond en kunnen snel worden geïnstalleerd.
Boorpalen: Worden gemaakt door eerst een put te boren en deze vervolgens te vullen met beton.

Hoewel een fundering op palen duurder is dan een fundering op staal (rond de €1250,- per m²), is het een betrouwbaardere oplossing voor problematische ondergronden zoals klei.

3. Poerenfundering

Een poerenfundering bestaat uit een fundering in de vorm van een balk of een plaat die het gewicht van het bouwwerk verdeelt over meerdere funderingsputten. Deze methode wordt vaak gebruikt bij gebouwen met puntlasten, zoals kolommen.

Toepassing: Vaak gebruikt bij gebouwen op ongeschikte grond, waarbij de draagkrachtige laag zich op 3-8 meter diepte bevindt.
Voordelen: Deze fundering kan het gewicht van het bouwwerk beter verdelen en daardoor de belasting op de grond verminderen.

4. Strokenfundering

Een strokenfundering is een langwerpig funderingselement dat onder de muren van een gebouw wordt aangelegd. Deze methode is geschikt voor zand- of kleigrond, zolang de draagkracht voldoende is.

Toepassing: Vaak gebruikt bij kleinere woningen.
Beperkingen: Op kleigrond is het risico op verzakking groter, dus een combinatie met grondverbetering is vaak nodig.

Praktische stappen bij fundering op kleigrond

Wanneer je overweegt om op kleigrond te bouwen, zijn er een aantal stappen die je zorgvuldig moet volgen:

1. Terreinverkenning

Voordat er een funderingsmethode wordt gekozen, is het essentieel om een grondonderzoek te laten uitvoeren. Dit kan worden gedaan via een sonderingsrapport of een geotechnisch onderzoek. Deze rapporten geven inzicht in de opbouw van de ondergrond en het draagvermogen van de grond.

2. Kies de juiste funderingsmethode

Op basis van het onderzoek kan een geschikte funderingsmethode worden gekozen. Als de draagkrachtige grond dichtbij ligt en voldoende stabiel is, kan een fundering op staal worden overwogen. Anders is een fundering op palen of grondverbetering een betere keuze.

3. Berekeningen en vergunning

Bij het kiezen van een funderingsmethode is het belangrijk om een constructieberekening te laten maken. Deze berekening dient als bouwhandleiding voor de aannemer en is vaak vereist voor de bouwvergunning. Een professionele berekening geeft ook inzicht in de stabiliteit van de fundering en de belastingverdeling.

4. Aanleg van de fundering

De fundering wordt op een vorstvrij diepte aangelegd, meestal rond de 80 cm. Bij kleigrond is het belangrijk om de grond vooraf te verbeteren of te vervangen. Dit zorgt voor een stabielere ondergrond en vermindert het risico op verzakking.

Kosten van fundering op staal op kleigrond

De kosten van een fundering op staal zijn relatief lager dan die van een fundering op palen. Een fundering op staal kost gemiddeld ongeveer €225,- per m², terwijl een fundering op palen gemiddeld €1250,- per m² kost. Echter, op kleigrond kan de keuze voor een fundering op staal met extra kosten gepaard gaan, zoals grondverbetering of sonderingsrapporten.

Kostenoverzicht

Funderingsmethode	Gemiddelde kosten per m²
Fundering op staal	€225,-
Fundering op palen	€1250,-
Grondverbetering	Varieert per situatie

De exacte kosten hangen af van de grootte van het bouwwerk, het type grond, de benodigde materialen en de complexiteit van de funderingsoplossing.

Conclusie

Een fundering op staal is een kostenefficiënte methode die vaak wordt toegepast in gebieden met vaste grond op korte diepte. Echter, op kleigrond is deze methode vaak niet geschikt vanwege de lage draagcapaciteit en hoge vochtgevoeligheid van klei. Het risico op verzakking en schade aan het bouwwerk is in dergelijke gevallen aanzienlijk.

Wanneer een fundering op staal niet haalbaar is, zijn er alternatieven zoals grondverbetering, fundering op palen of poerenfundering. Deze methoden zijn gericht op het verbeteren van de ondergrond of het verlagen van de belasting op de grond. Het kiezen van de juiste funderingsmethode vereist een grondonderzoek en een professionele berekening.

Bij het bouwen of uitbreiden op kleigrond is het belangrijk om zorgvuldig te overwegen welke funderingsoplossing het beste werkt in combinatie met de ondergrond. Een goed ontwerp en uitvoering van de fundering is essentieel voor de stabiliteit en levensduur van het bouwwerk.