Fundering op staal in veen- en klei-gebieden: Risico’s, toepassing en alternatieven

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Inleiding

Een goed ontworpen en correct geplaatste fundering is de basis voor elke bouwconstructie. Zorgvuldig uitgevoerde funderingswerkzaamheden voorkomen in de toekomst problemen met verzakkingen, scheuren en andere schade aan het gebouw. In Nederland zijn verschillende funderingstechnieken in gebruik, afhankelijk van de ondergrond en de belastingen van het bouwwerk. Een veelvoorkomende methode is fundering op staal, waarbij het bouwwerk direct op de draagkrachtige ondergrond wordt geplaatst, zonder gebruik van palen. Deze methode is geschikt wanneer de grond voldoende stevig is om de belasting van het gebouw te dragen.

Echter, in veen- en klei-gebieden kan fundering op staal problemen opleveren, aangezien deze grondtypes kwetsbaar zijn voor verzakkingen. In dit artikel leggen we uit wat fundering op staal inhoudt, waarom ze risicovol kan zijn in veen- en klei-gebieden, en welke alternatieven beschikbaar zijn. We bespreken ook mogelijke maatregelen om risico’s te beperken.

Wat is fundering op staal?

De term fundering op staal is historisch ontstaan en verwijst niet naar het gebruik van staal als bouwmateriaal. Het betekent dat de fundering direct op een sterke ondergrond wordt geplaatst, zonder palen of andere diepere onderbouwing. Deze methode wordt toegepast wanneer de bodem voldoende draagkracht heeft om het bouwwerk te ondersteunen.

Typen fundering op staal

Er zijn verschillende vormen van fundering op staal, namelijk:

Strokenfundering: een doorlopende strook van gewapend beton onder dragende muren. Deze methode is geschikt voor lichte tot matige belastingen.
Plaatfundering: een volledige gewapende betonplaat die de belasting gelijkmatig verdeelt. Vaak gebruikt bij lichte constructies.
Poerenfundering: individuele betonnen blokken onder puntlasten, zoals kolommen. Deze methode wordt vooral gebruikt waar slechts beperkte belastingen zijn.

De keuze voor een bepaalde vorm van fundering op staal hangt af van de belasting van het bouwwerk, de drukweerstand van de ondergrond en de bouwtechniek. Fundering op staal is meestal de meest kostenefficiënte optie, maar vereist een stevige ondergrond.

Risico’s bij fundering op staal in veen- en klei-gebieden

Hoewel fundering op staal kostenefficiënt is, is deze methode gevoelig voor verzakkingen. In veen- en klei-gebieden kan de bodem onder invloed van verkeerstrillingen, oxidatie, ophogingen of lagere grondwaterstanden inklinken. Dit kan leiden tot verzakkingen van het bouwwerk, wat schade veroorzaakt aan muren, vloeren en fundering.

Waarom is veen- en kleigrond gevoelig?

Veengrond is een organisch, losse bodem die gemakkelijk inklinkt. Bij droogte of verlaagde grondwaterstand kan de bodem krimpen en zakken.
Klei kan zowel inklinken als uitzetten, afhankelijk van de vochttoevoer. Bij hoge vochttoevoer zet de klei uit, bij droogte krimpt ze. Dit kan leiden tot ongelijke verzakkingen, die fataal zijn voor een fundering op staal.

Gevolgen van verzakkingen

Wanneer een fundering op staal wordt geplaatst op een ondergrond die onderhevig is aan verzakkingen, kan het bouwwerk de volgende problemen ondervinden:

Scheuren in muren en vloeren
Vermindering van de structuurstabiliteit
Leidingbreuken en lekken
Verlies van functionele ruimte
Dure herstelwerkzaamheden

Hoewel verzakkingen niet altijd te voorkomen zijn, is het belangrijk om de risico’s tijdens de bouwfase in kaart te brengen en passende maatregelen te nemen.

Wanneer is fundering op staal geschikt?

Fundering op staal is alleen geschikt wanneer de ondergrond voldoende draagkracht heeft en de belasting van het bouwwerk beperkt is. De volgende voorwaarden moeten aanwezig zijn:

Sterke ondergrond: zoals zandgrond of stevige kleigrond.
Beperkte belasting: geschikt voor woningen, schuren en garages.
Geen grote verzakkingen verwacht: in veen- en veengebieden is paalfundering vaak beter.
Lage grondwaterstand: hoge waterstand kan leiden tot optrekkend vocht en instabiliteit.

Als deze voorwaarden niet worden voldaan, kan fundering op staal leiden tot schade aan het bouwwerk.

Alternatieven voor fundering op staal

Wanneer fundering op staal niet geschikt is, zoals in veen- en klei-gebieden, zijn er alternatieve funderingstechnieken beschikbaar. De keuze van de juiste methode hangt af van de ondergrond, de belasting en de bouwtechniek.

1. Paalfundering

Paalfundering wordt gebruikt wanneer de draagkrachtige laag te diep zit. In veen- en klei-gebieden is dit vaak het geval. Er worden betonnen palen in de grond geschroefd of geheid, die de belasting van het bouwwerk naar de draagkrachtige laag overbrengen. Paalfundering is veilig en betrouwbaar, maar relatief duur in vergelijking met fundering op staal.

2. Grondverbetering

Een alternatieve methode is grondverbetering, waarbij de slechte bovengrond wordt vervangen door schoonzand of verdichtte grond. Dit maakt de ondergrond geschikter voor fundering op staal. Grondverbetering is een kostenefficiënte optie, maar vereist een grondige bodemonderzoek.

3. Zandkoffer

Een zandkoffer is een methode waarbij een laag zand bovenop de slechte grond wordt geplaatst. Dit zorgt voor een stevige ondergrond voor de fundering. De zandkoffer wordt vaak gebruikt in veen- en klei-gebieden waar de bodem niet voldoende draagkracht heeft.

Voorbeelden van toepassing

Woningen in veengebieden

In veengebieden wordt vaak paalfundering gebruikt. De losse, organische bodem van het veen kan niet voldoende belasting dragen. Paalfundering zorgt ervoor dat de belasting van het huis op een draagkrachtige laag wordt afgedragen. Dit voorkomt verzakkingen en schade aan het gebouw.

Garages en schuren

In klei- en zandgebieden is fundering op staal vaak voldoende voor een garage of schuur. De belasting is beperkt en de ondergrond is meestal stevig genoeg. In dit geval is een strokenfundering of plaatfundering geschikt.

Industriële gebouwen

Voor zwaardere gebouwen zoals industriële halen of werven is fundering op staal vaak niet geschikt. De belasting is te groot en vereist een diepe fundering, zoals paalfundering.

Constructieberekening voor fundering op staal

Een correcte constructieberekening is essentieel bij fundering op staal. Deze berekening bepaalt of de ondergrond voldoende draagkracht heeft en of de fundering correct ontworpen is. In veen- en klei-gebieden is het verstandig om extra maatregelen te nemen, zoals grondverbetering of zandkoffer, om het risico op verzakkingen te beperken.

Waarom een constructieberekening?

Berekening van de belastingen
Controle op draagkracht van de ondergrond
Voorbereiding op eventuele verzakkingen
Vermindering van schade- en herstelkosten
Vereiste voor bouwvergunning

Constructieberekeningen worden vaak gemaakt door een bouwkundig ingenieur of constructeur. Het is verstandig om deze berekening door een ervaren professional uit te laten voeren, vooral in gevoelige bodemgebieden.

Grondverbetering en zandkoffer als oplossing

Wanneer fundering op staal niet geschikt is, zoals in veen- of zwakke klei-gebieden, zijn er maatregelen mogelijk om de ondergrond geschikter te maken. De meest gebruikte methoden zijn grondverbetering en zandkoffer.

Grondverbetering

Grondverbetering houdt in dat de slechte bovengrond wordt vervangen of verbeterd. Dit kan gedaan worden door:

Schoonzand bovenop te leggen
Verdichtte grond aan te brengen
Groutinjectie om de grond samen te trekken

Deze methoden maken de ondergrond steviger en geschikter voor fundering op staal. Grondverbetering is een kostenefficiënte optie, maar vereist een grondige bodemonderzoek.

Zandkoffer

Een zandkoffer is een methode waarbij een laag zand bovenop de slechte grond wordt geplaatst. Dit zorgt voor een stevige ondergrond voor de fundering. De zandkoffer wordt vaak gebruikt in veen- en klei-gebieden waar de bodem niet voldoende draagkracht heeft. Deze methode is eenvoudig en goedkoop, maar vereist een grondige voorbereiding.

Realtime monitoring en risico’s beperken

In veen- en klei-gebieden is het verstandig om realtime monitoring van de ondergrond te gebruiken. Dit houdt in dat factoren die schade aan het bouwwerk kunnen veroorzaken, zoals trillingen, verzakkingen en veranderingen in de grondwaterstand, continu worden gecontroleerd.

Voordelen van realtime monitoring

Vroege detectie van problemen
Directe ingreep mogelijk
Vermindering van schade en herstelkosten
Beter begrip van de ondergrond

Realtime monitoring is vooral waardevol in risicovolle bodemgebieden, zoals veen- en zwakke klei-gebieden. Het helpt bij het bepalen van de juiste funderingstechniek en het beperken van schade aan het bouwwerk.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte methode, maar is niet geschikt in alle bodemgebieden. In veen- en klei-gebieden kan deze methode leiden tot verzakkingen en schade aan het bouwwerk. Het is daarom belangrijk om de ondergrond grondig te onderzoeken en eventueel alternatieven zoals paalfundering, grondverbetering of zandkoffer te overwegen.

Een correcte constructieberekening is essentieel om te bepalen of fundering op staal geschikt is en welke maatregelen genomen moeten worden. In risicovolle bodemgebieden is het verstandig om realtime monitoring te gebruiken om schade te voorkomen.

Wanneer fundering op staal niet geschikt is, zijn er veelzijdige en betrouwbare alternatieven beschikbaar. De keuze van de juiste funderingstechniek hangt af van de ondergrond, de belasting en de bouwtechniek. Met de juiste keuze en voorbereiding kan een stevige en duurzame fundering worden gerealiseerd.

Bronnen

staal
veen