Funderingsproblemen in huizen: oorzaken, herkenning en aanpak

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

De fundering van een huis is het fundament op het welk de gehele structuur rust. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld, waardoor stabiliteit en duurzaamheid worden gegarandeerd. Echter, door de combinatie van verouderde funderingstechnieken, ongunstige bodems en de impact van klimaatverandering, lopen veel huizen in Nederland tegenwoordig het risico op funderingsproblemen. In dit artikel geven we een overzicht van de belangrijkste vormen van funderingen, de oorzaken van funderingsproblemen, de tekenen waaraan je deze problemen kunt herkennen, en wat je als huiseigenaar kunt doen om schade te voorkomen of te herstellen. Daarnaast bespreken we de rol van klimaatverandering in het verslechteren van funderingsproblematiek en de maatregelen die zowel individueel als collectief genomen kunnen worden.

Wat is een fundering en waarom is deze belangrijk?

Een fundering is een constructie die ervoor zorgt dat het gewicht van een gebouw wordt overgedragen op de ondergrond. Dit is essentieel om de stabiliteit van het gebouw te waarborgen. Zonder een goed functionerende fundering kan een woning verzakken of scheuren ontstaan in muren en vloeren. Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) lopen tussen de 487 duizend en 537 duizend panden in Nederland momenteel verhoogd risico op verzakking door droogte. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687 duizend huizen.

De fundering speelt dus een kritische rol in de levensduur en veiligheid van een woning. Het type fundering en de bodem waarop het huis is gebouwd, bepalen in grote mate of funderingsproblemen zich voordoen. In de volgende paragrafen bespreken we de twee belangrijkste soorten funderingen en hun kwetsbaarheden.

Typen funderingen en hun risico’s

Houten paalfundering

Veel oudere huizen in Nederland zijn gefundeerd op houten palen. Deze palen moeten onder het grondwaterpeil staan, omdat hout onder water niet rottet. In droge perioden kan het grondwaterpeil zakken, waardoor de palen boven water komen te staan en gaan rotten. Dit is een van de belangrijkste oorzaken van funderingsproblemen in huizen met houten palen. Deze funderingstechniek werd vooral gebruikt tot 1970, vooral in regio’s met veen- of kleigrond.

Wanneer houten palen gaan rotten, kan de fundering niet meer het gewicht van het huis dragen. Dit resulteert in verzakkingen, scheuren in muren en ongelijke vloeren. Huizen met houten paalfunderingen zijn dus zeer gevoelig voor veranderingen in het grondwaterpeil, wat op termijn kan worden beïnvloed door klimaatverandering.

Ondiepe fundering

Ondiepe funderingen worden vaak gebruikt op stevige grond, zoals zand. Echter, in regio’s met slappe grond, zoals veen of klei, zijn diepere funderingen nodig. Toch zijn er huizen gebouwd met ondiepe funderingen terwijl een diepere fundering noodzakelijk was. Dit is vaak het geval in regio’s waar snel huizen zijn gebouwd, zoals na de Tweede Wereldoorlog.

Wanneer de bodem onder een ondiepe fundering zakt of krimpt, kan het huis verzakken. Dit is vooral een probleem bij droogte, wanneer de grond uitdroogt en compacteert. Ook bij zware regenval kan de grond zo veel water opnemen dat de draagkracht vermindert, wat kan leiden tot verzakking.

Zowel houten paalfunderingen als ondiepe funderingen zijn dus kwetsbaar voor veranderingen in de bodem en het grondwaterpeil. In de volgende paragrafen bespreken we hoe klimaatverandering deze problemen verergert.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

Klimaatverandering heeft een directe invloed op de fundering van huizen. Extremen in het weer, zoals langdurige droogteperioden en hevige regenval, kunnen de bodem onder huizen negatief beïnvloeden. Dit heeft tot gevolg dat funderingsproblemen zich sneller ontwikkelen of erger worden.

Droogte

Tijdens droogteperiodes kan de grond uitdrogen en krimpen. Dit heeft twee negatieve effecten:

Huis met houten paalfundering: Als het grondwaterpeil daalt, kunnen houten palen boven water komen te staan en gaan rotten. Wanneer de palen verzwakken, kan de fundering niet meer het gewicht van het huis dragen, wat leidt tot verzakkingen en scheuren.
Huis met ondiepe fundering: Door krimp van de grond kan de fundering verlies van steun ondervinden. Dit kan leiden tot ongelijke verzakkingen en scheuren in de constructie.

Zware regenval

Bij hevige regenval kan de grond te veel water opnemen. Dit kan de draagkracht van de grond onder een ondiepe fundering verminderen. Het resultaat is dat de fundering minder steun biedt aan het huis, wat kan leiden tot verzakking of scheefstand. In extreme gevallen kan het grondwaterpeil stijgen, wat bij houten paalfunderingen juist positief is, maar bij ondiepe funderingen kan het leiden tot instabiliteit.

De combinatie van droogte en zware regenval verergert dus funderingsproblemen. Dit is een van de belangrijkste redenen waarom de impact van klimaatverandering op funderingsproblematiek op termijn zal toenemen.

Te herkennen tekenen van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om schade vroegtijdig te kunnen herstellen of voorkomen. Hieronder geven we een overzicht van de meest voorkomende signalen die wijzen op problemen met de fundering van een huis.

Verzakkingen en scheefstand

Een van de meest opvallende tekenen is wanneer het huis scheef staat of delen van de fundering zich afzakken. Dit is vooral voorkomend in regio’s met veen- of kleigrond. Huizen in dergelijke gebieden zijn vaak met houten paalfundering of ondiepe fundering gebouwd, die kwetsbaar zijn voor bodemveranderingen. In dergelijke gevallen is het vaak zo dat buren ook funderingsproblemen ervaren.

Scheuren in de muren

Scheuren in de muren zijn vaak een teken van funderingsproblemen. Deze scheuren zijn breder en langer dan normale haarscheurtjes en kunnen zich geleidelijk uitbreiden. De reden hiervoor is dat de fundering niet meer in staat is om de druk van het gebouw gelijkmatig te verdelen. Wanneer de fundering verzwakt, ontstaan er spanningen in de muren die uiteindelijk leiden tot scheuren.

Onvaste deuren en ramen

Wanneer de fundering verzwakt, kan het gebouw lichtjes vervormen. Dit kan leiden tot klemmende of losse deuren en ramen. Dit is vooral het geval in oude huizen, waarin de fundering minder bestand is tegen veranderingen in de bodem.

Verzakte vloeren

Onregelmatigheden in de vloer zijn een duidelijk teken van funderingsproblemen. Wanneer delen van de fundering verzakken, kan de vloer volledig of gedeeltelijk dalen. Dit kan leiden tot ongelijke vloeren, waarbij bijvoorbeeld een deel van de kamer lager ligt dan het andere deel.

Problemen met de bovenverdieping

In huizen met meerdere verdiepingen kan funderingsproblematiek ook leiden tot scheuren of vervorming in de bovenverdieping. Dit is vooral het geval bij ondiepe funderingen, waarbij de bovenverdieping niet voldoende steun krijgt als de grond onder de fundering zakt of krimpt.

Het herkennen van deze tekenen is essentieel, omdat funderingsproblemen zich vaak geleidelijk voordoen en moeilijk omkeerbaar zijn. In de volgende paragrafen bespreken we wat je kunt doen als je funderingsproblemen vermoed.

Wat kun je doen bij funderingsproblemen?

Als je funderingsproblemen vermoed, is het verstandig om actie te ondernemen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste stappen die je kunt nemen om funderingsproblemen te herstellen of te voorkomen.

1. Regelmatige inspecties

Regelmatige inspecties van de fundering zijn essentieel, vooral als je in een risicogebied woont of als je huis ouder is. Een funderingsinspectie kan uitwijzen of er problemen zijn met de fundering en welke maatregelen genomen moeten worden. Het is aan te raden om een funderingsdeskundige in te schakelen, zoals een funderingsadviseur of bouwtechnisch expert.

2. Onderhoud

Als er al funderingsproblemen zijn, is het belangrijk om deze zo snel mogelijk te herstellen. Afhankelijk van de omvang van de schade kan een funderingsherstel nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld het reinigen of versterken van houten palen betreffen, of het verhogen van het grondwaterpeil in geval van een houten paalfundering. In geval van ondiepe funderingen kan het nodig zijn om een diepere fundering aan te brengen.

3. Houd de grond vochtig

Een eenvoudige maatregel die je zelf kunt nemen is het houden van de grond rondom je huis vochtig in droge perioden. Dit voorkomt dat de grond uitdroogt en krimpt, wat vooral belangrijk is bij huizen met ondiepe funderingen. Het wateren van de grond rondom het huis kan helpen om de bodemstabiliteit te behouden en funderingsproblemen te voorkomen.

4. Kijk naar de grondwaterstand

Voor huizen met houten paalfundering is het belangrijk dat het grondwaterpeil hoog genoeg is om de palen onder water te houden. In sommige regio’s kun je via de gemeente informatie krijgen over de grondwaterstand en of er acties zijn genomen om deze te verhogen. Dit kan vooral relevant zijn in regio’s met verhoogd risico op bodemdaling.

5. Informeer je via het funderingsloket

Als je funderingsproblemen vermoed, is het verstandig om contact op te nemen met het Funderingsloket. Deze organisatie biedt informatie en advies over de aanpak van funderingsproblemen, funderingsonderzoek en funderingsherstel. Ze kunnen je helpen bij het inschakelen van deskundigen en het vinden van de juiste oplossing voor je situatie.

6. Melding maken bij het KCAF

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) houdt een kaart bij van gemeenten waar meldingen zijn gedaan over funderingsschade. Door een melding te maken, draag je bij aan het inzicht in de uitgebreidheid van funderingsproblemen in Nederland. Bovendien kun je via deze organisatie meer informatie krijgen over de aanpak van funderingsproblemen in jouw regio.

Risicogebieden en kaarten

Funderingsproblemen komen niet overal in Nederland voor, maar zijn vooral te vinden in regio’s met ongunstige bodems, zoals veen- en kleigrond. De kaart van het KCAF geeft een overzicht van gemeenten waar in de afgelopen vijf jaar meldingen zijn gedaan over funderingsproblemen. Hoe donker de kleur van een gemeente is, hoe meer meldingen zijn gedaan in die regio.

Vooral in het noorden en westen van Nederland zijn funderingsproblemen vaak aanwezig. In regio’s zoals Noord-Holland, Friesland en Groningen is de kans op funderingsproblemen groter. Echter, door klimaatverandering zien we nu ook problemen in regio’s als Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant. Deze regio’s hebben vaak stevige grond, maar door extreme droogteperiodes kunnen ook hier funderingsproblemen ontstaan.

Als je wilt weten of funderingsproblemen voorkomen in jouw gemeente, kun je dit controleren via de kaart van het KCAF. Deze kaart geeft een landelijke overzicht van de verdeling van funderingsproblemen en helpt je om in te schatten of je in een risicogebied woont.

Collectieve aanpak en nationale initiatieven

Funderingsproblemen zijn niet alleen een probleem voor individuele huiseigenaren, maar ook voor de woningmarkt en de maatschappij als geheel. De Vereniging Eigen Huis pleit al jaren voor een sterke nationale aanpak van funderingsproblematiek. Ze stellen dat funderingsproblemen vaak het gevolg zijn van klimaatverandering en ongunstig grondwaterbeheer, waar huiseigenaren geen invloed op hebben. Daarom pleiten ze voor een eerlijke verdeling van de lasten bij het herstellen van funderingsproblemen.

Een belangrijk voorstel is dat het Rijk een rol moet spelen in de aanpak van funderingsproblemen. In 2021 heeft de Vereniging Eigen Huis, samen met relevante partners, het manifest "Deltaplan funderingsschade" voorgesteld aan politiek Den Haag. In dit document wordt aangedrongen op een regie-rol voor het Rijk, zodat funderingsproblemen op een coördineerde en duurzame manier worden aangepakt.

Bovendien pleiten ze voor het opstellen van een nationaal plan dat zowel kopers als verkoopers van huizen beschermt tegen onvoorziene funderingsproblemen. Er is momenteel geen verzekering die funderingsherstelkosten dekt, wat betekent dat huiseigenaren meestal alleen de lasten dragen. Het doel is om dit verkeerd evenwicht te herstellen en een duurzame oplossing te bieden voor mensen die al funderingsproblemen hebben.

Samenvatting

Funderingsproblemen zijn een groeiend probleem in Nederland, vooral door de combinatie van verouderde funderingstechnieken, ongunstige bodems en klimaatverandering. De twee belangrijkste funderingstechnieken, houten paalfundering en ondiepe fundering, zijn beide kwetsbaar voor veranderingen in de bodem en het grondwaterpeil. Door droogte kunnen houten palen rotten en kunnen ondiepe funderingen verzakken. Bij zware regenval kan de grond zijn draagkracht verliezen, wat eveneens funderingsproblemen kan veroorzaken.

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk. Tekenend zijn verzakkingen, scheuren in de muren, onvaste deuren en ramen, en onregelmatigheden in de vloer. Als je funderingsproblemen vermoed, is het verstandig om actie te ondernemen. Dit kan bestaan uit regelmatige inspecties, onderhoud, het houden van de grond vochtig, of het informeren bij het funderingsloket of KCAF.

Op nationaal niveau is er een groeiende druk om funderingsproblemen serieus te nemen. De Vereniging Eigen Huis pleit voor een sterke nationale aanpak, waarbij het Rijk een rol speelt in het beheer van funderingsproblemen. Ze stellen dat funderingsproblemen vaak het gevolg zijn van factoren waar huiseigenaren geen invloed op hebben, zoals klimaatverandering en grondwaterbeheer. Daarom is een eerlijke verdeling van de lasten essentieel.

Door op individueel en collectief niveau actie te ondernemen, kan de impact van funderingsproblemen worden beheerst en het aantal huizen dat aan schade onderhevig is, worden beperkt.

Bronnen

huizen