Juiste afmetingen voor een gemetselde fundering: Richtlijnen en praktische toepassingen

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Een correct aangelegde fundering is de basis voor de stabiliteit en duurzaamheid van elk bouwwerk. Bij een gemetselde fundering, waarin kalk of cement gebruikt wordt, zijn zowel de breedte als de diepte van het fundament essentieel om schade en instabiliteit te voorkomen. Deze richtlijnen moeten afgestemd zijn op de lading die het bouwwerk uitoefent, de type grond, de bouwvoorschriften en eventuele aanbouwprojecten. In dit artikel worden de technische richtlijnen en aanbevelingen voor gemetselde funderingen besproken, met nadruk op de juiste breedte, diepte en uitvoering. Daarnaast worden praktische toepassingen en mogelijke problemen besproken die bij funderingsherstel of aanbouw kunnen optreden.

Belang van een correcte fundering

Een goed ontworpen en uitgevoerde fundering is de sleutel tot een stabiel en duurzaam bouwwerk. Het vermindert het risico op schade, herstelkosten en instabiliteit, en zorgt voor een langdurige levensduur van het gebouw. Bij een aanbouwproject is het van belang om aandacht te besteden aan de juiste afmetingen van de fundering, met rekening houdend met factoren zoals de belasting, de bodemgesteldheid en de bouwvoorschriften.

In twijfelgevallen is het altijd aan te bevelen om advies in te winnen bij een bouwkundig deskundige of professionele constructeur. Deze specialisten kunnen het beste beoordelen of de gekozen afmetingen voldoen aan de vereisten en of er extra maatregelen nodig zijn voor de stabiliteit van het bouwwerk.

Invloed van belasting en ondergrond

De breedte en diepte van een fundering hangen af van meerdere factoren, waaronder het type constructie, de bouwmaterialen, de bodemgesteldheid, de klimaatomstandigheden en de bouwvoorschriften. In de praktijk is een funderingsdiepte van minstens 60 cm onder maaiveld meestal aan te raden, terwijl de breedte varieert afhankelijk van het bouwwerk en de belasting.

Bij het kiezen van de juiste afmetingen voor een fundering is het essentieel om rekening te houden met de stabiliteit van het bouwwerk en de toekomstige risico’s. Een correcte fundering is de basis van een duurzame en veilige aanbouw en vermindert het risico op schade of herstelkosten.

Technische richtlijnen voor breedte van een fundering

De breedte van een fundering is afhankelijk van de belasting die op de constructie uitgeoefend wordt. In de meeste gevallen is een minimumbreedte vereist om de stabiliteit van de fundering te waarborgen. De volgende richtlijnen zijn afgeleid uit de meest voorkomende constructies en technieken:

1. Voor een enkele muur

Voor een enkele muur is een fundering met een breedte van 25 cm aanbevolen. Dit is een eenvoudige oplossing die voldoende ondersteuning biedt voor lichte constructies. Deze breedte is geschikt voor tuinmuren of lage muren die weinig gewicht dragen. Echter, het is belangrijk om te controleren of deze breedte voldoet aan de lokale bouwvoorschriften en de omstandigheden van de ondergrond.

2. Voor een spouwmuur

Bij spouwmuren is de breedte van de fundering groter. Hier wordt vaak een breedte van 40 cm aanbevolen, afhankelijk van de belasting en de bouwvoorschriften. Een bredere fundering zorgt voor een betere verdeling van de lading en vermindert het risico op instabiliteit of kromming van de muren.

3. Voor zware constructies

Bij zware constructies, zoals bijvoorbeeld woningen of garagebouwen, wordt meestal een fundering met een breedte van 40 cm of meer aangeraden. De breedte hangt af van de dikte van de muren en de totale belasting die op de grond uitgeoefend wordt. In sommige gevallen kan de breedte zelfs tot 50 cm of meer variëren, afhankelijk van de stabiliteit van de grond en de lading die op de fundering werkt.

4. Voor aanbouwprojecten

Bij het uitbreiden van een bestaande fundering, zoals bijvoorbeeld bij een nieuwe garage die wordt gebouwd op een oude fundering, is het belangrijk om rekening te houden met de aansluiting op de bestaande constructie. In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om gaten te boren in de bestaande fundering en betonijzer aan te brengen om de nieuwe fundering stevig te verankeren. De extra fundering wordt dan breder (bijvoorbeeld 25 cm) en dieper (bijvoorbeeld 40 cm).

Diepte van een gemetselde fundering

De diepte van een fundering speelt een cruciale rol bij de stabiliteit van het bouwwerk. Een te ondiepe fundering kan leiden tot instabiliteit, kromming of zelfs schade aan de constructie. In de praktijk is een funderingsdiepte van minstens 60 cm onder maaiveld meestal aan te raden, afhankelijk van de grondsoort en de belasting.

Bij zware constructies wordt meestal een fundering met een hoogte van 30 cm of meer aangeraden. Bij lichte constructies kan een lagere fundering voldoende zijn, mits de belasting op de grond gelijkmatig wordt verdeeld. Het is belangrijk om rekening te houden met de bodemgesteldheid en eventuele ondergrondse afvoerkanalen of grondwaterstanden.

Voorbeelden en toepassingen van gemetselde funderingen

Een fundering met vorstrand is een kostenefficiënte oplossing voor kleinere aanbouwen, zoals schuren of tuinhuisjes. Deze constructie bestaat uit een funderingsplaat met een vorstrand, wat ervoor zorgt dat de fundering goed verankerd is in de grond. Voor een schuurtje of klein aanbouw is een breedte van 40 cm en een diepte van 60 cm onder maaiveld vaak voldoende. De uitvoering van deze fundering is eenvoudig en geschikt voor zowel amateurs als professionals, mits het bouwplan en de bouwvoorschrachten goed zijn nageleefd.

Bij een aanbouwproject is het vaak nodig om de bestaande fundering uit te breiden. In dergelijke gevallen moet de nieuwe fundering breed genoeg zijn om de belasting van het nieuwe bouwwerk te dragen. Daarnaast moet de fundering diep genoeg zijn om de stabiliteit van het bouwwerk te waarborgen. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met de aansluiting op de bestaande fundering en eventuele ondergrondse problemen.

Problemen en herstel van funderingen

Funderingsmetselwerk dat tussen een (paal)fundering en de bovenbouw onder de grond ligt, kan aan verval onderhevig zijn. Bij oudere panden is veelal gebruikgemaakt van kalkspecie, die de tand des tijds minder goed doorstaat dan de huidige cementspecie. Bij het verhelpen van funderingsgebreken komt het dan ook vaak voor dat het funderingsmetselwerk moet worden hersteld.

Verval van funderingsmateriaal is een bekend probleem bij oudere constructies. In dit kader kan ook gewezen worden op mogelijke verontreinigingen van de grond en het grondwater, die chemisch reageren met het onder de grond liggende deel van een bouwwerk. Voorbeelden hiervan zijn voornamelijk in de afgelopen jaren, mede door de toenemende aandacht voor de milieuproblematiek, aan het licht getreden.

Men moet ook rekening houden met de mogelijkheid dat de fundering veel ouder is dan de bovenbouw. Vroeger kwam het in oude stads- of dorpscentra vaak voor dat een oude fundering niet werd verwijderd, maar gebruikt werd voor een nieuw gebouw. Dit kan leiden tot ongelijke belastingverdeling en eventuele schade aan de nieuwe constructie.

Funderingsschade kan ook worden veroorzaakt door plaatselijk afwijkende bodemomstandigheden. Er zijn drie basisoorzaken aan te wijzen voor dit type schades. Er kan schade voorkomen door:

bodemafwijking
grondverzakking
veranderingen in de grondwaterstand

In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om de fundering te onderzoeken en eventueel herstelmaatregelen te nemen. Een funderingsinspectie is hierbij een essentieel onderdeel van het onderzoek. Voor de uitvoering hiervan moet een inspectieput worden gegraven om de funderingsconstructie bloot te leggen. Het benodigde graafwerk kan variëren van circa 0,8 m diepte voor een fundering op staal in droog materiaal tot circa 3,5 m diepte voor een paalfundering die bij een oorspronkelijk laag polderpeil is aangelegd en waarbij deze later is verhoogd.

Aanbevelingen voor funderingsherstel

Waar gefundeerd wordt, treden soms problemen op. In de loop der tijd is een grote variatie in problemen en in mogelijke oplossingen ontstaan. We zullen de bespreking van deze materie beginnen met enkele algemene opmerkingen. Bij funderingsherstel zullen in grote lijnen ook de ontwerprichtlijnen voor nieuwbouw gevolgd worden: van doelstelling tot uitvoering. Maar hierbij moeten de 'gegevens' en de 'ontwerpeisen' gecombineerd worden met een 'analyse van het funderingsgebrek'.

Funderingsherstel is in het algemeen duur, en er dient derhalve vooraf grondig te worden beoordeeld of het doel - de constructie voor langere periode handhaven - de middelen heiligt. In sommige gevallen kan het nodig zijn om palen te groeperen onder 1 funderingselement. We noemen dit een poer. Een poer is door de hoge belasting vaak hoger en breder. Standaard poeren hebben vaak 2, 3 of 4 palen (in een ruit of achter elkaar), maar er zijn zelfs situaties waar 8 of meer palen nodig zijn.

Het berekenen van een fundering op palen is vaak ingewikkelder en daardoor duurder dan een berekening van een fundering op staal. Er moet rekening worden gehouden met de draagkracht van de palen, en de belasting uit de constructie. Deze moeten op elkaar worden afgestemd, waarbij de wapening in de fundering op verschillende posities kan variëren.

Constructietekening van een fundering moet de constructeur aanleveren, samen met een palenplan en een wapeningstekening van de fundering. Voor woningen worden deze 3 tekeningen gescheiden, maar voor verbouwingen of kleine klussen kunnen deze tekeningen worden gecombineerd.

Conclusie

De juiste afmetingen voor een gemetselde fundering zijn essentieel voor de stabiliteit en duurzaamheid van elk bouwwerk. De breedte en diepte van de fundering moeten afgestemd zijn op de belasting die het bouwwerk uitoefent, de type grond, de bouwvoorschriften en eventuele aanbouwprojecten. In de praktijk is een funderingsdiepte van minstens 60 cm onder maaiveld meestal aan te raden, terwijl de breedte varieert afhankelijk van het bouwwerk en de belasting.

Bij het uitbreiden van een bestaande fundering is het belangrijk om rekening te houden met de aansluiting op de bestaande constructie. In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om gaten te boren in de bestaande fundering en betonijzer aan te brengen om de nieuwe fundering stevig te verankeren. De extra fundering wordt dan breder (bijvoorbeeld 25 cm) en dieper (bijvoorbeeld 40 cm).

Het herstel van funderingen kan nodig zijn bij verval van het funderingsmetselwerk of bij afwijkende bodemomstandigheden. Bij funderingsherstel moet rekening gehouden worden met de ontwerprichtlijnen voor nieuwbouw en een analyse van het funderingsgebrek. Funderingsherstel is in het algemeen duur, en het moet grondig worden beoordeeld of het doel - de constructie voor langere periode handhaven - de middelen heiligt.

Een correcte fundering is de basis van een duurzame en veilige aanbouw en vermindert het risico op schade of herstelkosten. Het is daarom belangrijk om bij de planning van een aanbouw aandacht te besteden aan de juiste funderingsafmetingen, rekening houdend met de belasting, de bodemgesteldheid en de bouwvoorschriften.