Funderingen van woningen: typen, risico’s en herkenning

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

De fundering van een woning is de basis van het gebouw en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en levensduur van het huis. Het kiezen van het juiste type fundering is afhankelijk van de bodemstructuur, het gewicht van het gebouw, en andere bouwkundige aspecten. Voor eigenaren, bouwplanners en woningbouwers is het belangrijk om te begrijpen welk type fundering het beste geschikt is voor hun project of woning. In dit artikel bespreken we de meest voorkomende funderingstypen in Nederland, risico’s en aanwijzingen voor funderingsproblemen, en hoe je als huiseigenaar deze kennis kunt toepassen bij uitbreidingen of renovaties.

Wat is een fundering?

Een fundering is de ondergrondse constructie die ervoor zorgt dat het gewicht van een gebouw wordt overgedragen op de draagkrachtige bodem. De fundering moet zorgen voor stabiliteit, voorkomen dat het gebouw verzakt, en bestand zijn tegen externe krachten zoals wind, regen en temperatuurschommelingen.

Volgens de bronnen is de fundering letterlijk de basis van de woning. Als deze basis verzwakt, leidt dit tot problemen boven de grond, zoals scheuren in muren, daling van vloeren en klemmende ramen en deuren. Het is daarom van groot belang om te weten welke fundering je woning heeft, vooral bij aanbouwen, uitbreidingen of veranderingen in het gewicht van het gebouw.

Typen funderingen: fundering op palen en fundering op staal

Er zijn twee hoofdtypes funderingen die in Nederland vaak worden gebruikt: fundering op palen en fundering op staal. Beide typen worden gekozen op basis van de bodemsamenstelling en de belasting die het gebouw op de ondergrond uitoefent.

Fundering op palen

Een fundering op palen wordt toegepast wanneer de bovenste lagen van de ondergrond niet voldoende draagkracht hebben. In zulke gevallen worden palen of heipalen aangebracht tot de dragende ondergrond wordt bereikt. Dit zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw direct op een geschikte bodem rust.

Dit type fundering is vooral gebruikelijk in de randstad en het westen van Nederland, waar de bodem vaak uit klei en veen bestaat. Deze bodems zijn minder stabiel en kunnen over het algemeen minder belasting dragen dan zandgronden. Fundering op palen is daarom een essentiële keuze in deze regio’s.

Voordat palen worden aangebracht, wordt een grondonderzoek uitgevoerd om te bepalen tot welke diepte de dragende laag zich bevindt. De palen worden vervolgens met behulp van machines of handmatig in de bodem gedreven of geboord. Dit proces kan tijdrovend zijn, maar het garandeert een sterke en stabiele fundering.

Fundering op staal

Een fundering op staal (of zandgrondfundering) wordt gebruikt wanneer de ondergrond direct onder de bouwput voldoende draagkracht heeft. In dit geval rusten de muren of wanden van het gebouw direct op de dragende bodem. Deze fundering is vooral geschikt voor woningen die op zandgronden staan, die in vergelijking met klei of veen veel meer belasting kunnen dragen.

De voordelen van een fundering op staal zijn onder andere de eenvoud van uitvoering en de lagere kosten in vergelijing met fundering op palen. Echter, deze methode is enkel geschikt op bodems die voldoende draagkracht hebben. Een grondonderzoek is hier ook essentieel om te bepalen of de bodem geschikt is voor dit type fundering.

Wanneer is het belangrijk om te weten welk type fundering je woning heeft?

Er zijn meerdere situaties waarin het type fundering van je woning een grote rol speelt:

Bij uitbreidingen zoals een aanbouw of uitbouw
Als je plaatst om je woning uit te breiden, is het essentieel om te weten welk type fundering je huis heeft. Afhankelijk van de fundering en de bodemstructuur, kan het nodig zijn om extra fundering aan te brengen om het extra gewicht te dragen.
Bij het aanvragen van een bouwvergunning
De gemeente vraagt vaak om informatie over de huidige fundering van het huis. Dit helpt bij het bepalen of extra maatregelen nodig zijn bij een project.
Bij het verwijderen van dragende elementen
Als bijvoorbeeld een draagmuur wordt verwijderd, moet er zorg voor worden genomen dat de fundering in staat is om de druk van het gebouw te dragen. Verkeerde keuzes hierbij kunnen leiden tot funderingsproblemen.
Bij het toevoegen van extra gewicht aan de woning
Projecten zoals het aanbrengen van een dakterras of een zwaar gewicht op de bovenverdieping kunnen extra druk op de fundering uitoefenen. Als de fundering niet in staat is om dit extra gewicht te dragen, kunnen er funderingsproblemen ontstaan.
Bij het realiseren van een garage, berging of schutting
Ook bij kleinere verbouwingen is het belangrijk om rekening te houden met de fundering van het huis. In sommige gevallen kan het nodig zijn om extra fundering aan te brengen om de stabiliteit van het geheel te waarborgen.

Hoe kom je erachter welk type fundering je woning heeft?

Er zijn verschillende manieren om te achterhalen welk type fundering je woning heeft:

Oorspronkelijke bouwtekening bij de gemeente
Bij de afdeling Bouw- en Woningtoezicht van je gemeente kun je de oorspronkelijke bouwtekening van je woning opvragen. Deze tekeningen bevatten meestal ook informatie over de fundering.
Kadastrale gegevens
In sommige gevallen zijn informatie over de fundering ook te vinden in kadastrale gegevens of andere documentatie bij de gemeente. Deze informatie is niet altijd openbaar, maar wel vaak op te vragen.
Bodemsamenstelling
Het type bodem in je regio kan aanwijzingen geven over het type fundering dat gebruikt is. Zo is fundering op palen vaak gebruikelijk in veen- en klei-gebieden, terwijl fundering op staal meestal voorkomt in zandgebieden.
Professioneel funderingsonderzoek
Voor een nauwkeurige bepaling van het type fundering en de staat ervan is het aan te raden een specialist in te schakelen. Zij kunnen met geavanceerde technieken, zoals sondering of camera-inspectie, de fundering gedetailleerd onderzoeken.
Informatie van buren of vorige eigenaren
Informeer bij buren of vorige eigenaren van je woning. Zij kunnen vaak waardevolle informatie geven over de soort fundering en eventuele problemen die in het verleden zijn opgetreden.

Funderingsproblemen: risicogebieden en herkenning

Funderingsproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals veranderingen in de bodemstructuur, dalend grondwaterpeil of verkeerde fundering aanleg. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) meldt dat er momenteel tussen de 487 duizend en 537 duizend panden in Nederland verhoogd risico lopen op verzakking door droogte. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687 duizend.

Het landelijk loket funderingsproblematiek van het KCAF maakt inzichtelijk waar in Nederland funderingsproblemen voorkomen. Op hun kaart zijn de gemeenten weergegeven op basis van de aantallen meldingen van funderingsschade. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe meer woningeigenaren de afgelopen vijf jaar een melding deden over funderingsproblemen.

Signalen voor funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om eventuele schade op tijd te herkennen en te voorkomen. Hieronder volgen enkele van de meest voorkomende signalen:

Verzakking en scheefstand
Dit is een van de meest opvallende signalen en komt vooral voor bij huizen met houten funderingspalen of huizen met een ondiepe fundering in veengebieden. In de buurt hebben vaak gelijksoortige woningen ook funderingsproblemen.
Scheuren in de buitengevel
Bij funderingsproblemen zijn de scheuren vaak breder dan de typische haarscheurtjes. De druk op de constructie en de muren wordt steeds groter en hierdoor worden de scheuren steeds breder en langer.
Bredere scheuren in binnenmuren en vloeren
Doordat de fundering (gedeeltelijk) verzakt, krijgt de woning en daarmee de muren onvoldoende steun. Op den duur ontstaan er daardoor scheuren die steeds groter worden. Dit geeft aan dat de fundering van je huis mogelijk niet stabiel meer is.
Klemmende ramen en deuren
Als een fundering verzakt en verder zakt, komt de woning na verloop van tijd scheef te staan. Dit kan ervoor zorgen dat ramen en deuren geleidelijk beginnen te klemmen.
Aflopende of scheve vloeren
Een aflopende of scheefstaande vloer kan zowel esthetische als functionele problemen met zich meebrengen. Denk hierbij aan ongelijkheden in vloerbedekkingen, meubels die wiebelen en waterafvoerproblemen in badkamers. Een scheve vloer kan eveneens leiden tot extra belasting op andere delen van de woning.
Hoogteverschil tussen de woning en de stoep
Door de verzakking kan er een hoogteverschil ontstaan tussen de woning en de stoep. Dit kan problemen veroorzaken met toegankelijkheid en veiligheid.

Wat doen bij funderingsproblemen?

Als je de bovenstaande signalen herkent, is het verstandig om verder te laten onderzoeken wat de staat is van je fundering. Hierbij kan een bouwkundige keuring of funderingsonderzoek van belang zijn.

Bouwkundige keuring
Een bouwkundige keuring kan worden uitgevoerd door een erkend adviesbureau of bouwkeuringsinstantie. Tijdens deze keuring wordt gekeken naar de stabiliteit van het gebouw, eventuele scheuren en de staat van de fundering.
Funderingsonderzoek
Voor een nauwkeurige bepaling van het type fundering en de staat ervan is het aan te raden een specialist in te schakelen. Zij kunnen met geavanceerde technieken, zoals sondering of camera-inspectie, de fundering gedetailleerd onderzoeken.
Aanvragen bij de gemeente
Informeer bij de gemeente of er documentatie beschikbaar is over de fundering van je woning. Dit kan helpen bij het begrijpen van het probleem en het zoeken naar oplossingen.
Melding bij KCAF
Als je funderingsproblemen hebt, kun je dit melden bij het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Ze houden een overzicht bij van meldingen en kunnen je mogelijk helpen bij het zoeken naar oplossingen.

Conclusie

De fundering van een woning is een essentieel onderdeel van het bouwproces en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en levensduur van een gebouw. Het kiezen van het juiste type fundering is afhankelijk van de bodemstructuur en de belasting die het gebouw op de ondergrond uitoefent. In Nederland worden vooral funderingen op palen en funderingen op staal gebruikt, afhankelijk van de bodemsamenstelling.

Het is belangrijk om te weten welk type fundering je woning heeft, vooral bij uitbreidingen, renovaties of veranderingen in het gewicht van het gebouw. Funderingsproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben en zijn vaak te herkennen aan aanwijzingen zoals scheuren in muren, klemmende ramen en scheefstaande vloeren. Als je vermoedt dat je huis funderingsproblemen heeft, is het verstandig om een bouwkundige keuring of funderingsonderzoek in te richten.

Door kennis te maken met de fundering van je woning, kun je betere beslissingen nemen rondom je woning en voorkomen dat funderingsproblemen zich voordoen of verergen.