Funderingsproblemen bij grote verbouwingen: Oorzaken, gevolgen en oplossingen

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Inleiding

Bij een grote verbouwing van een woning is het essent om niet alleen de zichtbare aspecten zoals muren, daken en gevels in overweging te nemen, maar ook de fundamenten van het gebouw. De fundering is namelijk de basis van elk bouwwerk en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en levensduur van een woning. Funderingsproblemen zijn vaak verborgen, maar kunnen zich uiten in scheurtjes in muren, vochtproblemen of instabiliteit. Deze problemen kunnen ontstaan door veranderingen in de belasting op de fundering bij verbouwingen of uitbreidingen, door veroudering van de fundering of door externe factoren zoals grondwater of bouwwerkzaamheden in de omgeving.

Bij een verbouwing is het daarom verstandig om eerst een funderingsonderzoek uit te voeren. Dit artikel behandelt de belangrijkste aspecten van funderingsproblemen bij grote verbouwingen, met een nadruk op oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen. Daarnaast wordt ingegaan op het belang van voorbereiding en samenwerking tussen eigenaars en bouwprofessionals.

Waarom fundering belangrijk is bij verbouwingen

Fundering als basis van het gebouw

De fundering vormt de basis van elk bouwwerk en is verantwoordelijk voor het overbrengen van de belasting van het gebouw naar de ondergrond. Deze belasting kan variëren afhankelijk van de structuur van het huis, de materialen die worden gebruikt, en eventuele uitbreidingen of verbouwingen. Bij een grote verbouwing kan de belasting op de fundering veranderen, wat leidt tot nieuwe krachten die op de fundering werken. Als de fundering hier niet sterk genoeg voor is, kan het leiden tot structurele problemen.

Risico’s bij verbouwingen zonder funderingscontrole

Bij een verbouwing is het verleiding om direct te beginnen met het uitvoeren van de werkzaamheden. Echter, zonder eerst een funderingsonderzoek uit te voeren, loopt men het risico dat de verbouwing het gebouw in feite minder stabiel maakt. Dit kan leiden tot:

Scheuren in muren of vloeren
Klemmende ramen en deuren
Slijten van constructies
Instabiliteit van het gebouw

Deze problemen kunnen op lange termijn leiden tot ernstige schade en zelfs tot de afbraak van het gebouw. Omdat funderingsproblemen vaak langzaam ontstaan en niet direct zichtbaar zijn, wordt het gevaar vaak onderschat. Echter, zoals vermeld in het artikel van De Bouwcampus, zijn er in Nederland al ongeveer 500.000 woningen met funderingsproblemen die in de nabije toekomst aandacht nodig hebben. Door vroegtijdige interventie kan schade worden voorkomen en woningen worden behouden.

Veranderingen in belasting bij verbouwingen

Bij het uitvoeren van een verbouwing of uitbreiding verandert vaak ook de structuur van het gebouw. Dit betekent dat de belasting op de fundering kan worden gewijzigd, wat gevolgen kan hebben voor de stabiliteit. Bijvoorbeeld:

Toevoeging van extra verdiepingen of uitbreiding van het huis
Verwijdering van muren of kolommen
Aanpassing van de vloerconstructie of het dak

Elke verandering in de structuur kan leiden tot een nieuwe belastingverdeling op de fundering. Een funderingsonderzoek is dan nodig om te bepalen of de bestaande fundering deze veranderingen kan verdragen of of er sprake is van funderingsproblemen die eerst opgelost moeten worden.

Oorzaken van funderingsproblemen

1. Bodemdaling

In Nederland is bodemdaling een algemene oorzaak van funderingsproblemen, met name in veen- en kleigebieden. Deze bodemdaling kan ervoor zorgen dat houten funderingspalen droog komen te staan en gaan rotten. Ook woningen met een ondiepe (gemetselde) fundering, officieel fundering op staal genoemd, kunnen hierdoor verzakkingsproblemen krijgen. In veen- en kleigebieden is het voorkomen van zichtbare gebreken zoals scheuren in muren of vloeren dus een duidelijk signaal dat een funderingsonderzoek nodig is.

2. Grondwaterproblemen

Grondwater speelt een belangrijke rol in de stabiliteit van de fundering. Een te lage of te hoge grondwaterstand kan de fundering negatief beïnvloeden. Bij een te lage stand kunnen houten palen droog komen te staan en gaan rotten. Komen deze palen weer onder water, dan stopt het rottingsproces tijdelijk, maar de schade blijft. Aan de andere kant kan een te hoge grondwaterstand zorgen voor verzadiging en instabiliteit van de grond, wat leidt tot verzakkingen en structurale problemen.

3. Verouderde fundering

In huizen die vóór 1970 zijn gebouwd, is de fundering vaak minder stevig. Veel oudere woningen staan op houten palen, die na verloop van tijd kunnen vergaan. Heeft een woning betonnen palen, dan is de kans op funderingsproblemen vrijwel nihil. Echter, ook op zandgronden zijn woningen gebouwd op een traditionele gemetselde fundering (ook wel fundering op staal genoemd). Deze woningen zijn niet gevrijwaard van mogelijke funderingsproblemen. Bij bodemdaling kan een woning met een fundering op staal ook scheef wegzakken.

4. Bouwwerkzaamheden in de omgeving

Bouwwerkzaamheden in de directe omgeving van een woning kunnen invloed hebben op de grond en de fundering. Trillingen van machines en veranderingen in de grondstructuur kunnen de stabiliteit van de fundering aantasten. Het is daarom raadzaam om een funderingsonderzoek te laten uitvoeren om te voorkomen dat de fundering wordt aangetast door deze werkzaamheden.

Symptomen van funderingsproblemen

Funderingsproblemen zijn vaak moeilijk te herkennen op het eerste gezicht, omdat ze vaak langzaam ontstaan en zich pas later uiten. Echter, er zijn een aantal duidelijke symptomen die kunnen wijzen op funderingsproblemen. Deze symptomen zijn belangrijk om te herkennen, omdat ze een signaal zijn dat een funderingsonderzoek nodig is.

1. Zichtbare gebreken

Zichtbare gebreken zoals scheuren in muren of vloeren zijn een duidelijk signaal dat er sprake kan zijn van funderingsproblemen. Ook klemmende ramen en deuren of scheve vloeren kunnen wijzen op veranderingen in de structuur van het gebouw, die op hun beurt te maken kunnen hebben met funderingsproblemen.

2. Veranderingen in de structuur van het gebouw

Bij een verbouwing of uitbreiding kan de structuur van het gebouw veranderen, wat leidt tot nieuwe belastingen op de fundering. Als de fundering hier niet sterk genoeg voor is, kan het leiden tot structurele problemen. Dit is een aanleiding om een gedetailleerd funderingsonderzoek uit te voeren om de oorzaak van de problemen te achterhalen en eventueel herstel te plannen.

3. Instabiliteit van het gebouw

Een gebouw dat instabiel is of scheef staat, is een ernstig teken van funderingsproblemen. Dit kan leiden tot veiligheidsrisico’s en vereist directe aandacht. Bij een funderingsonderzoek kan worden bepaald of de fundering nog stevig genoeg is of of er sprake is van funderingsproblemen die eerst opgelost moeten worden.

Hoe een funderingsonderzoek wordt uitgevoerd

Een funderingsonderzoek is een proces dat bestaat uit verschillende stappen, waarbij gebruik wordt gemaakt van zowel visuele inspectie als technische metingen en onderzoek. De volgende onderdelen vormen een typische aanpak van een funderingsonderzoek, zoals beschreven in de contextdocumenten.

1. Visuele inspectie

De visuele inspectie is de eerste stap bij een funderingsonderzoek. Hierbij wordt gekeken naar zichtbare gebreken zoals scheuren in muren of vloeren, klemmende ramen en deuren of scheve vloeren. Deze gebreken kunnen wijzen op funderingsproblemen.

2. Technische metingen

Bij een funderingsonderzoek worden ook technische metingen gedaan om te bepalen of de fundering nog stevig genoeg is. Deze metingen kunnen onder andere bestaan uit het meten van de vochtigheid in de grond, het meten van de grondwaterstand en het meten van de stabiliteit van de fundering.

3. Archiefonderzoek

Een archiefonderzoek is ook een belangrijke stap bij een funderingsonderzoek. Hierbij wordt gekeken naar de bouwhistorie van het gebouw en de fundering. Dit kan helpen bij het begrijpen van de oorzaken van funderingsproblemen en het plannen van herstelmaatregelen.

Oplossingen voor funderingsproblemen

Als er sprake is van funderingsproblemen, zijn er verschillende oplossingen mogelijk. De keuze voor de juiste oplossing hangt af van de oorzaak van de problemen, de toestand van het pand en de bouwtechnische mogelijkheden. In de praktijk zijn er vaak verschillende opties beschikbaar, variërend van partiële herstel tot volledige funderingssanering.

1. Partiële herstel

Partiële herstel is een optie waarbij alleen de problematische delen van de fundering worden gerepareerd. Dit is meestal de goedkoopste oplossing, maar vereist wel dat de fundering in de overige delen nog stevig genoeg is. Partiële herstel is bijvoorbeeld een optie bij lichte funderingsproblemen die alleen in bepaalde delen van het gebouw optreden.

2. Volledige funderingssanering

Volledige funderingssanering is een optie waarbij de hele fundering wordt gerepareerd of vernieuwd. Deze oplossing is meestal duurder, maar biedt wel de beste garantie op stabiliteit en levensduur van het gebouw. Volledige funderingssanering is bijvoorbeeld een optie bij ernstige funderingsproblemen die zich over het hele gebouw uitstrekken.

3. Innovatieve oplossingen

In recente jaren zijn er ook innovatieve oplossingen opgekomen voor funderingsproblemen. Deze oplossingen zijn vaak duurzamer en goedkoper dan traditionele oplossingen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van houten funderingen, die in sommige gevallen duurzamer en goedkoper zijn dan betonnen funderingen. Innovatieve oplossingen zijn vooral interessant voor woningbouwcorporaties en andere organisaties die op grote schaal funderingsproblemen aanpakken.

De rol van woningcorporaties en overheid

1. Nationale aanpak

Funderingsproblemen zijn een urgente kwestie die niet alleen de eigenaars van woningen raakt, maar ook woningcorporaties en de overheid. Omdat funderingsproblemen vaak complex zijn en duur zijn om op te lossen, is een gecoördineerde, landelijke aanpak nodig. Dit is ook nodig omdat de funderingsproblematiek in corporaties extra complex is, omdat het kostbare herstel niet leidt tot extra inkomsten en in veel gevallen nog niet is begroot.

2. Innovatie en samenwerking

Innovatie en samenwerking zijn essentieel voor een effectieve aanpak van funderingsproblemen. Er zijn al enkele initiatieven opgestart, zoals het Community of Practice in Amsterdam en de innovatiechallenge houten funderingen. Deze initiatieven tonen aan dat er oplossingen zijn voor funderingsproblemen die duurzamer en goedkoper zijn dan traditionele oplossingen.

3. De rol van de overheid

De overheid speelt een belangrijke rol in de aanpak van funderingsproblemen. De overheid kan bijvoorbeeld subsidies verstrekken voor funderingsherstel of wetgeving invoeren om funderingsproblemen te voorkomen. Ook kan de overheid samenwerken met woningcorporaties en andere organisaties om funderingsproblemen op grote schaal aan te pakken.

Conclusie

Funderingsproblemen bij grote verbouwingen vormen een urgente kwestie die niet langer kan worden uitgesteld. Zowel eigenaars van woningen als woningcorporaties en de overheid hebben een rol te spelen in de aanpak van deze problemen. Door vroegtijdige interventie en een gecoördineerde, landelijke aanpak kan schade worden voorkomen en woningen worden behouden. Innovatie en samenwerking zijn essentieel voor een effectieve aanpak van funderingsproblemen. Het is dus belangrijk dat eigenaars, bouwprofessionals en overheden samenwerken om funderingsproblemen op te lossen.