Fundering van wegen op dijken in Zuiderzeeland: Technieken, samenwerking en veiligheid

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Inleiding

De fundering van wegen op dijken is een essentieel aspect van de waterveiligheid en infrastructuurontwikkeling in regio’s zoals Flevoland, waar het waterschap Zuiderzeeland verantwoordelijk is voor de beheer en versterking van een uitgebreid netwerk aan primaire waterkeringen. Het ontwerpen en uitvoeren van funderingen op of in de buurt van dijken vereist zorgvuldige planning, technisch inzicht en samenwerking met meerdere partijen, zoals Rijkswaterstaat en regionale waterschappen.

Deze artikelen behandelen het onderwerp van fundering van wegen op dijken in het kader van projecten zoals de verbetering van de N307 Roggebot-Kampen en andere dijkversterkingsprojecten in de IJsseldelta. Belangrijke technieken, zoals het gebruik van heipalen en boorpalen, samenwerking tussen verschillende organisaties, en de rol van de Waterwet, worden besproken. Ook wordt ingegaan op de uitdagingen en oplossingen die voorkomen bij het bouwen van infrastructuur op of in de buurt van primaire waterkeringen.

Technieken voor fundering van wegen op dijken

De fundering van wegen op dijken is een complexe klus die niet alleen gericht is op stabiliteit van de weg zelf, maar ook op het behouden van de integriteit van de dijk. In het kader van het project N307 Roggebot-Kampen is gebruikgemaakt van verschillende funderingstechnieken die specifiek geschikt zijn voor het type bodem en de omgeving in de IJsseldelta.

Heipalen en boorpalen

Bij de fundering van de nieuwe brug die onderdeel uitmaakt van de N307 Roggebot-Kampen zijn 400 palen gebruikt voor de basis. Deze palen varieerden in lengte van 16 tot meer dan 22 meter en bestonden uit betonnen heipalen en stalen boorpalen. De keuze voor deze combinatie is gebaseerd op de vereisten voor stabiliteit, de aard van de ondergrond en de locatie van de constructie in relatie tot de dichtbijzijnde dijk.

Heipalen worden vaak gebruikt in zachte of losse bodems, waarin ze diep worden ingebeukt om een stevige ondersteuning te bieden. Boorpalen daarentegen worden geboord en daarna gevuld met beton of andere vaste materialen. Deze techniek is geschikt voor gebieden waar de bodem stabieler is, maar waar toch extra ondersteuning nodig is.

De combinatie van deze twee technieken zorgt voor een robuuste fundering die niet alleen de brug ondersteunt, maar ook het risico op verplaatsing of instorting vermindert. In dit geval was het ook belangrijk dat de fundering zo weinig mogelijk impact had op de omliggende dijk, die onder beheer van Waterschap Zuiderzeeland staat.

Monitoringssysteem

Tijdens de funderingswerkzaamheden van de N307 brug was het belangrijk om de stabiliteit van de omliggende dijk te garanderen. Daarom is een monitoringssysteem ingesteld, waarmee eventuele verschuivingen of veranderingen in de dijk direct zichtbaar zijn. Dit systeem is essentieel bij werkzaamheden in de buurt van primaire waterkeringen, waar zelfs kleine veranderingen in de bodem kunnen leiden tot verhoogde risico’s voor overstromingen of instabiliteit van de dijk zelf.

Het gebruik van een monitoringssysteem tijdens de fundering van wegen op of in de buurt van dijken is een voorbeeld van hoe moderne technologie wordt ingezet om waterveiligheid te waarborgen. Het systeem maakt het mogelijk om tijdig actie te ondernemen als er aandachtspunten opduiken, bijvoorbeeld door veranderingen in de bodemdruk of doorzakkingen in het terrein.

Samenwerking tussen waterschappen en infrastructuurprojecten

Een van de belangrijkste aspecten bij het uitvoeren van funderingsprojecten op dijken is samenwerking. Waterschappen zoals Zuiderzeeland, samen met Rijkswaterstaat en andere regio-gerichte organisaties, spelen een cruciale rol bij het coördineren van bouwprojecten die de waterveiligheid niet in gevaar brengen.

N307 Roggebot-Kampen

Het N307 Roggebot-Kampen project is een goed voorbeeld van een geïntegreerde aanpak. Het project is uitgevoerd door “Combinatie Roggebot”, een consortium bestaande uit Mobilis, Van Gelder en Van den Herik. Deze samenwerking is gestart op basis van een opdracht van de provincies Flevoland en Overijssel, met als doel het verbeteren van de doorstroming en verkeersveiligheid op de N307, maar ook het versterken van de waterveiligheid in de IJsseldelta.

Bij het project was er vooral aandacht voor het coördineren van de funderingswerkzaamheden in de buurt van de Roggebotsluis en de Drontermeerdijk. Hier was nauwe samenwerking met Waterschap Zuiderzeeland nodig, omdat een deel van de palen voor de fundering dicht bij de dijk moesten worden aangebracht. Deze samenwerking garandeerde niet alleen de veiligheid van de dijk tijdens de werkzaamheden, maar ook dat de fundering van de brug robuust genoeg was om in de toekomst de belasting van verkeer en omgevingsfactoren te weerstaan.

Versterkingen op de IJsselmeerdijk

Ook het project voor de versterking van de IJsselmeerdijk benadrukt de rol van samenwerking. Het IJsselmeerdijk is ruim 17 kilometer lang en loopt van de Houtribdijk bij Lelystad noordwaarts naar de Ketelbrug. De versterking van deze dijk is in de planuitwerkingsfase, waarbij Waterschap Zuiderzeeland een vooroeveroplossing overweegt voor een groot deel van de dijk. Voor andere delen wordt gekozen voor traditionele versterkingsmethoden.

Deze planning en uitvoering worden mede mogelijk gemaakt door samenwerking met de provincie Flevoland, Rijkswaterstaat en andere betrokken partijen. Ook hier geldt dat de fundering van nieuwe wegen of constructies op of in de buurt van de dijk zorgvuldig wordt beoordeeld, met een nadruk op het behouden van de waterveiligheid en het minimaliseren van risico’s.

Bouwen nabij primaire waterkeringen: beleid en regelgeving

Bij het bouwen van wegen, bruggen of andere infrastructuur in de buurt van primaire waterkeringen geldt een specifiek beleid dat is opgenomen in de Nota Beleid Bouwen nabij primaire waterkeringen van Waterschap Zuiderzeeland. Deze nota is uitgewerkt op basis van richtlijnen uit de Nota Ruimte van het Ministerie van VROM (2005), waarin aandacht wordt besteed aan het beperken van bebouwing in de directe omgeving van waterkeringen.

Kern- en beschermingszones

Het beleid bouwen nabij primaire waterkeringen houdt rekening met twee belangrijke zones:

Kernzone: een gebied dat direct de waterkering beschermend omringt. Bouwen in deze zone is meestal niet toegestaan, omdat het risico op instabiliteit of schade aan de waterkering hoog is.
Beschermingszone: een bredere zone rondom de waterkering waarin bouwactiviteiten wel toegestaan zijn, maar onder strikte voorwaarden en met toestemming van de beheerder (zoals waterschap Zuiderzeeland).

Het beleid wordt gereguleerd via een ontheffingenstelsel, waarbij bepaalde bouwactiviteiten enkel toegestaan worden onder voorwaarden die de waterveiligheid niet compromitteren. Dit systeem wordt mede beïnvloed door de Waterwet, die in 2009 in werking is getreden. In het kader van de implementatie van deze wet is het beleid en de regelgeving van Waterschap Zuiderzeeland opnieuw bekeken en bijgesteld.

Risico’s in de ondergrond

Een van de kernproblemen bij het bouwen nabij primaire waterkeringen is de risico’s in de ondergrond. Uit het project “Veiligheid Nederland in Kaart” is gebleken dat kennis van de ondergrond essentieel is voor het bepalen van de overstromingskans. In Flevoland is dit van groot belang, omdat het gebied ontstaan is door landbouw uit het water, wat leidt tot een complexe ondergrondssamenstelling.

Bij funderingen op of in de buurt van dijken worden daarom technieken toegepast die rekening houden met deze risico’s. Denk hierbij aan damwandschermen en filterconstructies, die helpen bij het beheersen van faalmechanismen in de ondergrond. Deze constructies voorkomen bijvoorbeeld dat water ongewenst door de bodem kan sijpelen of dat zettingen in de ondergrond kunnen leiden tot instabiliteit van de dijk of de fundering.

Invloed van de Waterwet en landelijk waterveiligheidsbeleid

De Waterwet, die in 2009 in werking is getreden, heeft een grote impact gehad op het beleid rond bouwen nabij primaire waterkeringen. Deze wet stelt nieuwe eisen aan de beheersverantwoordelijkheid van waterschappen en legt meer nadruk op het voorkomen van risico’s voor het milieu en de waterveiligheid.

In de praktijk betekent dit dat waterschappen zoals Zuiderzeeland hun beleid moeten aanpassen aan de eisen van de Waterwet. Dit omvat onder andere het actualiseren van de Keur, een interne regelgeving die de ontheffingen en beperkingen voor bouwactiviteiten regelt. Het doel is om het aantal gereguleerde activiteiten te beperken en waar mogelijk te verwerken onder algemene regels, wat efficiënter is voor zowel waterschappen als projectontwikkelaars.

Nieuw landelijk waterveiligheidsbeleid

Naast de Waterwet is ook het opstellen van een nieuw landelijk waterveiligheidsbeleid van invloed op de uitvoering van funderingsprojecten op dijken. Dit beleid richt zich op het verlagen van risico’s bij overstromingen en het verbeteren van de infrastructuur in kwetsbare gebieden. Het heeft geleid tot een aantal richtlijnen voor het bouwen van wegen en bruggen in de buurt van waterkeringen, met een nadruk op zowel de technische uitvoering als de coördinatie tussen partijen.

Uitdagingen bij het bouwen van wegen op dijken

Hoewel het bouwen van wegen op of in de buurt van dijken technisch mogelijk is, zijn er een aantal uitdagingen die moeten worden overwonnen. Deze uitdagingen zijn zowel technisch als administratief in aard.

Technische uitdagingen

Bodemstabiliteit: In zachte of losse bodems is het uitvoeren van funderingen complex. Het gebruik van heipalen en boorpalen is hier een oplossing voor, maar vereist extra planning en monitoring.
Waterdruk en sijpeling: De aanwezigheid van water onder en rondom de dijk kan leiden tot sijpeling of instabiliteit. Daarom is het gebruik van damwandschermen en filterconstructies vaak nodig.
Zettingen en verschuivingen: Tijdens en na het bouwen van funderingen kan het terrein zetten of verschuiven, wat gevolgen kan hebben voor de stabiliteit van de dijk en de weg.

Administratieve uitdagingen

Regelgeving en beleid: Het bouwen in de buurt van primaire waterkeringen is sterk gereguleerd. Waterschappen en beheerders moeten toestemming geven voor funderingswerkzaamheden, en vaak is een ontheffing of vergunning nodig.
Samenwerking: Het coördineren van meerdere partijen, zoals waterschappen, Rijkswaterstaat en projectontwikkelaars, vereist goede communicatie en planning. Elke partij heeft haar eigen regels en prioriteiten, wat leidt tot extra uitdagingen bij het coördineren van projecten.
Monitoring en beheer: Na afloop van de funderingswerkzaamheden is het belangrijk om de constructie en de omliggende dijk te blijven monitoren. Dit zorgt ervoor dat eventuele problemen vroegtijdig worden opgemerkt en opgelost.

Conclusie

De fundering van wegen op dijken is een complex proces dat zowel technisch als administratief veel aandacht vereist. In regio’s zoals Flevoland, waar Waterschap Zuiderzeeland verantwoordelijk is voor de beheer van een uitgebreid netwerk aan primaire waterkeringen, is het bouwen van wegen en bruggen op of in de buurt van dijken een gevoelige aangelegenheid. Het gebruik van technieken zoals heipalen en boorpalen, het invoeren van monitoringssystemen, en de samenwerking tussen waterschappen en projectontwikkelaars zijn essentieel voor het behouden van de waterveiligheid en de stabiliteit van de infrastructuur.

Het beleid rond bouwen nabij primaire waterkeringen, zoals vastgelegd in de Nota Beleid Bouwen, speelt een centrale rol in het bepalen van wat toegestaan is en wat niet. Ook de Waterwet en het nieuwe landelijk waterveiligheidsbeleid hebben geleid tot veranderingen in het aanpakken van funderingsprojecten in de regio. Door te werken aan het combineren van technische innovaties met een sterke focus op samenwerking en veiligheid, kunnen waterschappen en projectontwikkelaars ervoor zorgen dat de infrastructuur in de toekomst zowel betrouwbaar als duurzaam blijft.