Funderingsklasse 2: Inzicht, Risico’s en Handhanbare Onderhoudsstrategieën

Inleiding

In de bouw- en vastgoedsector speelt de kwaliteit van funderingen een cruciale rol in de duurzaamheid en veiligheid van woningen. Het begrijpen van funderingsklasse 2 is van groot belang voor eigenaren, taxateurs en bouwprofessionals om risico’s op funderingsschade te beoordelen en passende maatregelen te nemen. Funderingsklasse 2 verwijst naar een redelijke tot matige conditie van de fundering van een bouwwerk. In dit artikel wordt een gedetailleerde en objectieve analyse gegeven van funderingsklasse 2, met aandacht voor inspectiemethoden, risico’s, en het beleid in Nederland rondom funderingslabels. De informatie is gebaseerd op gegevens uit betrouwbare bronnen, waaronder richtlijnen van onderzoeksinstanties en technische documentatie.

Begrip van Funderingsklasse 2

Funderingsklasse 2 betekent dat een fundering, op basis van inspectie en onderzoek, redelijk tot matig is beoordeeld. Volgens de indeling die wordt gehanteerd in Haarlem (zie figuur A46-52), behoort funderingsklasse 2 tot de categorieën waarbij binnen 25 jaar geringe zettingsverschillen zijn verwachtingsgewijs, maar niet in mate dat dit onacceptabele schade veroorzaakt. Echter, het is belangrijk om te benadrukken dat een klasse 2-fundering niet automatisch stabiel is of zonder risico, maar dat er wel aandacht is voor eventuele problemen die zich binnen de komende jaren kunnen voordoen.

De beoordeling van een fundering in klasse 2 is gebaseerd op vier kernaspecten: 1. De scheefstand en rotatie van de constructie ten opzichte van het horizontale vlak; 2. De aantasting van houten palen en het langshout; 3. De draagkracht van de paalschacht; 4. De grondwaterstand.

Deze vier beoordelingen worden aanvullend beoordeeld op basis van een visuele inspectie van de funderingsconstructie. Samen vormen zij de basis voor een definitieve indeling in kwaliteitsklasse.

Kwaliteitsklasse II: Omschrijving en Implicaties

Volgens de indeling van de gemeente Haarlem (figuur A46-52) wordt funderingsklasse II gekarakteriseerd als:

"Redelijk tot matig, binnen nu en 25 jaar zijn geringe onderlinge zettingsverschillen te verwachten, doch niet in die mate dat dit onacceptabele schade zal veroorzaken. Geen wijzigingen in de belasting op de fundering aanbrengen."

Dit betekent dat een klasse II-fundering binnen de komende 25 jaar enige zettingsverschillen kan vertonen, maar die worden niet als schadelijk beschouwd. Toch is het belangrijk om deze fundering regelmatig te monitoren en eventuele veranderingen in de grondwaterstand of constructieve schade nauwlettend te volgen. Een klasse II-fundering kan handhaafbaar zijn, maar vereist wel een bepaalde mate van aandacht en onderhoud.

Risico’s en Beperkingen van Funderingsklasse 2

Hoewel klasse 2-funderingen als relatief stabiel worden gezien, zijn er toch risico’s die eigenaren en professionals moeten kennen:

• Geringe zettingsverschillen: Deze kunnen leiden tot kleine scheuren in muren of daken. Hoewel het niet onmiddellijk schadelijk is, kan het wel een indicatie zijn van verdere problemen.
• Houtrot: In de gevallen waarin de fundering op houten palen is gebouwd, kan paalrot ontstaan bij lage grondwaterstanden. Dit is vooral het geval bij woningen die voor 1970 zijn gebouwd.
• Geen wijzigingen in belasting: Volgens de indeling mag de belasting op de fundering niet worden aangepast. Dit betekent dat verbouwprojecten of uitbreidingen extra aandacht en eventueel extra onderzoek vereisen.
• Beperkte draagkracht: De draagkracht van de paalschacht kan variëren en moet worden gecontroleerd bij grotere projecten of bij verdere uitbreiding van het bouwwerk.

Deze risico’s zijn niet direct kritisch, maar moeten wel worden onderhouden om verdere schade te voorkomen. Een klasse 2-fundering vereist dus geen onmiddellijke herstelmaatregelen, maar wel een strategisch onderhoudsplan.

Inspectie en Beoordeling van Funderingsklasse 2

Een visuele inspectie is een eerste stap in het beoordelen van een fundering. Deze inspectie geeft een eerste indruk van eventuele schade of aantastingen aan de constructie. Echter, zoals vermeld in bron 2, is een visuele inspectie een subjectieve beoordeling. Het vereist kennis van de structuur van funderingsconstructies en is niet altijd betrouwbaar voor een definitieve oordeel.

Voor een grondigere beoordeling is een funderingsinspectie nodig. Deze inspectie vereist het openen van een inspectieput om de funderingsconstructie direct te onderzoeken. De diepte van deze put kan variëren, afhankelijk van het type fundering. Voor een fundering op staal kan dit ongeveer 0,8 meter zijn, terwijl een paalfundering op een oorspronkelijk laag polderpeil een diepte van tot 3,5 meter kan vereisen.

Tijdens een funderingsinspectie worden diverse aspecten beoordeeld: - De aanlegdiepte en breedte van de fundering; - De aantasting van houten palen; - De draagkracht van de paalschacht; - De grondwaterstand; - Eventuele scheefstand of rotatie van de constructie.

Deze inspectie is kostbaar, maar biedt de meeste concrete informatie over de kwaliteit van de fundering. Het is een essentieel onderdeel van het funderingsherstelproces, vooral bij woningen die in funderingsklasse 2 zijn ingedeeld.

Funderingsherstel en Herstelmaatregelen

Hoewel funderingsklasse 2 geen directe herstelmaatregelen vereist, zijn er situaties waarin herstel noodzakelijk wordt. Dit kan het geval zijn bij veranderingen in de grondwaterstand, aantasting van houten palen, of grotere zettingsverschillen die schade veroorzaken.

Herstelstrategieën

Voor funderingsherstel zijn meerdere methoden beschikbaar, afhankelijk van de oorzaak van de schade: - Verhoogde grondwaterstand: Hierbij wordt een zandophoging of een waterafscheiding gebruikt om de grondwaterstand te verhogen en zo de houten palen te beschermen. - Houtversterking: Bij aantasting van houten palen kunnen deze worden vervangen of versterkt met composietmaterialen. - Proefbelastingen: Bij twijfel over de draagkracht van de fundering kan een proefbelasting worden uitgevoerd op één of meerdere palen. - Structuurversterking: Bij zettingsverschillen kan de constructie versterkt worden met extra funderingsconstructies of verstevigende elementen.

De keuze voor een herstelmaatregel hangt af van de mate van schade, de type fundering en de wensen van de eigenaar. In de meeste gevallen is een grondige inspectie verplicht om het juiste herstelplan te bepalen.

Kosten en Tijdsverloop

Funderingsherstel kan aanzienlijk in kosten en tijdsverloop variëren. De kosten worden beïnvloed door factoren zoals het type fundering, de mate van schade, de benodigde herstelmethoden en de benodigde machines of specialisten. Een funderingsinspectie alleen kan al relatief hoog zijn, vooral bij diepere inspecties of bij het aanleggen van een inspectieput. Daarnaast kan het herstel zelf ook tijdrovend zijn, afhankelijk van de omvang van de schade.

Funderingslabel en Taxatie

In Nederland is in 2021 een nieuw beleid ingevoerd waarmee alle woningen een funderingslabel krijgen. Dit label geeft de conditie van de fundering aan in vijf klassen van A tot E. Klasse A betekent dat de fundering goed is, terwijl klasse E een sterk verhoogd risico op funderingsschade aanduidt. Klasse 2 valt binnen deze indeling waarschijnlijk onder klasse B of C, afhankelijk van de mate van schade.

Het funderingslabel wordt sinds juli 2021 verplicht opgenomen in taxatierapporten. Hiermee kan een taxateur het risico op funderingsschade meenemen in de beoordeling van de waarde van een woning. Voor kopers en eigenaren is dit een waardevolle tool om inzicht te krijgen in eventuele risico’s. Het label geeft bovendien aan welke maatregelen mogelijk zijn om schade te voorkomen of te herstellen.

Technologie in Funderingsbeoordeling

Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een model ontwikkeld genaamd FunderMaps. Dit model maakt gebruik van satellietbeelden, grondwaterstanden, bodemsamenstelling en type fundering om risico’s in kaart te brengen. De data worden gebruikt om woningen in vijf klassen in te delen, waarbij klasse A het minste risico vertegenwoordigt en klasse E het hoogste.

FunderMaps is een voorbeeld van hoe technologie kan bijdragen aan een betere beoordeling en monitoring van funderingsconstructies. Het model helpt bij het identificeren van gebieden waar funderingsschade waarschijnlijk is en ondersteunt het beleid rondom herstel en preventie.

Veiligheidsklasse en Eurocodes

Het gebruik van Eurocode 7 en Eurocode 2 speelt een belangrijke rol bij het ontwerp en beoordelen van funderingen. Eurocode 7 biedt richtlijnen voor het bepalen van de geotechnische draagkracht van de ondergrond, waarbij partiële factoren worden gebruikt om de belastingen en grondparameters te berekenen. In de Ultimate Limit State (UGT) wordt de draagkracht gecontroleerd met behulp van deze factoren, terwijl in de Serviceability Limit State (BGT) de zettingen worden berekend en vergeleken met toegestane grenswaarden.

De keuze voor het gebruik van UGT of BGT hangt af van de veiligheidsklasse van het bouwwerk. Voor veiligheidsklasse 1 zijn traditionele rekenmethoden op basis van toegestane drukken nog steeds toegestaan, terwijl voor veiligheidsklasse 2 moderne rekenmethoden van toepassing zijn. Deze methoden vereisen een nauwkeurige beoordeling van de belastingen, grondparameters en eventuele stabiliteitsproblemen.

Partiële Factoren in Eurocode

Partiële factoren zijn essentieel in de Eurocodes om onzekerheden in de berekeningen te verwerken. In Eurocode 7 worden deze factoren gebruikt voor de grondparameters en de belastingen, afhankelijk van de betrouwbaarheidsklasse (RC1, RC2 of RC3). Voor funderingsklasse 2 gelden de volgende partiële factoren:

Deze factoren worden gebruikt om de draagkracht en stabiliteit van de fundering te bepalen. De keuze voor RC2 is vaak geschikt voor funderingsklasse 2, omdat deze klasse een redelijke mate van betrouwbaarheid vereist, maar geen extreem hoge veiligheidsmarges.

Conclusie

Funderingsklasse 2 verwijst naar een fundering die redelijk tot matig is beoordeeld, met geringe zettingsverschillen en geen onmiddellijke schade. Toch vereist deze klasse wel aandacht, omdat eventuele veranderingen in de ondergrond of constructie binnen de komende jaren schade kunnen veroorzaken. Een visuele inspectie is een eerste stap, maar een grondige funderingsinspectie is vaak nodig om de kwaliteit van de fundering te beoordelen.

Het nieuwe beleid rondom funderingslabels en het gebruik van modellen zoals FunderMaps zijn belangrijke ontwikkelingen in de bouwsector. Deze tools helpen bij het identificeren van risico’s en het bepalen van passende herstelmaatregelen. Bovendien ondersteunt het gebruik van Eurocode 7 en Eurocode 2 het professionele beoordelen van funderingen en het garanderen van veiligheid en duurzaamheid.

Voor eigenaren is het belangrijk om het funderingslabel en eventuele inspectierapporten nauwlettend te lezen. Bij klasse 2-funderingen is een strategisch onderhoudsplan essentieel om schade te voorkomen en de levensduur van de fundering te verlengen. Voor professionals is het belangrijk om kritisch te blijven bij de interpretatie van funderingsklasse 2 en passende maatregelen te nemen, afhankelijk van de specifieke omstandigheden van het bouwwerk.

Bronnen

1. Eurocode 2 – Funderingen
2. Funderingsherstel en onderzoek
3. Funderingslabel voor woningen