Duurzame funderingen met hergebruikte stoeptegels: praktische toepassingen en ecologische voordelen

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Bij woningbouw, renovaties of zelfs kleinere constructies zoals tuinhuisjes is de fundering een cruciale ondergrond. Het moet niet alleen stevig zijn, maar ook passend zijn binnen de ecologische doelstellingen van een project. Tegenwoordig zijn er steeds meer alternatieven voor klassieke betonfunderingen die minder impact op het milieu hebben. Eén van deze alternatieven is het gebruik van hergebruikte stoeptegels of klinkers in funderingswerken. Deze methode biedt niet alleen ecologische voordelen, maar ook de mogelijkheid tot kostenefficiëntie, zeker voor eigenaren die zelf aan de slag willen gaan. In dit artikel worden de voordelen, toepassingen en praktische stappen uitgebreid toegelicht.

Wat is een fundering en waarom is het belangrijk?

Een fundering is de ondergrond waarop een gebouw of constructie rust. Het doel van een fundering is om het gewicht van het gebouw gelijkmatig over het terrein te verdelen, zodat de constructie stabiel blijft en niet zakt of breekt. De keuze voor een fundering hangt af van meerdere factoren, zoals de soort bouwwerk, de bodemstructuur, het gewicht en de wens tot duurzaamheid.

Traditioneel wordt een fundering gemaakt van gewapend beton, waarbij eventueel een zandbed of wapeningsmatten worden gebruikt. Voor kleinere projecten, zoals de fundering van een tuinhuis of een stapelmuurtje, zijn er echter alternatieven die minder materiaalverbruik en CO₂-uitstoot betekenen.

Hergebruikte stoeptegels in funderingen

De oplossing van hergebruikte stoeptegels in funderingen is vooral interessant voor projecten waarbij duurzaamheid centraal staat. Deze methode is ook geschikt voor DIY-projecten, aangezien het weinig technische kennis vereist en goedkope of gratis materialen gebruikt worden.

Voordelen van hergebruikte stoeptegels in funderingen

Duurzaamheid en ecologie:
Het hergebruik van stoeptegels voorkomt afval en verminderd de behoefte aan nieuwe materialen. Dit zorgt voor een lagere CO₂-uitstoot en minder druk op de milieu.
Kostenefficiëntie:
Oude stoeptegels zijn vaak beschikbaar in grote hoeveelheden bij sloopprojecten of bij woningherbouwingen. Ze kunnen gratis of zeer laag in prijs verkrijgbaar zijn.
Eenvoud in uitvoering:
Met behulp van een enkele laag stoeptegels en een laag beton kan men een stevige fundering maken die voldoet aan de eisen van kleinere constructies.
Esthetische waarde:
Oude stoeptegels kunnen een rustgevende en natuurlijke uitstraling geven aan een fundering. Bovendien zijn ze vaak in goede staat en kunnen ze gebruikt worden zonder verdere bewerking.

Toepassing in praktijk

Een typische toepassing van hergebruikte stoeptegels in funderingen is bijvoorbeeld voor de fundering van een tuinhuis of een stapelmuurtje. Een gebruiker in een forum bericht over een methode waarbij een 40-50 cm diepe kuil wordt uitgegraven. Daarin wordt een laag hergebruikte klinkers of stoeptegels gelegd. Deze worden bedekt met een folie of zeil, gevolgd door een laag beton (10-15 cm dik), geel zand en uiteindelijk de nieuwe tegels of een andere oppervlakte.

Dit type fundering wordt ook genoemd in een praktische gids voor het maken van een fundering voor een kleioven. Daar wordt een laag straatzand gebruikt, waarbij het zand compact wordt door het gat te vullen met water. Dit is een eenvoudigere versie van het gebruik van hergebruikte tegels, maar het benadrukt wel het belang van een goed gestabiliseerde ondergrond.

Ecologische funderingen en de rol van stoeptegels

Ecologische funderingen worden steeds meer aandacht gekregen in de bouwsector. In projecten zoals Ecodorp Land van Aine wordt gewerkt aan duurzame bouwmaterialen en ecologische funderingsmethoden. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van hergebruikte stoeptegels en andere restmaterialen. Dit benadrukt dat ecologische funderingen niet alleen het milieu ondersteunen, maar ook deel kunnen zijn van een bredere visie op duurzaamheid en gemeenschapsbouw.

In workshops zoals die van Mas con Menos in Surhuizum wordt gewerkt aan ecologische woningen met funderingen van hergebruikte stoeptegels. Deze benadering onderstreept het gebruik van lokaal beschikbare materialen en draagt bij aan een minder afhankelijkheid van industriële producten.

Duurzame bouwen in de toekomst

Volgens Patrick Schreven van Eco+Bouw is het mogelijk om vóór 2030 volledig biobased te bouwen, met uitzondering van funderingen en wapening. Dit betekent dat ecologische funderingen slechts een klein percentage van de constructie uitmaken, maar toch cruciaal zijn voor de duurzaamheid van het project als geheel.

Hoewel ecologische funderingen nog geen standaard zijn in de bouwsector, groeien ze snel aan in aandacht en toepassing. In Nederland is er momenteel een voorkeur voor traditionele materialen zoals baksteen en beton, wat resulteert in een relatief laag percentage van ecologisch bouwprojecten (ongeveer vijf tot tien procent). Toch is er een toenemende interesse voor biobased bouwen, waarbij duurzame materialen zoals hout, stro en leem centraal staan.

Praktische stappen bij het aanleggen van een fundering met hergebruikte stoeptegels

Het aanleggen van een fundering met hergebruikte stoeptegels vereist een duidelijke aanpak en een aantal voorbereidende stappen. Voor een DIY-project is het verstandig om het proces in duidelijke fasen op te delen.

Voorbereiding

Materialen verzamelen:
Verzamel hergebruikte stoeptegels of klinkers. Deze kunnen vaak gratis verkrijgbaar zijn bij woningherbouwingen of sloopprojecten. Verzamel ook een folie of zeil, betonmix, zand en eventueel wapeningsmateriaal.
Hulpmiddelen voorzien:
Zorg voor het juiste gereedschap, zoals een graafmachine of handgereedschappen, een waterpas, een lat, een betonmolen en eventueel een bekisting.
Afmetingen bepalen:
Bereken de afmetingen van de fundering aan de hand van de omvang van het gebouw of constructie. Voor een tuinhuis van 7 m² is bijvoorbeeld een fundering van 9 bij 2,7 meter mogelijk.

Uitzetten en uitgraven

Contouren bepalen:
Gebruik piketpaaltjes om de contouren van de fundering aan te duiden. Zorg ervoor dat de afmetingen correct zijn en dat de fundering goed aansluit bij de bestaande structuur.
Uitgraven:
Graaf een gleuf met een diepte van minimaal 60 cm. Dit zorgt ervoor dat de fundering beschermd is tegen de vrieskou en voorkomt dat het beton breekt.
Vlakken maken:
Gebruik een waterpas of lat om ervoor te zorgen dat de ondergrond vlak is. Dit is belangrijk voor een stabiele fundering.

Bekisting en wapening

Bekisting plaatsen:
Voor een betonfundering is het nodig om bekisting aan te brengen. Dit kan gedaan worden met houten platen die rond de uitgegraven gleuf worden gezet.
Wapening leggen:
Leg wapeningsmatten of -staven op de bodem van de gleuf. Dit zorgt voor extra stevigheid en voorkomt scheuren.

Gieten van beton of leggen van tegels

Stoeptegels leggen:
Leg een laag hergebruikte stoeptegels of klinkers in de uitgegraven kuil. Zorg ervoor dat ze goed in verband liggen en geen naden of kieren direct boven elkaar vallen.
Folie of zeil leggen:
Bedek de stoeptegels met een folie of zeil om de betonlaag te scheiden. Dit zorgt voor een betere bondigheid en vermindert de kans op verzakking.
Beton storten:
Stort een laag beton van 10-15 cm dik op de folie. Gebruik een betonmolen om de betonmix goed te mengen.
Geel zand en tegels:
Voeg een laag geel zand toe boven het beton en leg vervolgens de nieuwe tegels of een andere oppervlakte aan.

Aanleggen van een stapelmuurtje

Een alternatieve toepassing van hergebruikte stoeptegels is het aanleggen van een stapelmuurtje. Dit is een eenvoudige manier om hergebruikte materialen te integreren in een tuinproject.

Tegels selecteren:
Selecteer hergebruikte stoeptegels of klinkers die in goede staat zijn. Zorg ervoor dat ze niet te zwaar zijn en makkelijk te stapelen zijn.
Vlakke ondergrond:
Zorg voor een stevige vlakke ondergrond, vooral als de tuin op zandige of veenachtige grond ligt. Dit kan gedaan worden met stoeptegels of trottoirbanden.
Stapelen van tegels:
Stapel de tegels zorgvuldig op elkaar, zodat ze goed in verband liggen. Zorg ervoor dat er geen naden of kieren direct boven elkaar vallen.
Natuurlijke groei:
Een stapelmuurtje kan dienen als schuil- en nestelplaats voor dieren. Mossen, varens en andere muurvegetatie groeien in de voegen en tussen de los gestapelde stenen. Zonnige muren worden door insecten gebruikt om op te warmen en solitaire metselbijen kunnen eitjes leggen in gaatjes in de muren.

Toepassing bij een kleioven

In het kader van een kleioven wordt vaak een betonnen fundering gestort, gevolgd door muurtjes en een betonnen plaat. Echter, zoals vermeld in een van de contextdocumenten, is het mogelijk om het proces te vereenvoudigen en te kiezen voor een onderstel van gehalveerde stoeptegels. Deze methode is niet alleen goedkoper, maar ook duurzamer en eenvoudiger uit te voeren.

Uitgraven:
Een kuil wordt gegraven met een diameter van ongeveer 160 cm en een diepte van 30 cm. De kuil wordt volgestort met straatzand en ingewaterd. Dit zorgt ervoor dat het zand compact wordt.
Compacteren:
Het zand kan ook compact gemaakt worden met een trilmachine, maar dit is niet altijd nodig voor kleinere projecten.
Stoeptegels leggen:
Een onderstel van gehalveerde stoeptegels wordt gelegd. Deze vormen een stevige basis voor de oven.
Kleilaag en isolatie:
Daarop wordt een kleilaag van 10 cm gevolgd door een isolatielaag van 10 cm en een buitenste kleilaag van 5 cm gelegd. Dit zorgt voor een goede thermische isolatie van de oven.

Samenwerking met professionals

Voor grotere projecten of complexe funderingen is het verstandig om hulp in te schakelen van een professional. Veel constructiebedrijven bieden expertise op het gebied van funderingswerken. Deze professionals kunnen beoordelen of een fundering met hergebruikte stoeptegels geschikt is voor een bepaald project en eventueel aanvullende maatregelen voorstellen.

Berekening en planning:
Een professional kan de juiste afmetingen berekenen en de fundering goed plannen. Dit is vooral belangrijk bij projecten waarbij zware constructies betrokken zijn, zoals een blokhut of een woning.
Materialen en gereedschappen:
Een professional kan ook zorgen voor de juiste materialen en gereedschappen. Dit zorgt voor een snellere en efficiëntere uitvoering.
Controle en kwaliteitsborging:
Een professional kan controleren of de fundering voldoet aan de kwaliteitsnormen en eventueel aanpassingen aanbrengen. Dit zorgt voor een langdurige levensduur en een betere veiligheid.

Uitbreiding naar duurzaam bouwen

De toepassing van hergebruikte stoeptegels in funderingen is slechts één aspect van duurzaam bouwen. In de huidige bouwsector groeit het belang van biobased bouwen, waarbij duurzame materialen zoals hout, stro en leem centraal staan. Deze materialen kunnen niet alleen gebruikt worden in funderingen, maar ook in muren, daken en vloeren.

Biobased funderingen:
Hoewel funderingen momenteel nog vaak van beton zijn gemaakt, zijn er onderzoeken gaande naar biobased alternatieven. Deze alternatieven moeten echter nog bewezen worden qua duurzaamheid en duurzaamheid.
Duurzame materialen:
Naast hergebruikte stoeptegels zijn er ook andere duurzame materialen beschikbaar. Deze materialen zijn vaak lokaal verkrijgbaar en kunnen ingezet worden in verschillende fasen van een bouwproject.
Toekomstvisie:
De toekomstvisie op duurzaam bouwen houdt in dat we steeds minder afhankelijk worden van industriële producten en steeds meer aandacht besteden aan ecologische en biobased oplossingen. Deze visie is al zichtbaar in projecten zoals Ecodorp Land van Aine en workshops zoals die van Mas con Menos.

Conclusie

Funderingen met hergebruikte stoeptegels zijn een duurzame en kostenefficiënte oplossing voor een breed spectrum van bouwprojecten. Zowel voor DIY-enthusiast als voor professionals biedt deze methode een eenvoudige en milieuvriendelijke aanpak. De toepassing in praktijk is goed uit te voeren en levert een stevige fundering op die niet snel verzakt of breekt.

Bij het aanleggen van een fundering met hergebruikte stoeptegels is het belangrijk om een duidelijke aanpak te kiezen en eventueel hulp in te schakelen van een professional. Dit zorgt voor een betere uitvoering en een langdurige levensduur van de fundering.

Tegen de huidige trend van traditionele bouwmaterialen en betonfunderingen vormt het gebruik van hergebruikte stoeptegels een waardevolle bijdrage aan duurzaam bouwen. Deze methode kan geïntegreerd worden in een bredere visie op biobased en ecologisch bouwen, waarbij duurzame materialen en hergebruik centraal staan.