Funderingsrisico's in Nederland: Kaarten, oorzaken en herkenning voor woningeigenaren

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn in Nederland een groeiend en complexe kwestie, vooral in regio’s waar de bodem gevoelig is voor verzakking en zetting. Door klimaatverandering, dalende grondwaterstanden, oude bouwmethoden en geografische kenmerken, lopen honderdduizenden woningen momenteel verhoogd risico op funderingsschade. Voor woningeigenaren, kopers en bouwprofessionals is het essentieel om bewust te zijn van de funderingsrisicogebieden in Nederland, de oorzaken van funderingsproblemen en hoe funderingsschade herkend en beheerd kan worden. In dit artikel geven we een overzicht van de bekende risicogebieden, de technische achtergronden van funderingsschade, en de beschikbare tools om inzicht te krijgen in funderingsrisico’s op jouw woning.

Wat is een funderingsrisicogebied?

Een funderingsrisicogebied is een regio waar woningen extra kans lopen op funderingsschade door factoren zoals zakkende grondwaterstanden, bouw op veen- of kleigrond, gebruik van houten paalfunderingen en droogte. Deze problemen ontstaan meestal niet plotseling, maar ontwikkelen zich geleidelijk, waardoor de schade met de tijd groter kan worden. Funderingsschade kan leiden tot zerkeringen in muren, krommingen in vloeren en instabiliteit van het gehele gebouw.

In de meeste gevallen zijn funderingsproblemen het resultaat van een combinatie van bouwtechniek en bodemtype. In oude veengebieden, bijvoorbeeld, zijn houten paalfunderingen vaak gebruikt, omdat de bodem niet genoeg draagvermogen had om een gewichtige woning te dragen. Deze houten palen moeten onder water staan om te voorkomen dat ze gaan rotten. Wanneer de grondwaterstand daalt – door droogte of klimaatverandering – lopen de palen droog en kunnen ze gaan rotten. Dit zorgt op de lange termijn voor funderingsverzakking en schade aan het gebouw.

Volgens Sweco, op basis van gegevens van Deltares (2011), zijn er in Nederland ongeveer 750.000 tot 1 miljoen woningen in het zettingsgevoelige rood aangegeven gebied, waarbij houten paalfunderingen gebruikt zijn. Daarnaast zijn er ook meldingen van funderingsproblemen in minder zettingsgevoelige gebieden (blauw en geel), waar huizen rechtstreeks op de ondergrond – ook wel genoemd "op staal" – zijn gefundeerd. Dit zijn voornamelijk gebieden met klei in de bovengrond.

Bekende funderingsrisicogebieden in Nederland

Er zijn verschillende regio’s in Nederland die bekend staan om hun funderingsrisico’s. Deze gebieden zijn vaak historisch bepaald, doordat ze op veen- of kleigrond zijn gebouwd, of vanwege oude bouwmethoden met houten palen. Hieronder volgt een overzicht van enkele bekende risicogebieden:

Zaanstreek en Waterland (Noord-Holland): Gebieden met oude houten paalfunderingen en dalende grondwaterstanden.
Gouda, Alphen aan den Rijn en Krimpenerwaard (Zuid-Holland): Gebieden met veen- of kleigrond en oude bouwmethoden.
Delft, Rotterdam en Schiedam: Historisch bepaalde gebieden waar houten paalfunderingen gebruikt zijn.
Laaggelegen delen van Friesland en Groningen: Gebieden met gevoelige bodem en funderingsproblemen.
Amsterdam (met name oude stadsdelen): Veel woningen zijn hier gebouwd op houten palen in veengebieden.
Utrecht en Oudewater: Gebieden met oude bouwperiode en gevoelige ondergrond.

In deze regio’s is de kans op funderingsproblemen verhoogd, vooral bij woningen die vóór 1970 zijn gebouwd. Houten paalfunderingen zijn hier vaak gebruikt, en dalende grondwaterstanden kunnen leiden tot paalrot en daarmee funderingsverzakking. Daarnaast zijn ook gebieden met klei of veen in het algemeen gevoeliger voor zetting en verzakking.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen ontstaan door verschillende factoren, die meestal samenwerken om schade te veroorzaken. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste oorzaken:

Zakkende grondwaterstanden: Wanneer de grondwaterstand daalt, kan de bodem inzinken of krimpen, wat leidt tot verzakking van de fundering. Dit is vooral een probleem in veengebieden of bij houten paalfunderingen, waar droogvallen van palen schade kunnen veroorzaken.
Bouw op veen- of kleigrond: Deze grondsoorten zijn gevoeliger voor zetting en verzakking. Veengrond krimpt bij droogte, en kleigrond zet uit bij regen, wat leidt tot instabiliteit in de fundering.
Houten paalfunderingen: Deze werden vaak gebruikt in oude bouwperiodes, vooral in veengebieden. Houten palen moeten onder water staan om te voorkomen dat ze rotten. Bij dalende grondwaterstanden lopen ze droog en kunnen ze gaan rotten.
Droogte en klimaatverandering: De afgelopen jaren zijn er extreem droge perioden geweest, wat heeft geleid tot zettingen in de grond en funderingsproblemen. Door klimaatverandering is het risico op zulke droge perioden toegenomen, waardoor ook het aantal woningen met funderingsproblemen stijgt.
Onjuiste funderingstechniek: In sommige gevallen zijn woningen gefundeerd op een ongeschikte manier voor de ondergrond. Dit kan leiden tot instabiliteit en schade op de lange termijn.

Deze oorzaken werken vaak samen, wat betekent dat funderingsproblemen niet altijd duidelijk herkenbaar zijn in de vroege stadia. Daarom is het belangrijk om vroegtijdige signalen te herkennen en maatregelen te nemen.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Funderingsproblemen zijn niet altijd duidelijk zichtbaar in de beginfase, maar er zijn wel een aantal vroege signalen die je als woningeigenaar kunt herkennen. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende symptomen:

Zerkeringen in muren: Horizontale of verticale scheuren in muren zijn een duidelijk teken van funderingsverzakking. Dit komt doordat de fundering ongelijk zakt en de muren niet gelijk meebewegen.
Krommingen in vloeren: Wanneer de vloer niet gelijk is, of in krommingen treedt, kan dit wijzen op instabiliteit in de fundering. Dit is vooral zichtbaar bij houten vloeren of tegelvloeren.
Deuren en ramen die niet goed sluiten: Wanneer deuren en ramen plotseling niet goed sluiten of vastzitten, kan dit een teken zijn van verplaatsing van de fundering.
Verend of wankelend gevoel in de woning: In extreme gevallen kan er een verend of wankelend gevoel zijn in de woning. Dit is een zorgwekkend teken en duidt op ernstige instabiliteit.
Scheuren in plafonds of wanden: Deze kunnen ook wijzen op funderingsverzakking, vooral wanneer ze zich geleidelijk uitbreiden.
Verplaatsing van kozijnen of kozijnenramen: Wanneer kozijnen of kozijnenramen verplaatsen of losraken, kan dit wijzen op veranderingen in de fundering.

Als je een of meer van deze symptomen herkent, is het aan te raden om professionele begeleiding in te huren. Een bouwkundig deskundige of funderingsexpert kan de oorzaak van de problemen bepalen en eventuele maatregelen voorstellen.

Beschikbare tools en kaarten voor het bepalen van funderingsrisico’s

Voor woningeigenaren is het belangrijk om inzicht te krijgen in het funderingsrisico van hun woning. Gelukkig zijn er verschillende tools en kaarten beschikbaar die hierbij kunnen helpen. Hieronder volgt een overzicht van enkele van deze hulpmiddelen:

Funderingsviewer van KCAF: Op de website van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) is een kaart beschikbaar die meldingen van funderingsproblemen inzichtelijk maakt. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe meer meldingen zijn gedaan. Deze kaart is een waardevolle bron voor woningeigenaren om te zien of hun woning in een risicogebied staat. De kaart is ook een nuttig instrument voor de vroege detectie van funderingsproblemen.
FunderMaps: Deze tool biedt een funderingsrisicorapport voor woningen en is geschikt voor taxaties onder NWWI-validatie. Het is een professionele methode om inzicht te krijgen in funderingsrisico’s, vooral voor investeerders of notariële partijen.
Klimaateffectatlas: Op deze kaart zie je op woonplaatsniveau indicatief het percentage woningen op houten palen en of er een verhoogd risico is op houtrot. Deze kaart is handig om te zien of jouw woning in een gebied staat waar houten paalfunderingen vaak gebruikt worden.
Lokaal funderingsloket: Veel gemeenten bieden extra hulp via lokale funderingslokettjes. Via het landelijk loket van KCAF kun je ook vragen stellen over specifieke panden en funderingsproblemen. Dit is een goede manier om gerichte informatie te krijgen over jouw woning.
Podcast Bouwgarant Funderingsproblemen: Deze podcast biedt uitleg over funderingsproblemen, oorzaken en maatregelen. Het is een educatieve bron voor woningeigenaren die meer willen weten over funderingsrisico’s en hoe ze deze kunnen beheren.

Door gebruik te maken van deze tools en kaarten, is het mogelijk om vroegtijdig inzicht te krijgen in het funderingsrisico van je woning. Dit helpt bij het nemen van de juiste maatregelen en het voorkomen van grotere schade.

Hoe bepaal je of je woning in een funderingsrisicogebied staat?

Het bepalen of je woning in een funderingsrisicogebied staat, is belangrijk om risico’s in te schatten en eventuele maatregelen te nemen. Hieronder volgt een stappenplan:

Gebruik de funderingsviewer van KCAF: Op de website van KCAF is een kaart beschikbaar die meldingen van funderingsproblemen inzichtelijk maakt. Deze kaart geeft aan hoe groot het risico is per gemeente. Hoe donkerder de kleur, hoe meer meldingen zijn gedaan in de afgelopen vijf jaar.
Bekijk de kaarten van FunderMaps en de Klimaateffectatlas: Deze kaarten geven inzicht in het funderingsrisico op woonplaatsniveau. Ze tonen het percentage woningen op houten palen en of er een verhoogd risico is op houtrot.
Zoek naar vroege signalen van funderingsproblemen: Als je vroege signalen zoals zerkeringen in muren of krommingen in vloeren herkent, is het aan te raden om professionele begeleiding in te huren. Een bouwkundig deskundige of funderingsexpert kan de oorzaak van de problemen bepalen en eventuele maatregelen voorstellen.
Bezoek een lokaal funderingsloket: Veel gemeenten bieden extra hulp via lokale funderingslokettjes. Via het landelijk loket van KCAF kun je ook vragen stellen over specifieke panden en funderingsproblemen.
Laat je woning inspecteren door een bouwkundig deskundige: Als je twijfelt over de funderingsstatus van je woning, is het aan te raden om een inspectie te laten uitvoeren door een erkende bouwkundig deskundige. Deze deskundige kan een uitgebreide beoordeling uitvoeren en eventuele maatregelen voorstellen.

Door deze stappen te volgen, is het mogelijk om inzicht te krijgen in het funderingsrisico van je woning. Dit helpt bij het nemen van de juiste maatregelen en het voorkomen van grotere schade.

Conclusie

Funderingsrisico’s in Nederland zijn een complexe kwestie die door meerdere factoren wordt beïnvloed, waaronder bodemtype, bouwmethoden en klimaatverandering. In bepaalde regio’s is het risico op funderingsschade verhoogd, vooral bij woningen die vóór 1970 zijn gebouwd en gebruik maken van houten paalfunderingen. Door dalende grondwaterstanden kan paalrot optreden, wat op de lange termijn leidt tot funderingsverzakking en schade aan het gebouw.

Voor woningeigenaren, kopers en bouwprofessionals is het belangrijk om bewust te zijn van de funderingsrisicogebieden in Nederland en de oorzaken van funderingsproblemen. Gelukkig zijn er verschillende tools en kaarten beschikbaar die helpen bij het bepalen van het funderingsrisico van je woning. Door gebruik te maken van deze hulpmiddelen is het mogelijk om vroegtijdig inzicht te krijgen in het funderingsrisico van je woning en eventuele maatregelen te nemen.

Funderingsproblemen zijn vaak het resultaat van een combinatie van factoren en ontwikkelen zich geleidelijk. Daarom is het essentieel om vroege signalen te herkennen en professionele begeleiding in te huren bij verdachte symptomen. Door deze maatregelen te nemen, is het mogelijk om funderingsrisico’s te beheren en schade te voorkomen.