Fundering op zand of klei: Uitleg en praktische toepassing voor bouwprojecten

Bij het bouwen of uitbreiden van een woning, garage, schuur of andere constructie is het kiezen van de juiste fundering van essentieel belang. De ondergrond waarop het gebouw wordt geplaatst bepaalt namelijk de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. Zand en klei zijn twee veelvoorkomende grondsoorten, maar ze hebben duidelijk verschillende eigenschappen die invloed hebben op de keuze van de funderingstechniek. In dit artikel geven we een overzicht van de kenmerken van zand- en kleigrond, de mogelijke funderingstechnieken per grondsoort, de voor- en nadelen van funderen op klei of zand, en geven we praktische tips voor het kiezen van de juiste fundering in de context van bouwprojecten.

Inleiding

De keuze voor funderen op zand of klei is sterk afhankelijk van de natuurlijke ondergrond en de lading die de constructie zal dragen. Zand is vaak een stabielere grondsoort dan klei, aangezien zand niet of nauwelijks water opneemt en dus minder onderhevig is aan samendrukking. Klei daarentegen kan veel water opnemen en inkrimpen of uitzetten, wat kan leiden tot verzakkingen. Dit maakt kleigrond minder geschikt voor zware constructies, tenzij extra maatregelen worden genomen.

In dit artikel bespreken we de verschillen tussen funderen op zand en funderen op klei, de technieken die daarbij worden gebruikt, en de belangrijkste overwegingen bij het bepalen van de juiste funderingsmethode. We baseren ons hierbij uitsluitend op de informatie uit betrouwbare bronnen en geven waar mogelijk aanleg en toepassingsgebieden van de diverse funderingstechnieken.

Kenmerken van zand- en kleigrond

Zandgrond

Zand is een droogere grondsoort die weinig water opneemt. Dit betekent dat zand niet gemakkelijk samendrukt en dus stabiel is. Een zandlaag is daarom vaak geschikt als funderingsgrond, zolang deze voldoende diep en stevig genoeg is om de belasting van het gebouw te dragen. Zand is vaak te vinden in kustgebieden en in gebieden waar het grondwaterpeil laag is.

Een voordeel van zand is dat het relatief gemakkelijk is om een fundering op aan te brengen. Vaak is een eenvoudige strokenfundering of een betonplaat voldoende om een stabiele basis te garanderen. De druk die op zand wordt uitgeoefend, wordt goed gedragen door de korrelsstructuur van het zand.

Kleigrond

Klei daarentegen is een grondsoort die veel water kan opnemen. Als gevolg hiervan kan kleigrond inkrimpen in droge perioden en uitzetten in natte perioden. Deze eigenschap maakt kleigrond minder stabiel en dus minder geschikt als funderingsgrond zonder aanvullende maatregelen. Klei kan ook samendrukken onder lichte belasting, wat kan leiden tot verzakkingen van de fundering en daarmee van het gebouw zelf.

Hoewel kleigrond minder ideaal is voor fundering, zijn er technieken die dit compenseren. Denk hierbij aan drainage-systemen, diepe funderingen, of het gebruik van schroef- of heipalen die de belasting verder in de grond verdiepen.

Funderingstechnieken voor zandgrond

Funderen op zand is in de meeste gevallen een eenvoudigere en kostenefficiëntere oplossing dan funderen op klei. Hieronder geven we een overzicht van de meest voorkomende funderingstechnieken voor zandgrond.

Strokenfundering op zand

Een strokenfundering is een veelgebruikte methode waarbij stroken of platen van gewapend beton worden gestort op de zandlaag. Deze methode is vooral geschikt voor zandgrond die voldoende stevig is en zich niet snel verplaatst. Omdat zand niet of nauwelijks samendrukt, is de kans op verzakking klein, waardoor een strokenfundering voldoende is voor zowel lichte als zware constructies.

Strokenfundering kan worden uitgevoerd in de vorm van traditioneel gewapend beton of als kant-en-klaar prefab-fundering. Deze laatste methode is sneller uit te voeren en wordt vaak gebruikt in projecten waar tijd een belangrijke factor is.

Betonplaat of voetplaat

Een betonplaat of voetplaat is een vlakke, betonnen constructie die de belasting van het gebouw over een groter oppervlak verdeelt. Deze methode is vooral geschikt voor zandgrond die goed verdicht is en een stabiele ondergrond biedt. De betonplaat helpt om de druk van het gebouw gelijkmatig te verdelen en zo de kans op verzakkingen te beperken.

Een betonplaat is goedkoper dan palen of schroefpalen, maar vereist wel een vaste zandlaag die voldoende draagkracht heeft. In sommige gevallen wordt de zandlaag aanvullend verbeterd door het mengen met grind of het aanbrengen van geotextiel om stabiliteit te verhogen.

Zandbedfundering

In gevallen waarbij de zandlaag redelijk stevig is, kan een zandbedfundering worden gebruikt. Dit betekent dat een laag zand onder de fundering wordt aangebracht als een soort buffer. Het zand helpt bij het verdelen van de druk en vermindert zo de kans op lokale verzakkingen. Deze methode is vooral geschikt voor lichtere constructies, zoals schuren of veranda’s.

Combinatie van zand en beton

Wanneer de zandgrond iets minder stabiel is, kan het nuttig zijn om zand en beton te combineren. Bij deze methode wordt een mengsel van zand en beton gebruikt om een stevige ondergrond te creëren. De betoncomponent biedt extra steun en vermindert de risico’s op verzakkingen. Deze techniek is goedkoper dan het gebruik van palen, maar vereist wel zorgvuldige voorbereiding van de ondergrond.

Funderingstechnieken voor kleigrond

Funderen op kleigrond is technisch complexer dan funderen op zand, aangezien klei gevoeliger is voor vochtveranderingen en samendrukking. De keuze van de juiste fundering houdt dus meestal rekening met de stabiliteit van de ondergrond en de lading die het gebouw zal dragen.

Funderen op kleef

Funderen op kleef is een methode waarbij schroefpalen in de kleilaag worden gedraaid. Deze palen worden tot 1,5 of 2 meter diep in de grond geplaatst en trekken de kleigrond aan, waardoor ze stevig in de grond blijven zitten. Deze methode is vooral geschikt voor lichte constructies, zoals houten schuren, tuinhuisjes of veranda’s.

Hoewel funderen op kleef een relatief eenvoudige en kostenefficiënte methode is, is het belangrijk om te controleren of de kleigrond voldoende draagkracht heeft. Een onjuiste beoordeling van de ondergrond kan leiden tot verzakkingen, vooral als de klei gemengd is met veen of water.

Schroefpalen op vaste zandlaag

Voor zwaardere constructies is funderen op de vaste zandlaag een betere keuze. Hierbij worden schroefpalen dieper in de grond geboord totdat ze de vaste zandlaag bereiken. Deze methode is stabiel en heeft een groter draagvermogen, waardoor het risico op verzakking kleiner is. Schroefpalen op vaste zandlaag zijn geschikt voor een breed spectrum van bouwprojecten, van garages tot woningbouw en uitbreidingen.

Heipalen

Heipalen zijn een betere optie voor projecten op kleigrond die zwaardere belastingen moeten dragen. Deze palen worden met een heimachine in de grond geperst of geboord totdat ze op een stabiele laag aankomen. Heipalen bieden een extra veilige fundering, vooral in gebieden waar de ondergrond variabel is of waar er onvoldoende grondonderzoek is uitgevoerd.

Drainagesystemen

Omdat kleigrond gevoelig is voor vochtveranderingen, is het vaak noodzakelijk om een drainage systeem aan te brengen. Dit helpt om overtollig water af te voeren en zo de stabiliteit van de fundering te behouden. Een goed drainage systeem kan helpen voorkomen dat de kleigrond inkrimpt of uitzet, wat kan leiden tot schade aan het gebouw.

Grondonderzoek

Voor projecten op kleigrond is het verstandig om eerst een grondonderzoek uit te voeren, zoals een sonderingsrapport. Een sondering geeft inzicht in de samenstelling van de ondergrond en de weerstand van de grond op verschillende dieptes. Op basis van deze gegevens kan worden bepaald of er heipalen, schroefpalen of een andere funderingstechniek nodig is.

Toepassing per projecttype

De keuze voor funderen op zand of klei hangt af van het type project en de lading die het gebouw zal dragen. Hieronder geven we een overzicht van welke funderingstechnieken het meest geschikt zijn voor verschillende projecten.

Lichte constructies

Voor lichte constructies, zoals houten schuren, tuinhuisjes of veranda’s, is funderen op kleef of zand vaak voldoende. Een eenvoudige strokenfundering of een zandbedfundering is meestal kostenefficiënt en voldoet aan de vereisten van een lichte belasting. In kleigrond is het aanbrengen van een drainage systeem aan te raden om eventuele verzakkingen te voorkomen.

Zware constructies

Voor zware constructies, zoals woningen, garages of uitbreidingen, is het aan te raden om funderen op een vaste zandlaag of via schroef- of heipalen. Deze technieken bieden een groter draagvermogen en minder risico op verzakkingen. Bij kleigrond is het verstandig om een grondonderzoek uit te voeren om te bepalen of de ondergrond voldoende stevig is.

Kostenoverzicht van fundering op zand en klei

De kosten van fundering variëren afhankelijk van de grondsoort, de funderingstechniek en de benodigde maatregelen. In de volgende tabel geven we een overzicht van de kostenfactoren per funderingstechniek.

Funderingen op zand zijn over het algemeen goedkoper dan funderingen op klei. Dit komt doordat zandgrond in de meeste gevallen voldoende stabiel is om een eenvoudige fundering aan te brengen. Voor projecten op kleigrond is het vaak nodig om extra maatregelen te nemen, zoals drainage of palen, wat de kosten aanzienlijk verhoogt.

Een grondonderzoek is ook een kostenfactor, maar is vaak noodzakelijk om te bepalen welke funderingstechniek het meest geschikt is. Dit kan het budget helpen bepalen en mogelijke problemen tijdig voorkomen.

Praktische tips voor het kiezen van de juiste fundering

De keuze van de juiste fundering hangt af van meerdere factoren, waaronder de ondergrond, de lading van het gebouw en de beschikbare middelen. Hier zijn enkele praktische tips voor het kiezen van de juiste fundering.

1. Voer een grondonderzoek uit

Voor zowel zand- als kleigrond is het verstandig om een grondonderzoek uit te voeren, zoals een sondering of een Dinoloketrapport. Dit geeft inzicht in de stabiliteit van de ondergrond en helpt bij het bepalen van de juiste funderingstechniek.

2. Kies de juiste funderingstechniek

Op basis van het grondonderzoek kan worden bepaald welke funderingstechniek het meest geschikt is. Voor zandgrond zijn strokenfundering of betonplaten vaak voldoende. Voor kleigrond zijn schroef- of heipalen aan te raden, vooral bij zware constructies.

3. Zorg voor drainage

Bij projecten op kleigrond is het verstandig om een drainage systeem aan te brengen. Dit helpt om overtollig water af te voeren en zo de stabiliteit van de fundering te behouden.

4. Bereken de kosten

Zorg ervoor dat je de kosten van de fundering in overweging neemt. Funderingen op zand zijn over het algemeen goedkoper dan funderingen op klei. Echter, voor zware constructies op zand is het soms nodig om palen te gebruiken, wat de kosten aanzienlijk verhoogt.

5. Werk met ervaren professionals

Fundering is een technisch ingewikkeld onderdeel van een bouwproject. Het is verstandig om met ervaren professionals samen te werken om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de vereisten en veilig is.

Conclusie

De keuze voor fundering op zand of klei hangt af van de natuurlijke ondergrond, de lading die het gebouw zal dragen en de benodigde stabiliteit. Zand is in de meeste gevallen een stabielere grondsoort dan klei, waardoor fundering op zand vaak eenvoudiger en kostenefficiënter is. Kleigrond vereist daarentegen vaak extra maatregelen, zoals drainage of palen, om de stabiliteit van de fundering te garanderen.

Bij het kiezen van de juiste fundering is het belangrijk om een grondonderzoek uit te voeren, de juiste techniek te kiezen en ervaren professionals in te schakelen. Door deze stappen te volgen, kun je ervoor zorgen dat je bouwproject een stabiele en duurzame basis krijgt.

Bronnen

1. Casius - Funderingswerken
2. Aken Schroeffunderingen - Funderen op kleef of funderen op de vaste zandlaag
3. Joost de Vree - Fundering
4. Houtbouw Holland - Grondwerk voor het plaatsen van een schuur
5. Chique Buitenleven - Inleiding fundering terrasoverkapping
6. Fortus - Fundering op zand