Fundering en draagconstructie opvangen met stalen balken: Technieken, toepassingen en aandachtspunten

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Inleiding

Bij renovaties of verbouwingen van woningen is het vaak noodzakelijk om draagmuren of draagconstructies te verwijderen. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer ruimtelijke hervorming nodig is, zoals het verwijderen van muren tussen woon- en eetkamer. Wanneer dit gebeurt, dient de belasting die de muur droeg, opgevangen te worden. Een veelvoorkomende en effectieve oplossing hiervoor is het plaatsen van een stalen balk of stalen constructie, die als tijdelijk of blijvend draagvlak fungeert.

Deze artikel behandelt de technieken, aandachtspunten en toepassingen van het opvangen van funderingen en draagconstructies met stalen balken, met een nadruk op praktische toepassing, veiligheid en bouwtechnische aspecten. Op basis van de informatie uit betrouwbare bronnen en praktijkvoorbeelden, wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste stappen, constructieve aspecten en eventuele kosten.

Wat is een stalen balk en waarvoor wordt deze gebruikt?

Een stalen balk wordt toegepast bij het verwijderen van draagmuren of -constructies om de belasting van het bouwwerk op te vangen. De balk dient als tijdelijk of blijvend draagvlak. In het kader van een verbouwing vangt de stalen balk de belasting op die eerst op de draagmuur rustte. Dit is essentieel om de structuur veilig en stabiel te houden tijdens en na de verbouwing.

Bijvoorbeeld, bij het verwijderen van een draagmuur van 5 meter in een houtskeletbouw woning, is het noodzakelijk om een stalen balk te plaatsen. Deze balk kan bijvoorbeeld een HEA140 balk zijn, ondersteund door kolommen van 80x80x5 mm. De balk en kolommen vormen samen een staalportaal, dat de belasting opvangt. Het gebruik van een constructieberekening is hier essentieel, omdat deze aangeeft hoeveel belasting de balk kan dragen en hoe deze juist geïnstalleerd moet worden.

Deze constructie wordt ook wel latei genoemd, een term die vaak wordt gebruikt in bouwprojecten waar draagconstructies worden vervangen of uitgebreid.

Voorbereiding en constructieberekening

Voor het verwijderen van een draagmuur en het plaatsen van een stalen balk is een constructieberekening verplicht. Deze berekening bepaalt niet alleen de juiste afmetingen van de balk, maar ook de nodige ondersteunende kolommen en eventuele andere constructieve elementen. De berekening dient gemaakt te worden door een geaccrediteerde constructeur of bouwkundig expert. Het is belangrijk dat de berekening rekening houdt met de specifieke omstandigheden van het bouwwerk, zoals de belasting van vloeren, daken en eventuele verbouwingen.

Bijvoorbeeld, bij het verwijderen van een draagmuur van 180 cm breed en 220 cm hoog in een woning, is het mogelijk om een HEA120 balk te kiezen, ondersteund door UNP120 staanders. Dit is een typische toepassing waarbij de berekening aangeeft dat deze balk en ondersteuningen voldoende draagvermogen hebben om de belasting over te nemen.

Bovendien is het aan te raden om een funderingsplan aan te vragen, vooral bij oudere woningen of bij twijfel over de stabiliteit van de fundering. Een funderingsplan zorgt ervoor dat de nieuwe constructie op een stabiele grond wordt geplaatst en geen risico’s op verzakking of scheuren oploopt.

Stappenplan voor het opvangen van een draagconstructie met stalen balk

Het proces van het verwijderen van een draagmuur en het plaatsen van een stalen balk bestaat uit meerdere stappen. Deze zijn:

1. Verzamelen van benodigde documentatie

Voor de start van de verbouwing moet een constructieberekening zijn uitgevoerd. Deze berekening bepaalt de juiste afmetingen en ondersteuningen van de stalen balk. Bovendien is een constructieplan en eventueel een funderingsplan nodig. Deze documenten zijn essentieel om de veiligheid van de constructie te garanderen.

In sommige gevallen is het ook noodzakelijk om een omgevingsvergunning aan te vragen. Dit hangt af van de omvang van de verbouwing en de lokale regelgeving. Bijvoorbeeld, bij het verwijderen van een draagmuur van 3 meter in een woning is een vergunning vaak verplicht.

2. Plaatsen van tijdelijke stempels

Voordat de draagmuur kan worden verwijderd, moeten tijdelijke stempels worden geplaatst. Deze stempels overnemen de tijdelijke draagfunctie van de muur en zorgen ervoor dat de belasting correct wordt opgevangen. De plaatsing van de stempels moet worden uitgevoerd volgens een stempelplan, dat een onderdeel is van de constructieberekening.

De stempels worden vaak op specifieke punten geplaatst, zodat de belasting gelijkmatig wordt verdeeld. Dit is van groot belang om scheuren of instabiliteit te voorkomen tijdens het verwijderen van de muur.

3. Verwijderen van de draagmuur

Zodra de stempels zijn geplaatst, kan de draagmuur voorzichtig worden verwijderd. Dit gebeurt vaak met behulp van een zager of ander geschikt gereedschap. Het is belangrijk om hierbij voorzichtig te werk te gaan, zodat er geen onverwachte belastingveranderingen plaatsvinden.

Na het verwijderen van de muur wordt het puin afgevoerd. Dit is een essentieel onderdeel van de verbouwing, omdat het het werkterrein maakt en de ondergrond bereikbaar maakt voor het plaatsen van de stalen balk.

4. Plaatsen van de stalen balk

Na het verwijderen van de draagmuur kan de stalen balk worden geplaatst. Deze balk moet precies op de aangegeven positie worden gemonteerd en bevestigd met de juiste ondersteuningen. Vaak wordt een staalportaal geformeerd, bestaande uit de balk en ondersteunende kolommen. Deze kolommen worden meestal aan beide kanten van de muuropening geplaatst.

Bijvoorbeeld, bij een muuropening van 5 meter wordt een HEA140 balk gebruikt, ondersteund door kolommen van 80x80x5 mm. Deze balk wordt meestal bevestigd met een scharnierverbinding, zodat de belasting gelijkmatig wordt verdeeld en de constructie extra sterk wordt.

Na het plaatsen van de balk is het belangrijk om de constructie te controleren. Dit gebeurt meestal door een aannemer of bouwkundige, die zorgt voor de juiste montage en bevestiging.

Aandachtspunten bij het opvangen van een fundering met stalen balk

Het opvangen van een fundering of draagconstructie met een stalen balk vereist niet alleen een degelijke constructieberekening, maar ook een zorgvuldige uitvoering. Hier zijn een aantal aandachtspunten:

1. Juiste afmetingen en materiaalkeuze

De keuze van de balk moet altijd op basis van een constructieberekening worden gemaakt. Het gebruik van de verkeerde afmetingen of het verkeerde type balk kan leiden tot onvoldoende draagvermogen en eventueel structuurproblemen. Bijvoorbeeld, een balk die te smal of te kort is, kan niet de volledige belasting opvangen en kan de constructie instabiel worden.

2. Stabiliteit van de fundering

Als de fundering niet stabiel is, kan het noodzakelijk zijn om een paalfundering toe te passen. Een fundering op palen wordt vaak gekozen bij een niet stabiele ondergrond, zoals bij een zand- of klei-gebied met risico op verzakking.

Een plaatfundering is een alternatief, waarbij een gewapende betonvloer wordt geplaatst op een stevige ondergrond. Deze methode is relatief eenvoudig uit te voeren, maar heeft het nadeel dat de vloer gevoelig is voor doorzakking. Daarom is het belangrijk dat de krachten van de plaat correct worden verdeeld.

3. Veiligheid

Het verwijderen van een draagmuur is een gevaarlijke taak, die niet zonder ervaring of kennis moet worden uitgevoerd. Het risico op onverwachte instorting of schade is hoog, vooral bij grotere verbouwingen. Daarom wordt aangeraden om dit werk aan een ervaren aannemer te overlaten. Een kleine fout kan leiden tot schade in de orde van tienduizenden euro’s.

4. Constructieve ondersteuning

Bij het plaatsen van een stalen balk is het belangrijk dat de balk correct wordt ondersteund. Dit gebeurt meestal met kolommen of staanders, die zorgen voor een stabiele basis. De kolommen moeten worden bevestigd aan de balk en eventueel aan de vloer of fundering.

Bijvoorbeeld, bij het verwijderen van een draagmuur van 3 meter wordt een HEA120 balk gebruikt, ondersteund door UNP120 staanders. Deze combinatie zorgt voor een sterke en stabiele draagconstructie.

5. Verantwoordelijkheid en garantie

Bij het plaatsen van een stalen balk is het belangrijk dat er een constructietekening en eventueel een funderingsplan beschikbaar is. Deze documenten zijn nodig om de structuur veilig te maken en eventuele verantwoordelijkheid te delen. Bovendien kan het aanbevolen zijn om een garantie aan te vragen bij de aannemer of constructeur.

Kosten en voordelen

Het verwijderen van een draagmuur en het plaatsen van een stalen balk is een dure verbouwing, vooral vergeleken met het verwijderen van een niet-draagmuur. De kosten hangen af van verschillende factoren, zoals:

De lengte en breedte van de muur
Het type stalen balk en ondersteuningen
De aard van de fundering
De noodzaak van een constructieberekening en vergunning
De ervaring en tarieven van de aannemer

Bijvoorbeeld, het verwijderen van een draagmuur van 5 meter kost aanzienlijk meer dan het verwijderen van een niet-draagmuur van dezelfde afmetingen. Dit komt doordat de constructieve maatregelen om de belasting op te vangen veel complexer zijn.

Toch is het vaak een nodige investering, die een verbeterde ruimtelijke indeling en meer comfort biedt. Bovendien zijn stalen balken een duurzame oplossing die in de meeste gevallen een langere levensduur heeft dan traditionele constructies.

Alternatieven voor het opvangen van een fundering

Niet in alle gevallen is het nodig om een stalen balk te gebruiken. Afhankelijk van de situatie en de belasting, zijn er andere opties beschikbaar:

1. Houten balken

In sommige gevallen is het mogelijk om houten balken te gebruiken in plaats van stalen balken. Dit is vooral het geval bij lichtere belastingen of kleinere verbouwingen. Een voorbeeld is een houten balk van 100x200x4200 mm, die in een houtskeletbouw woning kan worden toegepast.

Het nadeel van houten balken is echter dat ze minder sterk zijn dan stalen balken en dus minder geschikt zijn voor zware belastingen. Daarom is het vaak verstandiger om stalen balken te kiezen, vooral bij grotere verbouwingen.

2. Paalfundering

Als de fundering niet stabiel is, kan een paalfundering worden gekozen. Dit is een methode waarbij beton- of stalen palen in de grond worden geboord om de belasting van de constructie op te vangen. Deze methode wordt vaak toegepast bij zand- of klei-gebieden.

Een betonpaalfundering is een veelgebruikte methode, waarbij de palen in de grond worden geplaatst en een stevige basis vormen. Het nadeel is dat deze methode duurder is dan een fundering op staal.

3. Verzetten van muren

In sommige gevallen is het mogelijk om een draagmuur te verzetten in plaats van hem te verwijderen. Dit gebeurt door een nieuwe muur te bouwen op een andere locatie, zodat de belasting op een andere manier wordt opgevangen.

Dit is een alternatief die vooral wordt toegepast bij kleinere verbouwingen of als er sprake is van ruimtelijke beperkingen.

Veiligheid en kwaliteit

Het opvangen van een fundering of draagconstructie met een stalen balk vereist niet alleen technische kennis, maar ook een sterke focus op veiligheid en kwaliteit. Hier zijn enkele essentiële punten:

Constructieberekening: altijd uitvoeren door een geaccrediteerde constructeur
Tijdelijke stempels: correct plaatsen volgens het stempelplan
Materiaalkeuze: kies de juiste balk en ondersteuningen op basis van de berekening
Montage en bevestiging: uitvoeren door een ervaren aannemer
Controle en inspectie: zorg dat de constructie na montage wordt gecontroleerd

Het is belangrijk om te beseffen dat het zelf uitvoeren van deze verbouwingen risico’s met zich meebrengt. Daarom wordt aangeraden om dit werk aan een ervaren aannemer te overlaten, vooral bij grotere verbouwingen.

Conclusie

Het opvangen van een fundering of draagconstructie met een stalen balk is een essentieel proces bij verbouwingen en renovaties. Het zorgt ervoor dat de belasting van het bouwwerk veilig wordt opgevangen, zodat de structuur stabiel blijft. Dit proces vereist een aantal stappen, waaronder het verzamelen van benodigde documentatie, het plaatsen van tijdelijke stempels, het verwijderen van de draagmuur en het plaatsen van de stalen balk.

De keuze van de balk, de ondersteuningen en de fundering is essentieel voor de veiligheid en duurzaamheid van de constructie. Daarom is het verstandig om dit werk aan een ervaren aannemer of constructeur te overlaten, vooral bij grotere verbouwingen. Bovendien is het belangrijk om een constructieberekening en eventueel een funderingsplan aan te vragen om eventuele risico’s te voorkomen.

Tot slot is het ook belangrijk om rekening te houden met de kosten, de alternatieven en de veiligheid. Hoewel het verwijderen van een draagmuur en het plaatsen van een stalen balk een dure verbouwing kan zijn, is het vaak een noodzakelijke investering die leidt tot een betere ruimtelijke indeling en meer comfort in de woning.