Fundering op staal op veengrond: Risico’s, toepassing en alternatieven

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Inleiding

Fundering op staal is een veelvoorkomende methode in de bouwpraktijk, vooral op grondsoorten zoals zand of gesteente. Deze vorm van fundering houdt in dat het gebouw direct op de ondergrond rust, zonder diepe palen of andere ingrijpende maatregelen. Echter, op veengrond is fundering op staal vaak niet geschikt, aangezien veen een ongestabiliseerde, losse grond is die gevoelig is voor inklinking, vochttoetreding en verzakking. In dit artikel worden de technische aspecten, risico’s en alternatieven voor fundering op veengrond besproken, met nadruk op de toepasbaarheid van fundering op staal in deze omstandigheden. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen en praktijkvoorbeelden, wordt een duidelijk beeld geschetst van de uitdagingen en oplossingen bij het bouwen op veen.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal is een benaming voor een ondiepe fundering, waarbij het gebouw direct op de ondergrond rust. Deze methode wordt ook wel rechtstreekse fundering genoemd. De term verwijst naar de constructieve aanpak van het bouwen, waarbij de dragende elementen – zoals muren of kolommen – op een verbrede voet van metselwerk of beton rusten. Deze voet ligt direct op de grond en zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de belasting.

Het is belangrijk om te benadrukken dat fundering op staal niets te maken heeft met staalconstructies. De methode is vooral geschikt voor situaties waar de ondergrond stabiliteit en draagkracht biedt, zoals zand of gesteente. Bij veengrond is dit echter niet het geval, waardoor fundering op staal niet de juiste keuze is in de meeste gevallen.

Risico’s van fundering op staal op veengrond

1. Inklinking en ongelijke zakking

Veengrond is biologisch afbreekbaar en gevoelig voor vochtveranderingen. Dit betekent dat de grond kan inklinken als de vochttoevoer afneemt of als het grondwaterpeil daalt. Fundering op staal, die niet diep in de grond reikt, is geen ondersteuning op een stabiele laag. Hierdoor kan het gebouw ongelijkmatig zakken, wat leidt tot scheuren in muren, lekken in de constructie en eventueel instabiliteit van het gehele gebouw.

2. Verzwakking van de ondergrond bij vochttoetreding

Wanneer de veengrond meer vocht opneemt, kan dit de sterkte en stijfheid van de grond verminderen. Veengrond heeft een lage druksterkte en verliest gemakkelijk aan draagkracht bij veranderingen in vochtgehalte. Fundering op staal, die niet diep genoeg reikt om in een stevige laag te rusten, kan geen voldoende ondersteuning bieden in dergelijke situaties.

3. Invloed van externe factoren

Veengrond is ook gevoelig voor externe invloeden, zoals:

Trillingen van aangrenzende bouwprojecten of verkeer
Grondverhoging of verlaging van het grondwaterpeil
Toename van de grondbelasting door uitbreidingen of aanbouwen

Allemaal factoren die kunnen leiden tot verzakkingen en verzwakking van de fundering. Fundering op staal biedt geen voldoende buffer tegen dergelijke effecten.

Toepassing van fundering op staal op veengrond: wanneer is het mogelijk?

Hoewel fundering op staal meestal niet geschikt is voor veengrond, zijn er uitzonderingen. In sommige gevallen kan deze methode toepasbaar zijn, maar dan moeten extra voorzieningen genomen worden. Uit de bronnen blijkt dat:

1. Grondvervanging of verbetering

Een mogelijke oplossing is om de bovengrond te vervangen door gestabiliseerd zand of beton. Dit wordt grondvervanging of grondverbetering genoemd. Hierbij wordt de slechte bovengrond verplaatst en vervangen door een sterkere laag, waardoor een stabilere basis ontstaat voor de fundering.

2. Zandkoffer of verdichting

Een zandkoffer is een methode waarbij een diepe kuil wordt gemaakt en schoonzand wordt gestort, die vervolgens verdicht wordt. Dit helpt om de ondergrond te versterken en de stabiliteit van de fundering te verbeteren.

3. Constructieberekening uitvoeren

Voor zowel aannemers als particulieren is het belangrijk om een constructieberekening uit te voeren. Deze berekening bepaalt of een fundering op staal op veengrond technisch en juridisch haalbaar is. Constructieberekeningen helpen bijvoorbeeld bij het vaststellen van de benodigde dikte van de betonlaag, de breedte van strokenfunderingen en de eventuele toepassing van wapening.

4. Lichte constructies

Fundering op staal is alleen geschikt voor lichte constructies, zoals kleine schuren, tuinhuisjes of terrassen. Voor zwaardere bouwwerken of woningen is een diepe fundering, zoals met heipalen of funderingspalen, vaak de enige optie.

Alternatieve funderingstechnieken voor veengrond

Aangezien fundering op staal niet veilig is op veengrond, zijn er andere, betrouwbaardere funderingstechnieken beschikbaar. De volgende methoden worden vaak toegepast bij bouwprojecten op veengrond:

1. Diepe fundering met heipalen

Bij heipalen wordt een diepe paal geslagen in een stevige zandlaag of gesteente, die zich op grote diepte bevindt. Deze methode biedt een stabiele ondersteuning voor het gebouw, ook bij veranderende grondomstandigheden. Het is de meest betrouwbare techniek voor bouwprojecten op veengrond.

2. Funderingsplaat (zwevende fundering)

Een funderingsplaat is een grote betonnen plaat die de volledige oppervlakte van het gebouw beslaat. Deze plaat rust direct op de ondergrond en zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de belasting. Deze methode is vaak gekozen voor lichte bouwwerken, zoals schuren of kleine woningen.

3. Combinatie van palen en platen

In sommige gevallen wordt een combinatie van palen en platen gebruikt. Dit is vooral geschikt bij minder zware constructies of wanneer de ondergrond gedeeltelijk stabiel is. De palen zorgen voor extra ondersteuning, terwijl de platen helpen bij gelijkmatige belastingverdeling.

Uitvoering van fundering op staal op veengrond: stappen en aandachtspunten

Hoewel fundering op staal op veengrond niet de normaalste keuze is, zijn er situaties waarin het toepasbaar kan zijn, mits de ondergrond eerst verbeterd wordt. De uitvoering van fundering op staal op veengrond omvat een aantal belangrijke stappen:

1. Sonderingsonderzoek

Voor het starten van het funderingsproject is een sonderingsonderzoek essentieel. Hierbij wordt de stabiliteit en druksterkte van de ondergrond gemeten. Dit onderzoek helpt bij het kiezen van het juiste funderingstype en voorkomt onnodige kosten of schade later.

2. Uitschakelen van de bovengrond

Als de ondergrond niet stabiel genoeg is, wordt de bovenlaag grond verwijderd en vervangen door gestabiliseerd zand of beton. Deze methode is bijzonder belangrijk bij klei- of veengrond.

3. Bekisting en wapening

Bij stroken- en plaatfunderingen is het noodzakelijk om bekisting aan te brengen en wapening toe te voegen. De bekisting zorgt voor de juiste vorm en afmeting van de fundering, terwijl de wapening (zoals betonstaal) ervoor zorgt dat het beton voldoende sterk is om de belasting te dragen.

4. Beton storten

Nadat de bekisting en wapening zijn aangebracht, wordt het beton gestort. De dikte van de betonlaag hangt af van de belasting van het gebouw. Voor lichtere structuren is een laag van 10-15 cm voldoende, terwijl zwaardere constructies dikker beton vereisen.

5. Afharden en afwerking

Na het storten van het beton moet het tijdens het afharden beheerd worden, bijvoorbeeld door het beschermen tegen vochtverlies of temperaturen. Daarna wordt de afwerking uitgevoerd, zoals het verwijderen van de bekisting en het afronden van de betonoppervlakken.

Kosten en voordelen van fundering op staal op veengrond

De kosten van fundering op staal zijn in principe lager dan die van diepere funderingstechnieken zoals heipalen of funderingspalen. Dit komt vooral door het feit dat minder materiaal en minder tijd nodig zijn. Echter, op veengrond is fundering op staal meestal niet geschikt zonder aanvullende maatregelen, wat de kosten juist kan opdrijven.

1. Kosten van strokenfundering

Een strokenfundering is goedkoper vergeleken met andere funderingtypes, aangezien minder materiaal nodig is. De kosten liggen tussen €50 en €150 per strekkende meter (m1). Deze methode is vaak te zien bij aanbouwen, kleine bedrijfsgebouwen en grotere tuinhuisjes.

2. Voordelen van fundering op staal

Hoewel fundering op staal op veengrond risicovol is, heeft het wel enkele voordelen:

Snel uit te voeren
Minder materiaal nodig
Lagere kosten bij goede ondergrond
Eenvoudigere logistiek en uitvoering

3. Nadelen van fundering op staal op veengrond

De niet-toepasbaarheid van fundering op staal op veengrond brengt verschillende nadelen met zich mee:

Hoog risico op verzakkingen en scheuren
Ongewenste kosten van herstel of aanpassing
Noodzaak tot extra grondverbetering of palen
Minder draagkracht in veranderende omstandigheden

Conclusie

Fundering op staal is een ondiepe funderingmethode die geschikt is voor situaties waar de ondergrond stabiliteit en draagkracht biedt, zoals zand of gesteente. Op veengrond is deze methode echter vaak niet geschikt, aangezien veen gevoelig is voor inklinking, vochttoetreding en ongelijke zakking. Fundering op staal biedt geen voldoende ondersteuning in dergelijke omstandigheden en kan leiden tot ernstige problemen als het niet goed uitgevoerd wordt.

Hoewel er uitzonderingen zijn waarin fundering op staal op veengrond toepasbaar is, zoals bij lichte constructies of met aanvullende grondverbetering, is het verstandig om in de meeste gevallen andere funderingstechnieken te kiezen. Alternatieven zoals heipalen, funderingsplaten of combinaties bieden een veiligere en duurzamere oplossing voor bouwprojecten op veengrond.

Voor iedereen die overweegt om te bouwen of te verbouwen op veengrond is het essentieel om een grondonderzoek en constructieberekening uit te voeren. Dit helpt om de juiste funderingstechniek te kiezen en eventuele risico’s te voorkomen.