Funderingen Teken: Belangrijke Aandachtspunten voor Woningen en Bouwprojecten

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

In de bouwsector en bij woningbeheer speelt de fundering een cruciale rol. Het is de basis waarop een gebouw staat en heeft het directe invloed op de duurzaamheid en veiligheid van een constructie. Voor woningeigenaren, bouwprofessionals en zelfs DIY-enthusiastieken is het begrijpen van funderingsproblematiek en -herstel essentieel. In dit artikel behandelen we de principes van funderingen, mogelijke problemen die zich kunnen voordoen, en hoe je die herkent. Daarnaast bespreken we methoden voor funderingsherstel en de rol van geotechnische analyses bij het bepalen van de toestand van een bestaande fundering.

Wat is een fundering en waarom is het belangrijk?

Een fundering is een constructie die de belasting van een gebouw overbrengt op draagkrachtige grondlagen. De fundering moet ervoor zorgen dat zettingsverschillen of zakkingen binnen de toelaatbare grenzen blijven, zodat het gebouw functioneel en veilig blijft. De keuze voor een specifieke funderingsmethode hangt af van verschillende factoren, zoals de bouwtechniek, de belasting, de vorm van het gebouw en de ondergrond.

Er zijn drie hoofdtypen belastingoverdracht op funderingen:

Lijnlasten: Deze zijn typisch voor gestapelde bouw, zoals bijvoorbeeld in traditionele metselwerken.
Plaatselijke hoge belastingen: Deze komen vaak voor bij liftschachten, kernen, schoorstenen of machines.
Puntlasten: Deze worden vaak gebruikt in skelet- of spantbouw.

Ook de vorm van een gebouw beïnvloedt het ontwerp van de fundering. Bij homogene bouwmassa’s ontstaan zich vaak herhaalde funderingsystemen. Bij complexe of asymmetrische vormen is een meer gedetailleerde analyse nodig.

Funderingsproblematiek: Hoe herken je mogelijke problemen?

Funderingsproblemen kunnen op verschillende manieren worden herkend. Vaak zijn de tekenen duidelijk zichtbaar, maar soms is een grondige inspectie nodig. Hieronder een aantal indicaties van mogelijke funderingsproblemen:

Het huis is verzakt of staat scheef: Dit is vaak het geval bij funderingen met houten palen, vooral wanneer de grondwaterstand lager is dan de paalkoppen. Te korte palen in combinatie met een diepe vaste grondslag kunnen ook leiden tot verzakkingen.
Brede scheuren in gevels, muren of vloeren: Scheuren van meer dan een paar millimeter zijn een duidelijk teken van zettingsverschillen. Deze kunnen optreden als gevolg van ongelijke zettingen in de fundering.
Klemmende ramen of deuren: Een scheefstaande vloer of muren veroorzaakt vaak klemming.
Schade aan leidingen of vervormingen van leidingen: Wanneer de ondergrond zakt en de fundering volgt, kunnen leidingen beschadigd raken of vervormen.
Het huis ligt lager dan het trottoir of andere huizen in de omgeving: Dit kan indicatief zijn voor een verzwakte fundering of een lager grondniveau.

Bij een bezichtiging van een woning is het nuttig om te testen of de vloer horizontaal ligt. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door een knikker op de vloer te leggen. Ook het controleren van de horizontaaliteit van drempels en deuren kan duiding geven op eventuele scheefstand.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen komen vaak voor bij oude woningen, vooral die gebouwd voor 1970. In die periode werden vaak houten palen gebruikt als funderingsconstructie. De combinatie van houten palen en een lage grondwaterstand kan leiden tot rotting van de paalkoppen. Een bewust verlaagd grondwaterpeil door waterschappen kan hierbij een rol spelen.

Een andere oorzaak is het gebruik van te korte palen. In gebieden waar de vaste grondslag zeer diep zit, zoals bij oudere huizen vóór 1950, kan het onvoldoende diepe steken van de palen leiden tot zettingsproblemen. Dit is vooral het geval in zandige of veenige ondergronden.

Funderingsrisicogebieden in Nederland

Deze risico’s zijn niet overal in Nederland gelijk. Om woningeigenaren te ondersteunen bij het herkennen van funderingsrisicogebieden, zijn er digitale tools beschikbaar.

Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden

De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden is een tool ontwikkeld door het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Deze kaart geeft per postcodegebied een indicatie van het aantal woningen met een bouwjaar voor 1970, gecombineerd met de bodemsamenstelling. Gebieden waar oudere woningen vaak op houten palen zijn gefundeerd en waar de bodem kwetsbaar is, worden zo gemarkeerd.

Het is belangrijk te weten dat de kaart geen uitspraken doet over de huidige staat van funderingen in specifieke gebieden. Ze biedt slechts een eerste inzicht en dient als ondersteuning bij het nemen van beslissingen.

KCAF-meldingskaart

Een andere tool is de meldingskaart van het KCAF. Deze kaart is gebaseerd op meldingen uit de afgelopen vijf jaar en geeft per gemeente aan hoe groot de kans is op funderingsproblemen. Gebieden met meer meldingen worden duidelijk gemarkeerd met een donkere kleur. Deze kaart is van groot belang voor woningeigenaren die willen weten of hun woning zich in een risicogebied bevindt.

Funderingsrisico’s en klimaatverandering

Klimaatverandering kan een indirecte invloed hebben op funderingsrisico’s. Veranderingen in de grondwaterstand en de frequentie van droogtes en overstromingen kunnen de stabiliteit van de ondergrond beïnvloeden. In combinatie met oude funderingsmethoden, zoals houten palen, kan dit leiden tot verzwakte funderingen. Het is daarom van belang om bij woningen in risicogebieden regelmatig de funderingsstatus te controleren.

Funderingsherstel: Mogelijke oplossingen en methoden

Wanneer funderingsproblemen zich voordoen, zijn er verschillende methoden voor herstel beschikbaar. De keuze voor een herstelmethode hangt af van de oorzaak van het probleem, de toestand van de huidige fundering en de omgevingsfactoren. Hieronder bespreken we enkele veelvoorkomende methoden.

Herstellen van funderingen op staal

Bij funderingen op staal kan worden gekozen voor ondermetseling of onderstromen. Ondermetseling betekent dat onder de bestaande muur de grond bloksgewijs wordt weggegraven. Vervolgens wordt het slechte metselwerk verwijderd en worden nieuwe versnijdingen aangebracht. Daarna wordt onder het bestaande metselwerk aangesloten met een aanstroomlaag. Deze methode vereist zorgvuldige planning en uitvoering om de stabiliteit van het gebouw te behouden.

Verlagen van bestaande fundering

Bij het verlagen van een bestaande fundering wordt de funderingsstrook verder naar beneden uitgevoerd. Dit kan nodig zijn wanneer de oude fundering niet voldoet aan de huidige belastingen of de stabiliteit niet meer gegarandeerd is. De verlaging gebeurt vaak in gedeelten om te voorkomen dat de stabiliteit van het gebouw tijdens de werkzaamheden wordt verstoord.

Prefabricatie en betonfunderingen

De toepassing van geprefabriceerde betonplaatjes met aanstroming is een efficiënte methode bij ondermetseling. Ook het gebruik van gewapend beton in funderingsstroken is een veelgebruikte techniek. Deze methoden zorgen voor een sterke en duurzame fundering die goed aansluit op het bestaande metselwerk.

Funderingsontwerp en geotechnische analyses

Bij het ontwerpen van een fundering is een grondonderzoek essentieel. De huidige staat en exacte geometrie van de bestaande fundering moeten gekend zijn. Dit is belangrijk om de draagkracht van de fundering te bepalen. Bij een ontwerp op basis van oude gegevens moet rekening worden gehouden met eventuele wijzigingen in de ondergrond, zoals ontgravingen of ophogingen.

De draagkracht kan berekend worden met behulp van de rekenregels uit de geotechnische normen, zoals NEN 9997-1. Bij mechanische sonderingen, die vroeger vaak werden uitgevoerd, moet worden gecontroleerd of de rekenwaarden nog gelden in de huidige omstandigheden.

Wanneer geen uitvoeringsgegevens beschikbaar zijn, is een funderingsinspectie noodzakelijk. Hierbij wordt de exacte geometrie en toestand van de fundering bepaald. Dit kan worden gedaan met onder andere sonderingen of andere geotechnische onderzoeksmethoden.

Analyse van funderingsgebreken

Bij het herstellen van een fundering is het belangrijk om eerst de oorzaak van het gebrek te achterhalen. Dit heeft invloed op de keuze van herstel- of renovatiemethodiek. Als er nog zakkingen van "eindige omvang" te verwachten zijn, kan het herstel uitgesteld worden. Het is echter verstandig om de oorzaak van funderingsproblemen altijd te achterhalen vóór het starten van herstelwerkzaamheden.

Een grondige analyse van het funderingsgebrek maakt het mogelijk om een effectieve en kostenefficiënte herstelstrategie te kiezen. Dit is vooral belangrijk bij duurzame renovatieprojecten, waarbij de levensduur van een gebouw moet worden verlengd.

Conclusie

Funderingen vormen de basis van elk bouwproject of woning en hebben daarom directe invloed op de veiligheid en duurzaamheid. Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel voor woningeigenaren en bouwprofessionals. Met behulp van digitale tools en geotechnische analyses kan de staat van een fundering bepaald worden. Bij problemen zijn er verschillende herstelmogelijkheden beschikbaar, afhankelijk van de oorzaak en de omstandigheden.

Het is belangrijk om funderingsrisicogebieden te kennen en regelmatig de funderingsstatus van oude woningen te controleren. Met de juiste kennis en analyses kan schade voorkomen worden of herstel efficiënt uitgevoerd worden.

Bronnen

tekenen