Fundering op staal: Toepassing, voor- en nadelen in de praktijk

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Bij elke bouwproject begint de constructie met de fundering. Dit is de basis van ieder woning- of gebouw, en bepaalt de stabiliteit en levensduur ervan. In de bouwsector zijn verschillende funderingsmethoden beschikbaar, waarbij de keuze ervan sterk afhankelijk is van de ondergrond, de belasting van het gebouw, en de lokale bouwvoorwaarden. Eén van de meest gebruikte funderingsmethoden in Nederland is de fundering op staal. Deze methode is goedkoper, eenvoudiger uit te voeren en geschikt voor een draagkrachtige ondergrond, zoals zand.

In dit artikel bespreken we wat een fundering op staal inhoudt, waar deze methode het beste gebruikt kan worden, de verschillende vormen van fundering op staal, de voordelen en nadelen die eraan verbonden zijn, en wanneer het beter is om een andere funderingsmethode te kiezen. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven van deze bouwtechniek, op basis van betrouwbare bronnen uit de bouwsector, waardoor zowel bouwmeesters, particuliere bouwheer, als woningkopers in staat worden om een geïnformeerde keuze te maken.

Wat is een fundering op staal?

De term fundering op staal kan verwarrend zijn, omdat het niet duidelijk maakt dat de fundering gemaakt wordt van het metaal staal. In werkelijkheid heeft deze methode niets te maken met het gebruik van staal als bouwmateriaal. De oorsprong van de term ligt in het Oudgermaans of Oudhollands, waar het woord "staal" eigenlijk verwijst naar een vaste of stabiele ondergrond – in dit geval meestal een zandlaag. De fundering rust dus rechtstreeks op de draagkrachtige grondlaag, zonder gebruik van palen of diepe funderingselementen.

Een fundering op staal wordt meestal geplaatst op ongeveer 80 tot 100 cm onder het maaiveld, zolang de zandlaag niet dieper ligt dan drie meter onder het grondoppervlak. Deze methode is daarom vooral geschikt voor gebieden boven zeeniveau, zoals het midden, zuiden en oosten van Nederland. In regio’s waar de grond onder zeeniveau ligt, is een fundering op staal meestal niet toepasbaar, omdat de zandlaag te diep zit.

Soorten funderingen op staal

Er zijn meerdere vormen van funderingen op staal, elk met hun eigen toepassing, voordelen en beperkingen. De drie meest gebruikte vormen zijn:

Plaatfundering
Strookfundering
Poerfundering

Elke vorm heeft een specifieke functie, afhankelijk van de belasting en de structuur van het gebouw.

Plaatfundering

Een plaatfundering bestaat uit een gewapende betonnen vloer die wordt gestort op een sterke ondergrond, zoals zand. Deze methode is relatief eenvoudig uit te voeren en is geschikt voor lichte tot matig zware belastingen. Het grote voordeel is dat de fundering snel en efficiënt kan worden aangelegd, wat de bouwkosten verlaagt.

Een nadeel is echter dat de plaatfundering gevoelig is voor doorzakking, vooral wanneer de ondergrond niet homogeen is of wanneer er sprake is van bodemdaling. Daarom is het belangrijk dat de krachten op de plaat evenwichtig verdeeld zijn, zodat er geen puntbelastingen optreden.

Strookfundering

Bij een strookfundering worden lange funderingselementen gebruikt die meestal onder muren of gevels worden geplaatst. Deze methode is materiaalefficiënter dan de plaatfundering, omdat er minder beton en wapening nodig is. De strookfundering is vooral geschikt voor liggende muren en lichte constructies.

Het nadeel van deze methode is dat ze niet geschikt is voor zware belastingen en dat de fundering alleen onder bepaalde delen van het gebouw aangebracht wordt, waardoor de stabiliteit lager kan zijn dan bij een plaatfundering.

Poerfundering

Een poer- of poerenfundering bestaat uit blokken van beton of gemetsel die onder zware kolommen of drukkrachten worden geplaatst. Deze fundering is geschikt voor zware belastingen, zoals die voorkomen in industriële gebouwen of commerciële complexen.

Een voordeel van de poerfundering is dat ze de druk van kolommen effectief kan opvangen. Een nadeel is echter dat deze fundering gevoelig is voor vervorming, wat bij ongelijke zettingen kan leiden tot scheuren of instabiliteit. Daarom is het belangrijk om de ondergrond zorgvuldig te onderzoeken en eventuele bodemdalingen voor te bevoegen.

Fundering op staal versus fundering op palen

Wanneer de ondergrond niet geschikt is voor een fundering op staal, zoals bij weinig of geen draagkrachtige zandlagen, wordt vaak een fundering op palen gekozen. Deze methode bestaat uit diep aangebrachte palen die in de grond worden getimmerd of getrokken om de belastingen van het gebouw op een diepere, sterke grondlaag over te dragen. Dit is duurder en complexer dan een fundering op staal, maar is nodig bij onstabiele of zwakke grond.

Een fundering op staal is dus alleen toepasbaar wanneer de zandlaag niet dieper dan drie meter zit. In regio’s met veel veen, klei of leem is deze methode vaak niet geschikt en is een fundering op palen een betere keuze.

Voor- en nadelen van een fundering op staal

De keuze voor een funderingsmethode hangt altijd af van de eisen aan stabiliteit, belasting en ondergrond. Een fundering op staal heeft zowel voordelen als nadelen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste.

Voordelen van een fundering op staal

Lage kosten:
Een fundering op staal is relatief goedkoper dan een paalfundering, omdat er geen gebruik wordt gemaakt van palen of diepe constructies. De bouwkosten zijn daardoor lager.
Snel uit te voeren:
Omdat de fundering direct op de draagkrachtige grond wordt aangebracht, is het bouwen ermee snel en efficiënt. Dit verkort de bouwperiode aanzienlijk.
Geschikt voor lichte tot matig zware belastingen:
Deze methode is ideaal voor kleine of midden-grote woningen, waarbij de belasting van de bovenbouw niet te groot is.
Geen palen nodig:
Bij een fundering op staal is er geen behoefte aan palen, wat de bouwtechniek eenvoudiger maakt en minder risico op bodemdaling of vervorming biedt.
Gebruik van zandgrond:
De methode is specifiek ontworpen voor zandgrond, die een goede draagkracht heeft en weinig samendrukt bij belasting.

Nadelen van een fundering op staal

Gevoelig voor verzakkingen:
Een fundering op staal is gevoeliger voor bodemdalingen en zettingsverschillen, vooral wanneer de ondergrond niet volledig homogeen is. Dit kan leiden tot scheuren in muren of vloeren.
Afhankelijk van sterke ondergrond:
De methode is alleen toepasbaar wanneer de zandlaag niet dieper dan drie meter zit. In regio’s met veel veen of klei is dit vaak niet het geval, waardoor een andere funderingsmethode nodig is.
Geen gebruik van palen:
Bij een fundering op staal is er geen mogelijkheid om palen in te zetten, wat betekent dat je afhankelijk bent van de kwaliteit van de ondergrond.
Beperkte toepassing bij zware belastingen:
Hoewel plaat- of poerfunderingen op staal best zware belastingen kunnen dragen, zijn ze niet geschikt voor extreme belastingen, zoals die voorkomen in industriële of commerciële gebouwen.
Vooraf grondonderzoek vereist:
Aangezien de fundering op de ondergrond rust, is het belangrijk om de draagkracht en stabiliteit van de grond eerst te onderzoeken. Dit vereist vaak grondonderzoek met boorkernen of proeven.

Wanneer is een fundering op staal de beste keuze?

Een fundering op staal is de meest geschikte keuze in regio’s waar de zandlaag niet dieper dan drie meter zit, zoals het midden, zuiden en oosten van Nederland. Deze methode is vooral geschikt voor woningen op zandgrond, waarbij de belasting van de bovenbouw niet te groot is.

De methode is niet geschikt voor ondergrond met veen, klei of leem, omdat deze grondsoorten meer samendrukken bij belasting en dus niet geschikt zijn voor een fundering op staal. In dergelijke gevallen is een paalfundering een betere keuze.

Toepassing in Nederland

In Nederland is een fundering op staal meestal alleen toepasbaar in regio’s boven zeeniveau, waar de zandlaag vlak onder het maaiveld ligt. De zandlaag moet minimaal 80 cm onder het maaiveld aangebracht worden, zodat het bouwwerk een voldoende stevige basis krijgt. De regel is dat de zandlaag niet dieper dan drie meter onder het grondoppervlak mag liggen, anders is een andere funderingsmethode nodig.

Kaarten van Nederland tonen duidelijk aan welke delen van het land geschikt zijn voor een fundering op staal. Deze kaarten worden vaak gebruikt bij bouwprojecten om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een fundering op staal.

Problemen en risico’s met een fundering op staal

Hoewel een fundering op staal veel voordelen biedt, zijn er ook risico’s en mogelijke problemen die kunnen optreden. De belangrijkste risico’s zijn:

Verzakkingen en zettingsverschillen:
Een fundering op staal is gevoeliger voor verzakkingen dan een paalfundering, omdat de fundering direct op de ondergrond rust. Bij ongelijke zettingen kan dit leiden tot scheuren in de muren of vloeren.
Samendrukking van de ondergrond:
Zand houdt weinig water vast, maar klei en veengrond kunnen wel samendrukken bij belasting. Als de ondergrond niet volledig zand is, kan dit leiden tot bodemdaling, wat de stabiliteit van de fundering ondermijnt.
Beperkte belastingcapaciteit:
Een fundering op staal is geschikt voor lichte tot matig zware belastingen, maar niet voor extreme belastingen. Bij zware constructies is een paalfundering dan een betere keuze.
Noodzaak van grondonderzoek:
Het is belangrijk om de ondergrond grondig te onderzoeken voordat men een fundering op staal aanlegt. Dit is niet altijd verplicht, maar het is aan te raden, vooral bij onbekende of zwakke grondsoorten.
Versterking of herstel van funderingen:
Als de fundering op staal in de loop van de jaren instabiel wordt, zijn er mogelijk versterkingsmaatregelen nodig. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij bodemdaling of scheuren in muren. De versterking van funderingen op staal kan gedaan worden met funderingspalen, versterkende banden of extra wapening.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte en betrouwbare methode in de bouwsector, vooral in regio’s waar de zandlaag niet dieper dan drie meter ligt. Deze methode is goedkoper, eenvoudiger uit te voeren en geschikt voor lichte tot matig zware belastingen. De fundering rust direct op de draagkrachtige grond, zonder gebruik van palen of diepe constructies.

De belangrijkste voordelen zijn lager bouwkosten, snelle uitvoering en materiaalefficiëntie. De nadelen zijn echter de gevoeligheid voor verzakkingen, afhankelijkheid van sterke ondergrond en beperkte toepassing bij zware belastingen.

Voor een bouwproject is het belangrijk om de ondergrond grondig te onderzoeken en te bepalen of een fundering op staal de beste keuze is. In regio’s met zwakke of onstabiele ondergrond is een paalfundering vaak een betere keuze, omdat deze dieper aangebracht wordt en dus minder gevoelig is voor bodemdaling.

Samenvattend is een fundering op staal een geschikte en kostenefficiënte oplossing voor woningen op zandgrond, maar vereist het wel een goede voorbereiding en grondonderzoek om mogelijke problemen te voorkomen. Door de voordelen en beperkingen goed te begrijpen, kunnen zowel particuliere bouwers als professionele constructeurs een geïnformeerde keuze maken bij de keuze van de funderingsmethode.