Gemetselde fundering waterdicht maken: Technieken, materialen en aanbevelingen voor een droge basis

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Een gemetselde fundering is een klassieke bouwtechniek, vooral in oudere woningen, die echter kwetsbaar kan zijn voor vochtproblemen. Optrekkend vocht, condensatie of lekkages kunnen leiden tot schimmelvorming, schade aan constructies en gezondheidsrisico’s voor bewoners. Het waterdicht maken van een gemetselde fundering vereist een goed begrip van de oorzaken van vocht, de beschikbare technieken en de juiste materialen. In dit artikel worden de meest relevante methoden en aanbevelingen besproken, met nadruk op praktische toepassing en professionele uitvoering.

Inleiding: Waarom is een droge fundering belangrijk?

Een fundering vormt de basis van elk gebouw. Bij een gemetselde fundering, vaak gemaakt van baksteen of mortel, kan vocht gemakkelijk opstijgen via capillaire werking of infiltreren via slechte afwatering. Dit heeft als gevolg:

Vochtige muren en vloeren, die leiden tot schilderwerkproblemen en afbladderend behang.
Condensatie, waardoor schimmel zich ontwikkelt.
Verzwakte constructies door langdurige vochtbelasting.
Gezondheidsrisico’s door schimmelsporen en andere schadelijke stoffen.

Het waterdicht maken van een gemetselde fundering is niet alleen een maatregel tegen vocht, maar ook een investering in de duurzaamheid en comfort van het gebouw. Hieronder worden de technieken, materialen en aanbevelingen voor het waterdicht maken van een gemetselde fundering besproken, met aandacht voor zowel curatieve als preventieve maatregelen.

1. Oorzaken van vocht in gemetselde funderingen

Voor een effectieve oplossing is het belangrijk om de oorzaak van het vochtprobleem te identificeren. Hieronder staan de meest voorkomende oorzaken, afgeleid uit de beschikbare bronnen:

1.1 Capillaire vochtopstijging

Bij capillaire vochtopstijging stijgt het water via kleine poriën in de metselstenen of mortel omhoog. Dit fenomeen is typisch voor oude woningen waarbij de waterkering niet meer functioneert of is verouderd. Het resulteert in natte vlekken op de muren, vochtige vloeren en eventueel schimmelvorming.

1.2 Slechte afwatering

Een onvoldoende afwatering rondom het gebouw zorgt ervoor dat regenwater niet kan wegvloeien, waardoor er waterophoping ontstaat. Dit kan leiden tot vocht in de kelder of fundering, vooral bij regenperiodes of in naregionen.

1.3 Gebrekkige waterdichting

Bij oude of slecht aangebrachte waterdichting kan water makkelijker doordringen in de fundering. Dit geldt zowel voor de kelderwanden als voor de vloer. In sommige gevallen zijn de waterkeringen zelfs volledig verdwenen of beschadigd.

1.4 Condensatie

Wanneer de ventilatie in een kelder ontoereikend is, kan er een groot temperatuurverschil ontstaan tussen de binnen- en buitenlucht. Dit leidt tot condensatie op koele oppervlakken, zoals de vloer of wanden van de kelder. De vochtige omstandigheden kunnen schimmelvorming bevorderen.

1.5 Lekkende leidingen

Soms zit de oorzaak van het vochtprobleem binnen de kelder zelf, bijvoorbeeld door een lekkende waterleiding, rioleringspijp of afvoerbuis. In dergelijke gevallen is het verplicht om de leidingen te inspecteren en eventueel te herstellen.

2. Technieken en materialen voor het waterdicht maken van een gemetselde fundering

Op basis van de beschikbare bronnen zijn er verschillende technieken en materialen die geschikt zijn voor het waterdicht maken van een gemetselde fundering. Deze worden hieronder beschreven.

2.1 Injecteren van muren met waterwerend gel

Een veelvoorkomende en effectieve methode is het injecteren van de muren met een waterwerend gel. Deze techniek wordt vooral toegepast bij optrekkend vocht. Een vakman maakt kleine gaatjes in de muur op vloerhoogte en injecteert een speciaal product. Bij het uitharden vormt het gel een waterdichte laag, die het vocht tegenhoudt.

Voordeel: Deze methode is doeltreffend tegen optrekkend vocht en kan ook toegepast worden op bestaande problemen.
Nadeel: De techniek vereist een nauwkeurige diagnose en professionele uitvoering, vooral bij complexe scheurpatronen of structurele problemen.

Prijsindicatie: De injectiebehandeling kost gemiddeld 100 euro per lopende meter (excl. btw).

2.2 Waterdichting met impregnerende middelen

Impregnerende middelen zoals Sikagard-703 W worden vaak gebruikt om gemetselde oppervlakken waterafstotend en vuilafstotend te maken. Deze producten zijn op basis van silaan en siloxaan en geschikt voor cementgebonden ondergronden zoals mortel, metselwerk, baksteen en kalkzandsteen.

Kenmerken van Sikagard-703 W:

Waterafstotend, maar waterdampdoorlatend: Dit zorgt ervoor dat het vocht kan uittreden en niet blijft hangen in het metselwerk.
Milieuvriendelijk en watergedragen: Het product is niet giftig en voldoet aan milieunormen.
Toepassing: De ondergrond moet minimaal zeven dagen oud zijn en eventueel onder hoge druk gereinigd worden als het sterk vervuild is.
Resultaat: Na behandeling is het middel onzichtbaar en verhoogt de weerstand tegen vuil.

Aanbeveling: Deze methode is geschikt voor het waterdicht maken van buitenmuren boven het maaiveld, maar heeft minder effect op actieve lekkages of algemene poreusheid van de muren.

2.3 Waterdichting via coatings en membraan

Voor grotere oppervlakken of complexe situaties is het aanbrengen van een waterdichting via coatings of een membraan een betere oplossing. Deze methoden vormen een naadloze, flexibele waterdichte laag die bestand is tegen wisselende vocht- en temperatuuromstandigheden.

Kenmerken van coatings en membraan:

Naadloos en flexibel: Ideaal voor het afdichten van grotere oppervlakken en complexe vormen.
Duurzaam: Hechting op verschillende ondergronden, zoals beton, metselwerk en steen.
Vereisten: Goede voorbereiding van de ondergrond is essentieel voor optimale hechting.
Niet geschikt voor actieve lekkages: Deze moeten eerst worden gestopt, bijvoorbeeld met snelcement.

Aanbeveling: Deze techniek is geschikt voor kelders of funderingen die volledig waterdicht moeten worden. Het is een duurzame oplossing, maar vereist professionele uitvoering.

2.4 XPS- en EPS-isolatie

Naast waterdichting speelt isolatie van de fundering een belangrijke rol bij het voorkomen van vochtproblemen. Bij funderingen die direct contact maken met de grond is XPS-isolatie (uitgeharde polystyreen) de aan te raden keuze. Dit materiaal is vochtbestendig, heeft een hoge druksterkte en is geschikt voor ondergrondse toepassingen.

Voordeel van XPS-isolatie: - Voorkomt condensatie door temperatuurveranderingen. - Bestand tegen vocht en geschikt voor ondergrondse toepassingen.

Alternatief: EPS-isolatie kan gebruikt worden in drogere delen van het bouwproject. Dit is expansie polystyreen, dat iets lichter is dan XPS en minder duur, maar minder bestand tegen vocht.

Aanbeveling: Het is verstandig om te checken of de lokale bouwregelgeving specifieke eisen heeft voor de dikte en type isolatie. Isolatieplaten kunnen ook geïnstalleerd worden tijdens de bouwfase, bijvoorbeeld als bekisting voor de fundering.

2.5 Verbetering van de afwatering

Een goede afwatering rondom het gebouw is essentieel om vochtproblemen in de fundering te voorkomen. Hierbij kunnen de volgende maatregelen genomen worden:

Afvoergeulen en regenwaterleidingen aanleggen om regenwater snel weg te leiden.
Afwateringsputten installeren om wateropslag te voorkomen.
Grondregelmatig nat houden in droge perioden om grondkrimp en verzakkingen van de fundering te voorkomen.

Aanbeveling: Een goed functionerend afwateringssysteem kan het risico op vochtproblemen aanzienlijk verminderen. Het is verstandig om dit systeem regelmatig te inspecteren en bij te werken.

3. Wanneer is professionele hulp nodig?

Er zijn situaties waarin het waterdicht maken van een gemetselde fundering niet door de eigenaar of DIY-enthusiast zelf kan worden uitgevoerd. Dit geldt met name in de volgende gevallen:

Bij terugkerende vochtproblemen ondanks eerdere zelfstandige pogingen.
Bij structurele problemen, zoals verzakkingen van de fundering of grote, bewegende scheuren.
Bij complexe situaties met meerdere vochtbronnen of onduidelijke oorzaken.
Wanneer de kelder wordt omgebouwd tot een leefruimte, waarbij een 100% waterdichte en gezonde omgeving essentieel is.
Bij wens tot garantie op het resultaat. Professionals hebben toegang tot hoogwaardige materialen en apparatuur die niet altijd beschikbaar zijn voor particulieren.

Aanbeveling: Professionele hulp is essentieel bij complexe of terugkerende vochtproblemen. Ervaren vakmensen kunnen een op maat oplossing bieden die specifiek afgestemd is op de situatie en de Nederlandse bodem- en bouwvoorschriften.

4. Praktische stappen bij het waterdicht maken van een gemetselde fundering

Om een gemetselde fundering waterdicht te maken, zijn er verschillende stappen die gevolgd kunnen worden. Deze variëren afhankelijk van de oorzaak van het vochtprobleem en de gekozen methode. Hieronder een overzicht van de meest relevante stappen:

4.1 Diagnose en inspectie

Voordat er een maatregel kan worden genomen, is het essentieel om de oorzaak van het vochtprobleem te diagnosticeren. Dit kan gedaan worden door:

De wanden en vloer te inspecteren op vochtige vlekken, blubber of schimmel.
De afwatering en afvoerleidingen te controleren.
Eventuele lekkages in leidingen te lokaliseren.

4.2 Keuze van de juiste methode en materiaal

Op basis van de diagnose kan worden bepaald welke methode het beste past bij de situatie. Dit kan variëren van het injecteren van de muren met vochtwerend gel tot het aandragen van coatings of het aanbrengen van een membraan.

4.3 Voorbereiding van de ondergrond

Zowel bij het injecteren als bij het aandragen van coatings is een goede voorbereiding van de ondergrond essentieel. Dit omvat:

Het reinigen van vervuilde oppervlakken onder hoge druk.
Het drogen van de ondergrond.
Eventueel het verwijderen van oude coatings of schilderwerk.

4.4 Uitvoering van de maatregel

De uitvoering hangt af van de gekozen methode:

Injecteren: Een vakman maakt gaatjes in de muur en injecteert het vochtwerend gel.
Impregneren: Het impregnerende middel wordt aangebracht met een spuit of borstel.
Coating of membraan: Een laag coating of membraan wordt aangebracht, meestal in meerdere lagen.

4.5 Afwerking en inspectie

Na de uitvoering van de maatregel is het belangrijk om de oppervlakken te inspecteren en eventueel te afwerken. Bij coatings en membraan kan het nodig zijn om een tweede laag aan te brengen. Ook is het verstandig om de maatregel te testen op waterdichtheid.

5. Aanbevelingen voor duurzaamheid en onderhoud

Het waterdicht maken van een gemetselde fundering is een langdurige investering. Om de duurzaamheid van de maatregel te waarborgen, zijn er enkele aanbevelingen:

Goede afwatering onderhouden: Zorg ervoor dat de afvoerleidingen en afvoergeulen regelmatig worden gecontroleerd en schoongemaakt.
Ventilatie van de kelder: Zorg voor voldoende ventilatie om condensatie te voorkomen.
Regelmatige inspectie: Controleer regelmatig de muren en vloer op vocht of schimmelvorming.
Gebruik van milieuvriendelijke producten: Kies voor producten die milieuvriendelijk zijn en voldoen aan huidige normen.

6. Conclusie

Het waterdicht maken van een gemetselde fundering is essentieel om vochtproblemen, schimmelvorming en structurele schade te voorkomen. De oorzaken van vocht kunnen variëren van capillaire vochtopstijging tot lekkages in leidingen. Afhankelijk van de situatie kunnen verschillende technieken worden toegepast, zoals injecteren van muren met vochtwerend gel, het aandragen van coatings of het aanbrengen van een membraan. Daarnaast speelt isolatie en goede afwatering een belangrijke rol in het voorkomen van vochtproblemen. Bij complexe of terugkerende situaties is het verstandig om professionele hulp in te schakelen. Door een goed geplande en uitgevoerde maatregel is het mogelijk om een droge en gezonde fundering te garanderen, wat bijdraagt aan de duurzaamheid en comfort van het gebouw.