Funderingsproblemen in de Betuwe: Risico’s, oorzaken en oplossingen

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Inleiding

In de regio Betuwe zijn funderingsproblemen in huizen in de afgelopen jaren dramatisch toegenomen, met name als gevolg van droogte en veranderingen in het grondwaterpeil. De problemen hebben zich vooral voorgedaan in woningen die op een betonplaat of gemetselde fundering zijn gebouwd, in plaats van op funderingspalen. Hierdoor ontstonden scheuren in gevels en muren, met ernstige gevolgen voor de woningeigenaren. De droogte heeft geleid tot inklinken van grondlagen, waardoor huizen verzakken. Nu de grond zich opnieuw uitbreidt, is er een verhoogd risico op verdere schade.

Naast bouwkundige en constructieve aspecten, spelen ook milieu- en bodemkwaliteitskwesties een rol in de beoordeling van funderingsproblemen. De gemeenten in de Betuwe, zoals Neder-Betuwe, West Maas en Waal, en andere aangrenzende gebieden, hanteren beleidsregels voor grondstromen, het hergebruik van baggerspecie en de kwaliteit van de bodem, zoals uitgelegd in het Besluit bodemkwaliteit en de Regeling bodemkwaliteit. Deze beleidsrichtlijnen beïnvloeden onder meer de toepassing van grond bij funderingswerkzaamheden.

In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsproblemen in de Betuwe, de risico’s die hiermee gepaard gaan, mogelijke oplossingen en hoe woningeigenaren en bouwprofessionals hier het beste mee om kunnen gaan. Ook worden relevante wet- en regelgevingen, zoals de Arbeidsomstandighedenwet en de provinciale omgevingsverordeningen, besproken.

Oorzaken van funderingsproblemen in de Betuwe

In de Betuwe zijn funderingsproblemen in huizen in de afgelopen jaren toegenomen, met name als gevolg van de droogteperiodes. Tot een aantal jaar geleden was het gebruikelijk om geen funderingspalen te slaan in gebouwen, omdat een betonplaat of gemetselde fundering meestal voldoende was. Echter, door de langdurige droogte zijn de grondlagen gaan inklinken, waardoor huizen verzakken. Nu de grond zich opnieuw uitbreidt, is er een groter risico op verdere schade.

Droogte en grondstabiliteit

De droogte heeft geleid tot een afname van het grondwaterpeil, waardoor de grondstructuren in de Betuwe zijn veranderd. In sommige gebieden zijn de grondlagen verdroogd en daardoor verzwakt. Hierdoor is er sprake van inklinken, wat ertoe heeft geleid dat woningen zonder voldoende funderingspalen zijn verzakt.

Wanneer het grondwaterpeil weer stijgt, breidt de grond zich opnieuw uit. Dit proces kan leiden tot verdere instabiliteit van de grond, wat op zijn beurt kan resulteren in scheuren in muren, gevels en fundamenten. Voor huizen zonder vaste funderingspalen kan dit een serieuze bedreiging zijn.

Bouwtechnische aspecten

In de Betuwe zijn een groot aantal woningen gebouwd op een betonplaat of met een gemetselde fundering. Deze bouwmethoden zijn geschikt in gebieden met stabiele grond, maar niet in regio’s waar de grond gevoelig is voor krimp en uitbreiding. In droge periodes krimpt de grond, en bij vochtige tijden zet ze weer uit. Dit gebeurt met name in zandige of leemige grondlagen, wat in de Betuwe voorkomt.

Een betonplaat of gemetselde fundering biedt in dergelijke omstandigheden weinig stabiliteit. Wanneer de grond onder deze funderingen krimpt of uitbreidt, kunnen scheuren ontstaan. In ernstige gevallen kan het leiden tot een volledige instorting van de fundering.

Risico’s van funderingsproblemen

Funderingsproblemen hebben meerdere risico’s zowel op het gebied van bouwkundige stabiliteit als op financiële en sociale vlakken. Hieronder worden deze risico’s besproken.

Bouwkundige risico’s

De meest directe risico’s van funderingsproblemen zijn bouwkundige. Wanneer de grond onder een woning instabiel is, kunnen de volgende gevolgen optreden:

Scheuren in muren en gevels: Dit is een van de meest voorkomende gevolgen van funderingsproblemen. De scheuren kunnen zowel klein als groot zijn, afhankelijk van de mate van verzwakking van de grond.
Verzakking van de fundering: In ernstige gevallen kan de fundering volledig verzakken, wat tot volledige instabiliteit van het gebouw kan leiden.
Verhoogde onderhoudskosten: Huizen met funderingsproblemen vereisen vaak kostenintensief onderhoud, zoals het herstellen van muren, het herstellen van het plafond en het uitvoeren van funderingsverbeteringen.

Financiële risico’s

Funderingsproblemen hebben ook aanzienlijke financiële gevolgen. Een van de meest schrijnende gevallen is het geval van een gepensioneerd echtpaar dat in 2018 grote scheuren in hun woning ontdekte. De herstelkosten bedroegen €100.000. Het echtpaar klopte bij de bank aan om hun hypotheek te verhogen, maar de bank weigerde medewerking. De bank vond dat het extra leenbedrag onverantwoord was, omdat het paar alleen AOW ontving. Bovendien sommeerde de bank het paar om direct de hypotheek te verlagen, omdat het onderpand volgens hen €100.000 in waarde was gedaald. Het paar kon dit niet doen, dus verkochten ze hun huis met verlies en kwamen in de schuldsanering terecht. Door de stress belandden beide partners in het ziekenhuis.

Hoewel dit een uitzonderlijke situatie was, is het een duidelijk voorbeeld van hoe funderingsproblemen financiële en sociale gevolgen kunnen hebben.

Sociale risico’s

Funderingsproblemen kunnen ook leiden tot sociale risico’s. Woningen die instabiel zijn of schade vertonen, kunnen leiden tot stress bij woningeigenaren. In sommige gevallen is er zelfs sprake van psychische problemen. Bovendien kan een woning met funderingsproblemen lasten opleggen aan de omgeving, zoals bijvoorbeeld verkeersscheidingen, herstelmaatregelen of verkeerstoren.

Oplossingen voor funderingsproblemen

Er zijn meerdere oplossingen voor funderingsproblemen in de Betuwe. Deze oplossingen variëren van bouwkundige interventies tot preventieve maatregelen en financiële ondersteuning.

Bouwkundige interventies

Bij bouwkundige interventies wordt er gewerkt aan het herstellen van de fundering of het versterken ervan. Hieronder vallen de volgende maatregelen:

Funderingspalen: Een van de meest effectieve oplossingen is het plaatsen van funderingspalen. Deze palen worden in de grond geslagen en geven extra steun aan de fundering. Funderingspalen zijn geschikt in gebieden met instabiele grond.
Funderingsverbetering: In sommige gevallen kan de fundering verbeterd worden door extra sterven of versterkingen toe te voegen. Dit kan gedaan worden zonder het hele gebouw te slopen.
Herstel van muren en gevels: In gevallen waarin er al schade is ontstaan, is het noodzakelijk om de muren en gevels te herstellen. Dit kan gedaan worden door het verwijderen van de oude muur en het opnieuw bouwen ervan.

Preventieve maatregelen

Naast bouwkundige interventies zijn er ook preventieve maatregelen die genomen kunnen worden om funderingsproblemen te voorkomen. Deze maatregelen zijn vooral van toepassing bij nieuwe bouwprojecten of bij verbouwingen.

Grondanalyse: Voordat er een woning gebouwd wordt, is het belangrijk om een grondanalyse uit te voeren. Hierbij wordt gekeken naar de stabiliteit van de grond en of er risico’s zijn op inklinken of uitbreiding.
Funderingspalen: Bij bouwprojecten in de Betuwe is het verstandig om funderingspalen te gebruiken. Dit zorgt voor extra stabiliteit, ook in gebieden met instabiele grond.
Waterbeheer: Het beheer van het grondwaterpeil is belangrijk om funderingsproblemen te voorkomen. Door het waterpeil te stabiliseren, kan voorkomen worden dat de grond krimpt of uitbreidt.

Financiële ondersteuning

Funderingsproblemen kunnen leiden tot hoge herstelkosten. Daarom is het belangrijk om financiële ondersteuning te zoeken. Er zijn verschillende opties voor woningeigenaren:

Hypotheekverhoging: In sommige gevallen is het mogelijk om de hypotheek te verhogen om de herstelkosten te dekken. Dit is echter afhankelijk van de financiële situatie van de eigenaar.
Aanvragen bij de gemeente: In sommige gevallen kan de gemeente financiële ondersteuning bieden voor funderingsherstel. Dit kan gedaan worden via subsidies of leningen.
Verzekeringen: Er zijn ook verzekeringen beschikbaar die funderingsproblemen dekken. Deze verzekeringen zijn meestal optioneel, maar kunnen van groot belang zijn in geval van schade.

Funderingsproblemen en milieuaspecten

Naast bouwkundige en financiële aspecten spelen ook milieu- en bodemkwaliteitskwesties een rol in funderingsproblemen. In de Betuwe zijn er beleidsrichtlijnen in werking die het gebruik van grond bij funderingswerkzaamheden reguleren.

Grondstromen en bodemkwaliteit

De gemeenten in de Betuwe hanteren een grondstromenbeleid dat ervoor zorgt dat grond en baggerspecie milieuvriendelijk en verantwoord worden gebruikt. Dit beleid is onder meer opgenomen in het Besluit bodemkwaliteit en de Regeling bodemkwaliteit. Het grondstromenbeleid heeft vier belangrijke doelen:

Een ‘standstill’ voor de bodemkwaliteit op het niveau van het bodembeheergebied. De kwaliteit van de bodem moet binnen het bodembeheergebied gelijk blijven en op termijn verbeteren.
Beperking van het gebruik en aankoop van primaire en secundaire grondstoffen. Dit betreft bijvoorbeeld zand uit zandwinputten of grond van een grondbank.
Kostenbesparing. Door minder onderzoekskosten en verwerkingskosten bij grondverzet te hebben, kan geld bespaard worden.
Milieuhygiënische verantwoordheid. Het gebruik van grond en baggerspecie moet milieuhygiënisch verantwoord zijn.

Baggerspecie en funderingswerk

Baggerspecie mag in het kader van het Besluit bodemkwaliteit worden gebruikt voor funderingswerk, mits het voldoet aan bepaalde eisen. Baggerspecie is materiaal dat vrijkomt uit de bodem via oppervlaktewater of de ruimte die bestemd is voor dat water. Het bestaat uit minerale delen en organisch stof, en mag maximaal 20 gewichtsprocent aan bodemvreemd materiaal bevatten. De gemeenten in de Betuwe hebben strengere eisen gesteld in hun gebiedsspecifiek beleid.

De kwaliteit van baggerspecie die wordt gebruikt bij funderingswerk moet voldoen aan de normen voor voedselveiligheid. Daarnaast is er een afstandscriterium van 10 kilometer voor de toepassing van baggerspecie. Dit dient om de omgeving en de omwonenden te beschermen. De zorgplicht, zoals beschreven in artikel 7 van het Besluit bodemkwaliteit, blijft te allen tijde van kracht.

Conclusie

Funderingsproblemen in de Betuwe zijn een reëel en toenemend probleem, met name als gevolg van droogte en veranderingen in het grondwaterpeil. Huizen die op een betonplaat of gemetselde fundering zijn gebouwd, zijn bijzonder gevoelig voor deze problemen. Door de droogte zijn de grondlagen gaan inklinken, waardoor huizen verzakken. Nu de grond zich opnieuw uitbreidt, is er een verhoogd risico op verdere schade.

De risico’s van funderingsproblemen zijn zowel bouwkundig als financieel. Bouwkundig kunnen schade en instabiliteit optreden, terwijl financiële gevolgen kunnen leiden tot schulden, verlies van woning en psychische problemen. Daarnaast spelen milieu- en bodemkwaliteitskwesties een rol in de beoordeling van funderingsproblemen.

Er zijn meerdere oplossingen beschikbaar voor funderingsproblemen. Bouwkundige interventies zoals het plaatsen van funderingspalen en funderingsverbetering zijn effectief. Preventieve maatregelen zoals grondanalyse en waterbeheer kunnen funderingsproblemen voorkomen. Financiële ondersteuning via hypotheekverhoging, subsidies of verzekeringen kan ook van belang zijn.

Het grondstromenbeleid in de Betuwe stelt eisen aan het gebruik van grond bij funderingswerk. Baggerspecie mag alleen worden gebruikt mits het voldoet aan milieuvriendelijke en milieuhygiënische normen. De gemeenten hanteren strengere eisen in hun gebiedsspecifiek beleid.

Funderingsproblemen vragen aandacht, zowel van woningeigenaren als van bouwprofessionals. Door het nemen van de juiste maatregelen kunnen schade en risico’s worden voorkomen of geminimaliseerd.

Bronnen

gebruikt