Funderingsproblemen in Nederland: Oorzaken, Risico’s en Oplossingen

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn een groeiend concern voor zowel woningeigenaren als huurders in Nederland. Door klimaatverandering, verouderde bouwmethoden en bodemverschuivingen, lopen steeds meer huizen gevaar op structurele schade. Het gevolg kan zijn dat woningen verzakken, muren scheuren of ramen en deuren klem blijven. In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsproblemen, de risicogebieden in Nederland, en wat je als huiseigenaar kunt doen als je op funderingsproblemen stuit. De informatie is gebaseerd op meerdere betrouwbare bronnen, waaronder adviezen van overheidsinstanties en analyses van experts in de bouwsector.

Wat is een fundering en waarom is die zo belangrijk?

De fundering van een woning is de ondersteuning die ervoor zorgt dat het gewicht van het gebouw op een stabiele manier op de ondergrond wordt overgedragen. Zonder een solide fundering kan het gebouw instabiel worden, wat leidt tot verzakkingen, scheuren en andere problemen.

Er zijn twee hoofdtypen funderingen in Nederland:

Funderingen op houten palen: Deze worden vaak gebruikt in vochtige of losse gronden en zijn typisch te vinden in stedelijke gebieden, maar ook elders in het land.
Funderingen op staal (ondiepe fundering of fundering op staal): Deze vorm van fundering wordt vaak gebruikt op zandgronden en is minder gevoelig voor bodemverzakkingen dan houten palen. Toch kunnen ook deze funderingen problemen opleveren bij droogte of bodemdaling.

De keuze voor een specifiek type fundering is afhankelijk van de bodem, het type woning, en de bouwperiode. Huizen die voor 1970 zijn gebouwd, hebben bijvoorbeeld vaak houten funderingen, die tegenwoordig kwetsbaar zijn door klimaatverandering en veroudering.

Oorzaken van funderingsproblemen

1. Bodemdaling en droogte

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsproblemen in Nederland is bodemdaling, ook wel inklinken genoemd. Dit is het proces waarbij de bodem langzaam neerzakt. In veen- en kleigebieden kan dit leiden tot verlies van vocht in de bodem, waardoor houten funderingspalen droog komen te staan en gaan rotten. Volgens de bronnen zijn er momenteel tussen de 487.000 en 537.000 woningen in Nederland met verhoogd risico op verzakking door droogte. Zonder maatregelen kan dit aantal zelfs stijgen tot 687.000.

Droogte heeft ook invloed op de grondwaterstand. Een te lage grondwaterstand kan ervoor zorgen dat houten palen niet meer onder water staan, wat het rottingsproces versnelt. Aan de andere kant kan een te hoge grondwaterstand ook problemen veroorzaken, zoals verzadiging en instabiliteit van de grond.

2. Verouderde funderingen

Oudere huizen, vooral die gebouwd voor 1970, zijn vaak uitgerust met houten funderingen, die tegenwoordig kwetsbaar zijn. Deze palen kunnen na verloop van tijd vergaan, vooral als ze niet langer onder water staan. Betonnen funderingen zijn duurzamer, maar zelfs die kunnen problemen geven in combinatie met bodemdaling.

3. Wateroverlast en slechte afwatering

Een te hoge grondwaterstand of slechte afwatering rond het huis kan leiden tot verzakkingen of scheuren in de fundering. Wateroverlast kan de grond verzadigen en de ondersteuning van het gebouw verzwakken. Dit is een vaak voorkomende oorzaak van funderingsproblemen, vooral in regenachtige periodes of in gebieden met onvoldoende afwateringssystemen.

4. Bouwwerkzaamheden en trillingen

Bouwwerkzaamheden in de directe omgeving van een woning kunnen de stabiliteit van een fundering beïnvloeden. Trillingen van machines of explosies kunnen de ondergrond aanraken en leiden tot kleine, maar cumulatieve schade die uiteindelijk funderingsproblemen veroorzaakt.

5. Fouten in de constructie

In sommige gevallen zijn funderingsproblemen het gevolg van fouten tijdens de bouw. Dit kan gaan van onvoldoende diepte van de fundering tot het gebruik van ongeschikte materialen. Deze fouten zijn vaak moeilijk op te sporen en vereisen een grondig funderingsonderzoek.

Herkenning van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel om schade te voorkomen. Hier zijn enkele van de meest voorkomende tekenen die wijzen op funderingsproblemen:

Scheuren in de muren, vooral schuine of brede scheuren die groter worden.
Verzakkingen van vloeren, waarbij een vloer ongelijk ligt of wegzakt.
Klemmende deuren en ramen, door vervorming van de structuur.
Scheve muren of schoorstenen, die een duidelijk teken zijn van instabiliteit.
Ruiters of kieren in de muurplaat, die vooral in oude huizen voorkomen.
Tikken of klikgeluiden bij het openen en sluiten van deuren en ramen, een teken van vervorming.

Als je deze tekenen herkent, is het verstandig om een funderingsonderzoek in te huren. Dit onderzoek kan uitwijzen of de fundering in orde is of dat er maatregelen genomen moeten worden.

Risicogebieden voor funderingsproblemen in Nederland

Funderingsproblemen komen vooral voor in bepaalde delen van Nederland, afhankelijk van de bodem. Het landelijk loket funderingsproblematiek (KCAF) heeft een kaart gemaakt die aangeeft waar funderingsproblemen voorkomen. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe meer meldingen van funderingsschade er zijn geweest in de afgelopen vijf jaar.

De volgende gebieden zijn bekend als risicogebieden:

Veen- en kleigebieden, zoals in de regio's Drenthe, Overijssel en Groningen, waar bodemdaling en droogte frequenter voorkomen.
Stedelijke gebieden, zoals Amsterdam en Rotterdam, waar oudere huizen vaak op houten funderingen staan.
Gebieden met hoge grondwaterstanden, waar wateroverlast kan leiden tot verzakkingen.
Zandgronden, waar woningen vaak op een zogenaamde ondiepe fundering (fundering op staal) staan, die ook kwetsbaar zijn bij bodemdaling.

De klimaatverandering verergert deze problemen. Volgens analyses zullen de effecten van droogte en bodemdaling in de toekomst alleen maar toenemen, wat leidt tot meer funderingsproblemen in de komende jaren.

Gevolgen van funderingsproblemen

De gevolgen van funderingsproblemen zijn niet alleen financieel aanzienlijk, maar ook emotioneel en maatschappelijk. Volgens experts kunnen de kosten van funderingsherstel oplopen tot boven de 120.000 euro. Bovendien leiden funderingsproblemen vaak tot onzekerheid, stress en verlies van investeringen in verbouwingen.

Voor huurders betekent funderingsproblemen vaak dat ze hun woning of hun buurt tijdelijk moeten verlaten. Dit heeft een directe impact op hun levenskwaliteit en veiligheid. Oudere woningeigenaren, die vaak hun huis hebben geërfd, kunnen worstelen met de emotionele impact van verlies of verkoop van hun woning.

Bovendien is funderingsproblematiek een maatschappelijke kwestie. Het heeft invloed op de duurzaamheid van woningen, de veiligheid van huurders en eigenaren, en de toekomstige bouwstrategie van Nederland. Het aanpakken van funderingsproblemen vraagt om een gecoördineerde aanpak op landelijk, regionaal en lokaal niveau.

Oplossingen en maatregelen

Het oplossen van funderingsproblemen vereist vaak een gecoördineerde aanpak. Hieronder worden enkele maatregelen besproken die beschikbaar zijn voor huiseigenaren.

1. Funderingsonderzoek

Als je vermoedt dat er funderingsproblemen zijn, is een funderingsonderzoek de eerste stap. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door een bouwkundig expert of funderingsdeskundige. Het onderzoek kan onder andere de volgende zaken opleveren:

De oorzaak van de funderingsproblemen.
De mate van schade en de urgentie van herstel.
Mogelijke oplossingen en benodigde maatregelen.

2. Subsidies en financiering

Sommige gemeenten bieden subsidies voor funderingsonderzoek en herstel. Daarnaast bestaat het Fonds Duurzaam Funderingsherstel, dat een lening biedt voor funderingsherstel in aangesloten gemeenten en provincies. Dit fonds is bedoeld om eigenaren te helpen met de hoge kosten van herstel.

3. Preventieve maatregelen

Om funderingsproblemen te voorkomen is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen, zoals:

Voldoende afwatering rond de woning.
Controle op grondwaterstanden, vooral in risicogebieden.
Regelmatige inspecties, vooral in oudere woningen.
Herstel van oude funderingen voordat problemen ontstaan.

4. Overheidsaanpak

De overheid heeft erkend dat funderingsproblematiek een groeiend probleem is. In 2023 heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) een adviesaangifte gedaan over een nationale aanpak van funderingsproblematiek. Het advies bevat aanbevelingen voor het beheersen van funderingsproblemen, inclusief financiering, coördinatie en ondersteuning voor eigenaren en huurders.

Het totale schadebedrag door funderingsproblemen kan oplopen tot 54 miljard euro. Daarom is het van belang dat zowel overheid als particulieren actief zijn in het opsporen en oplossen van funderingsproblemen.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn een serieuze kwestie voor huiseigenaren, huurders en de bouwsector in Nederland. De oorzaken zijn meervoudig: van droogte en bodemdaling tot verouderde funderingen en wateroverlast. De gevolgen kunnen ernstig zijn, zowel financieel als emotioneel. Het herkennen van funderingsproblemen is dus essentieel om schade te voorkomen.

Voor eigenaren is het verstandig om regelmatig inspecties te laten uitvoeren, vooral in risicogebieden. Ook is het belangrijk om subsidies en financiering te verkennen, aangezien de kosten van funderingsherstel aanzienlijk kunnen zijn. De overheid speelt een rol in het coördineren van maatregelen en het ondersteunen van eigenaren bij herstelprojecten.

Als huiseigenaar of bouwkundige is het belangrijk om bewust te zijn van de risico’s en actief te zijn in het beheersen van funderingsproblemen. Hiermee draagt iedereen bij aan de duurzaamheid van woningen en de veiligheid van huurders en eigenaren in Nederland.

Bronnen

probleem