Funderingsproblemen in Rotterdam: paalrot, risico’s en beschikbare hulp voor woningeigenaren

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

In de afgelopen jaren is het thema funderingsproblemen in Nederland – en met name in Rotterdam – steeds urgenter geworden. Veel woningen in Rotterdam zijn op houten paalfunderingen gebouwd, die nu aangetast worden door paalrot, bacteriën, of andere factoren. Hierdoor ontstaan schade, verzakkingen en andere structurele kwaliteitsproblemen. Dit artikel biedt een overzicht van de oorzaken, het huidige probleembeeld, de betrokken wijken en de beschikbare maatregelen en hulp voor woningeigenaren. Op basis van gegevens van de gemeente Rotterdam, kenniscentra en hulporganisaties wordt ingegaan op de situatie in de stad, de risico’s en de mogelijkheden voor funderingsherstel.

Inleiding

Rotterdam is een stad met een rijke bouwhistorie. Veel woonwijken zijn ontstaan in de 19e en 20e eeuw, waarbij houten paalfunderingen werden gebruikt als basis voor nieuwbouw. Deze funderingen bleken destijds een goed en betaalbaar alternatief te zijn, vooral in gebieden met minder draagkrachtige bodem zoals veen- en kleigronden. Helaas is het feit gebleken dat houten paalfunderingen nu problemen veroorzaken, doordat het grondwaterpeil is gedaald en de palen uitdrogen. Hierdoor ontstaat paalrot, wat funderingsverzakkingen en schade tot gevolg heeft.

De gemeente Rotterdam en diverse partners zijn actief bezig met de opsporing en herstel van funderingsproblemen. Momenteel worden pilotprojecten uitgevoerd, subsidieprogramma’s geïntroduceerd en funderingsloketten opgericht om woningeigenaren te ondersteunen. Dit artikel legt de situatie in kaart, zowel qua aard van het probleem als qua beschikbare maatregelen voor woningeigenaren.

Oorzaken van funderingsproblemen in Rotterdam

Houten paalfunderingen

De meeste funderingsproblemen in Rotterdam zijn het gevolg van houten paalfunderingen. Deze palen zijn meestal van eik of douglas en werden gebruikt tot ongeveer 1970. Houten funderingen zijn geschikt als het hout constant door grondwater wordt beschermd tegen uitdroging. Echter, wanneer het grondwaterpeil daalt – zoals in de afgelopen decennia het geval is geweest – dan droogt het hout uit. Hierdoor ontstaat paalrot, een schimmel die het hout aanvalt en afbreekt. Daarnaast kan paalpest, veroorzaakt door bacteriën, ook houten palen aantasten.

De uitdroging van houten funderingen kan ook leiden tot zogenaamde ‘negatieve kleef’. Dit is een proces waarbij de kleigrond aan de bovenkant van de palen vastplakt en deze daardoor naar beneden trekt. Hierdoor kan de fundering verder verzakken.

Constructiefouten

Niet alleen paalrot of bacteriën veroorzaken funderingsproblemen. Ook constructieve fouten spelen een rol. Bijvoorbeeld wanneer tijdens de bouw te weinig palen zijn gebruikt of wanneer de palen niet diep genoeg zijn aangebracht, kan dit leiden tot onvoldoende ondersteuning van het huis. Bovendien kan het gewicht van het huis de palen overbelasten, vooral bij grotere woningen of bij groei van de bouwconstructie na de oorspronkelijke bouw.

Klimaatverandering en droge winters

In combinatie met klimaatverandering en droge winters kan het grondwaterpeil verder dalen, wat de risico’s op paalrot en funderingsverzakkingen verder vergroot. In droge perioden is het grondwaterpeil in vele delen van Nederland gedaald, met als gevolg dat houten funderingen langer boven het waterpeil staan. Dit verhoogt het risico op schimmel- en bacterienvorming.

Huidige situatie in Rotterdam

Aantal woningen met funderingsproblemen

De situatie in Rotterdam is ernstig. Volgens recente onderzoeken van de gemeente zijn er momenteel zo’n 7.500 woningen met funderingsproblemen, vooral in de oudere wijken. De verwachting is dat dit aantal de komende decennia kan stijgen tot ongeveer 60.000 woningen. In het Kleiwegkwartier, bijvoorbeeld, zijn veel huizen door paalrot getroffen. Ook in wijken zoals Kralingen, Hillegersberg, Oude Noorden en Delfshaven zijn funderingsproblemen algemeen.

De meeste problemen zijn het gevolg van houten funderingen. Van de 7.500 problemenpanden zijn 6.000 op hout gefundeerd en ongeveer 1.500 op staal. Huizen op staal kunnen ook verzakken, vooral wanneer de bodem zelf verzakt. In deze gevallen is funderingsherstel eveneens noodzakelijk, maar de aanpak verschilt van die voor houten funderingen.

Oudere wijken en risico’s

Funderingsproblemen komen vooral voor in de oudere delen van de stad, zoals Kralingen, Hillegersberg, het Oude Noorden, het Kleiwegkwartier, Liskwartier, het Oude Westen, Middelland, Nieuwe Westen, Tussendijken, Bospolder, Delfshaven, Nieuwe Werk, Noordereiland en delen van Spangen. Deze wijken zijn vaak bebouwd met woningen die voor 1970 zijn gerealiseerd, waarbij houten paalfunderingen gebruikt zijn.

De gemeente Rotterdam heeft een gedetailleerde funderingskaart opgesteld die een overzicht geeft van de risicogebieden. Aan de hand van deze kaart kunnen woningeigenaren bepalen of hun woning zich in een risicogebied bevindt. Het is aan te raden om dit te checken, omdat het funderingsproblemen kan voorspellen.

Beschikbare maatregelen en hulp

Funderingsonderzoek

De gemeente Rotterdam heeft diverse initiatieven opgestart om funderingsproblemen aan te kaarten. Het programma “Duik in je fundering” nodigt woningeigenaren uit om de staat van hun fundering te laten onderzoeken. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door erkende bureaux die voldoen aan de kwaliteitsnormen voor funderingsonderzoek.

Het onderzoek omvat meestal een visuele inspectie van de fundering, eventueel met sondeer- of boringen, en een analyse van de stabiliteit. De resultaten van het onderzoek geven duidelijkheid over de mate van schade en de noodzaak tot herstel.

Funderingsherstel

Funderingsherstel is een complexe en kostbare procedure, maar noodzakelijk om schade aan woningen en bezwaar voor inwoners te beperken. In Rotterdam zijn diverse aanpakken mogelijk, afhankelijk van de oorzaak van de funderingsproblemen.

Bij paalrot en paalpest is het noodzakelijk om de aangestampte palen te verwijderen en te vervangen door nieuwe. In sommige gevallen is het ook mogelijk om de fundering te versterken door extra palen aan te brengen of het gewicht van het huis te verlagen.

In gevallen van negatieve kleef kan het grondwaterpeil worden verhoogd om het contact tussen de grond en de palen te verbreken. Dit kan gedaan worden met behulp van injectieputten of grondwateraanvoer.

Subsidies en leningen

Het funderingsherstel is voor veel woningeigenaren een financiële uitdaging. Daarom heeft de gemeente Rotterdam verschillende maatregelen opgezet om inwoners te ondersteunen.

Een belangrijke maatregel is de Funderingslening van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Deze lening is bedoeld voor woningeigenaren die niet in staat zijn om de herstelkosten zelf te dragen. De lening heeft een lage rente en is gericht op groepsaanpakken, waarbij meerdere woningen in een bouwblok tegelijk worden hersteld.

Daarnaast is er ook de mogelijkheid om subsidie aan te vragen via het funderingsloket van de gemeente. Deze subsidie is echter afhankelijk van het onderzoek en het feit of de woning zich in een risicogebied bevindt.

Funderingsloket en digitale hulp

De gemeente Rotterdam heeft een speciaal funderingsloket opgericht om woningeigenaren te begeleiden door de funderingsproblemen. Het lotet biedt informatie, advies en hulp bij het aanvragen van subsidies en leningen. Daarnaast is er een digitale funderingsdienst waar woningeigenaren online terecht kunnen voor meer informatie.

Het funderingsloket werkt samen met erkende bureaux die funderingsonderzoek uitvoeren. Dit zorgt voor kwaliteitsborging en zorgt ervoor dat woningeigenaren de juiste ondersteuning krijgen.

Risico’s en voorzorgsmaatregelen voor woningeigenaren

Risico’s van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen verschillende negatieve gevolgen hebben voor woningeigenaren. De meest voorkomende symptomen zijn:

Scheuren in muren en plafonds
Trekken vloeren en muren
Slijten van deur- en vensterkloppen
Verlies aan waarde van de woning
Verhoogde risico’s bij verkoop

Bij ernstige funderingsproblemen kan het zelfs noodzakelijk zijn om de woning tijdelijk leeg te trekken of om tijdelijke ondersteuning toe te passen.

Voorzorgsmaatregelen

Het is belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de risico’s en actie ondernemen als funderingsproblemen zich voordoen. De volgende maatregelen zijn aan te raden:

Funderingsonderzoek laten uitvoeren: Als het huis zich in een risicogebied bevindt of als er al duidelijke tekens zijn van funderingsproblemen, is het aan te raden om onderzoek te laten uitvoeren.
Tijdig herstel aanpakken: Funderingsherstel is kostbaar, maar het is efficiënter en goedkoper als het probleem vroegtijdig wordt opgemerkt.
Samenwerken met buren: Bij een bloksgewijze aanpak is funderingsherstel goedkoper en efficiënter. Bovendien kan dit schade aan niet-herstelde woningen voorkomen.
Advies en hulp zoeken: Het funderingsloket en het funderingsloket van de gemeente Rotterdam bieden gratis hulp en ondersteuning bij het oplossen van funderingsproblemen.

Samenwerking en pilotprojecten

Pilotprojecten tegen paalrot

De gemeente Rotterdam en partners werken aan pilotprojecten om de schade van paalrot en andere funderingsproblemen te beperken. Een van de initiatiefnemers is Martine Coevert, woningeigenares uit het Kleiwegkwartier. Zij benadrukt de noodzaak van een wijkgerichte aanpak, omdat funderingsproblemen vaak beperkt zijn tot straten of delen van een wijk.

In het pilotproject wordt onderzocht hoe funderingsproblemen efficiënt en doeltreffend kunnen worden aangepakt. De pilot richt zich op samenwerking tussen de overheid, kenniscentra en woningeigenaren.

Belang van samenwerking

Samenwerking tussen woningeigenaren is van groot belang bij funderingsherstel. Wanneer meerdere woningen in een bouwblok worden hersteld, kan dit leiden tot lagere kosten en snellere uitvoering. Bovendien vermindert dit het risico op schade aan aangrenzende woningen.

Het funderingsloket ondersteunt woningeigenaren bij het organiseren van groepsprojecten. Wanneer een buur weigert mee te werken, kan eventueel via de kantonrechter een machtiging worden aangevraagd.

Toekomstplanning en maatregelen

Langdurige plannen

De gemeente Rotterdam heeft duidelijke plannen voor de toekomstige aanpak van funderingsproblemen. Deze plannen zijn gebaseerd op actuele gegevens en kennis, en zijn gericht op het beperken van schade en het verbeteren van de woonwaardigheid van woningen.

De plannen omvatten onder andere:

Meer funderingsonderzoek in risicogebieden
Uitbreiding van de funderingslening en subsidieprogramma’s
Opbouw van een landelijke kennisbank over funderingsproblemen
Samenwerking met bouwbedrijven en kenniscentra om innovatieve herstelmethoden te ontwikkelen

Toekomstige risico’s

In de komende jaren is het verwacht dat het aantal woningen met funderingsproblemen zal stijgen. Hierbij spelen zowel klimaatverandering als veroudering van houten funderingen een rol. Het is daarom belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de risico’s en actief meebewegen aan de oplossingsstrategieën van de gemeente.

Conclusie

Funderingsproblemen in Rotterdam zijn een urgente kwestie, vooral in de oudere wijken waar veel woningen op houten paalfunderingen zijn gebouwd. De oorzaken zijn meervoudig, waaronder paalrot, paalpest, negatieve kleef en constructieve fouten. De huidige situatie is duidelijk, met circa 7.500 woningen met funderingsproblemen, en de verwachting is dat dit aantal in de toekomst zal stijgen.

De gemeente Rotterdam en partners bieden een breed spectrum aan maatregelen en hulp voor woningeigenaren. Dit omvat funderingsonderzoek, funderingsherstel, subsidies en leningen, en het funderingsloket. Daarnaast zijn pilotprojecten en samenwerking tussen woningeigenaren essentieel voor een efficiënte aanpak.

Voor woningeigenaren is het belangrijk om zich bewust te zijn van de risico’s en actief te handelen bij het ontdekken van funderingsproblemen. Tijdige herstel en groepsaanpakken zijn de meest effectieve manieren om schade te beperken en de woonwaardigheid van woningen te behouden.

Bronnen

paalrot