Fundering op staal: bouwtekeningen, toepassing en uitvoering in de praktijk

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Wanneer het gaat om de bouw van woningen of lichtere gebouwen, is de keuze van de juiste funderingsmethode een essentieel onderdeel van het bouwproces. De fundering zorgt namelijk voor de stabiliteit en duurzaamheid van het gebouw en beïnvloedt ook de totale bouwkosten. Een veelgebruikte methode is de zogenaamde fundering op staal. Deze funderingsvorm is vooral geschikt voor gebieden met stabiele bodem en lichtere constructies. In dit artikel wordt ingegaan op de definitie van fundering op staal, de rol van bouwtekeningen bij de keuze en uitvoering ervan, en de praktische toepassing in de bouwsector.

Wat is fundering op staal?

Definitie en toepassing

Een fundering op staal is een funderingsmethode waarbij het gewicht van het gebouw wordt verdeeld over een ter plaatse gestorte betonplaat die direct op de ondergrond is geplaatst. Deze plaat fungeert zowel als fundering als onderdeel van de begane grondvloer. De methode is vooral geschikt voor lichtere bouwwerken zoals woningen, schuren en kleine commerciële panden.

De term fundering op staal kan verwarrend zijn, aangezien het niets te maken heeft met het gebruik van stalen materialen. De oorsprong van de term ligt in het oudhollands, waarin het woord staal verwijst naar de beschikbare grond. In de praktijk betekent dit dat een fundering op staal geplaatst moet worden op een zandlaag die direct onder het maaiveld ligt. Het maaiveld is simpelweg een aanduiding van het grondoppervlak.

Keuze tussen fundering op staal en paalfundering

De keuze tussen fundering op staal en paalfundering hangt af van meerdere factoren, namelijk:

De bodemgesteldheid
De belasting van het gebouw
De locatie en diepte van de draagkrachtige laag
De kosten en uitvoerbaarheid

Fundering op staal is vaak kostenefficiënt en eenvoudig uit te voeren, maar niet geschikt voor instabiele grond. Paalfundering is duurder en ingewikkelder, maar nodig bij diepere draagkrachtige lagen. Bijvoorbeeld bij moeras-, klei- of veengrond, waar de draagkrachtige laag zich op grotere diepte bevindt, is paalfundering vaak de enige uitvoerbare oplossing.

Bouwtekeningen en fundering op staal

Rol van bouwtekeningen bij fundering op staal

Bij de keuze en uitvoering van een fundering op staal spelen bouwtekeningen een essentiële rol. In deze tekeningen wordt vaak aangegeven of het gaat om een plaatfundering, strokenfundering of poerenfundering. Als er geen palen worden vermeld en het gebouw rust op een bentonplaat, is het waarschijnlijk dat het gaat om een fundering op staal.

De bouwtekeningen van een gebouw zijn vaak de eerste en meest betrouwbare bron om te achterhalen welke funderingsmethode is toegepast. Deze tekeningen geven informatie over:

De vorm en grootte van de funderingsplaat
De locatie van de dragende muren of kolommen
De diepte van de funderingsplaat
De aanwezigheid van een vorstrand of kelder
De mogelijkheid van compenserende fundering

In sommige gevallen zijn ook isolatielagen of thermovloeren aangegeven. Deze informatie is essentieel voor de correcte uitvoering van de fundering en voor de planning van de bouw.

Toegang tot bouwtekeningen

Bij het archief van de gemeente kan in de meeste gevallen de originele bouwtekening van het bouwblok worden gekopieerd. Dit geldt ook voor de heistaat en de bouwvergunning bij houten palen. Ook latere verbouwingen kunnen relevant zijn voor de fundering. Het advies is om een bouwkundige hiernaar te laten kijken, aangezien diverse bouwblokken vaak een bouwkundige/constructieve eenheid vormen.

Uitvoering van fundering op staal

Stappen bij de uitvoering

De uitvoering van een fundering op staal begint met het verwijderen van de slechte bovengrond. Deze grond kan vervolgens worden vervangen door een zandkoffer of verbeterd worden door verdichten of groutinjectie. De zandlaag moet direct onder het maaiveld liggen, aangezien de fundering op een draagkrachtige grond moet rusten.

De volgende stappen in het proces zijn:

Het aftekenen van de funderingsplaat op de grond, waarbij rekening wordt gehouden met de vorm en grootte van het gebouw.
Het aanbrengen van isolatielagen, indien van toepassing.
Het opzetten van de bekisting voor de funderingsplaat.
Het leggen van de wapening in de bekisting.
Het storten van het gewapend beton in de bekisting.
Het wachten tot het beton is uitgehard.
Het verwijderen van de bekisting en het afwerken van de funderingsplaat.

Bij een plaatfundering is het van belang dat de krachten over de betonnen vloer gelijkmatig worden verdeeld. Het risico is namelijk dat de plaat aan de ene kant doorzakt en aan de andere kant niet, wat kan leiden tot scheuren in de muren en verkeerd buiging van balken.

Aandachtspunten bij uitvoering

Tijdens de uitvoering van een fundering op staal zijn er een aantal aandachtspunten die belangrijk zijn. Zo moet er voldoende ventilatie zijn in de kruipruimte, bijvoorbeeld door middel van open roosters in de gevels of open voegen in het metselwerk. Dit is van belang om vochtproblemen en gezondheidsklachten te voorkomen, vooral in klei- of veengebieden.

Bij woningen op staal in een klei of veengebied zakt het gebouw minstens net zo hard als de bodemdaling. Soms gebeurt dit nog sneller en vaak ook onregelmatig. De begane grondvloer hoort hoger te liggen dan het omringende maaiveld, en bij een houten vloer hoort in de kruipruimte geen water te staan.

Soorten funderingen bij fundering op staal

Plaatfundering

Een plaatfundering is een vorm van fundering op staal waarbij een horizontale plaat uit gewapend beton als dragend structuurelement fungeert voor de gehele verdere bovenbouw. Deze plaat rust op draagkrachtig zand op geringe diepte en wordt vaak ook wel een funderingsplaat of vloerplaat genoemd.

Voordelen van een plaatfundering:

Verzakkingen kunnen worden opgevangen: Omdat het een grote plaat betreft, is de kans dat het gebouw gelijkmatig zakt groter. Lokale verzakkingen kunnen door de plaat worden opgevangen.
Eenvoudigere uitvoering: Een enkele plaat is makkelijker te leggen dan meerdere stroken met afzonderlijke bekisting.

Strokenfundering

Bij een strokenfundering wordt met gewapend beton een verbrede zone (strook) gerealiseerd onder alle dragende muren. De breedte van deze strook is afhankelijk van de dikte van de muur. Een brede muur vereist namelijk een bredere ondersteuning dan een dun binnenmuurtje.

Deze methode is vooral geschikt voor gebouwen met zware muren of kolommen. De uitvoering is vergelijkbaar met die van een plaatfundering, maar beperkt zich tot de ondersteuning van de dragende constructie.

Poerenfundering

Een poerenfundering is een vorm van fundering op staal waarbij funderingsputten worden gemaakt en gevuld met gewapend beton. Op deze putten worden vervolgens gewapende betonnen balken geplaatst om de belasting van de muren naar de putten door te geven.

Deze methode is geschikt voor gebouwen met puntlasten, zoals bijvoorbeeld in een industriegebouw. Het voordeel van deze methode is dat er relatief weinig graafwerk nodig is, wat het een kostenefficiënte oplossing maakt.

Fundering op staal versus paalfundering: wanneer welke?

Hoewel fundering op staal een kostenefficiënte en eenvoudige methode is, is het niet geschikt voor alle situaties. In sommige gevallen is paalfundering de enige uitvoerbare oplossing. Dit is het geval wanneer de draagkrachtige laag zich op grotere diepte bevindt, zoals bij moeras-, klei- of veengrond. In dergelijke gevallen wordt meestal gebruikgemaakt van betonnen palen die in de grond worden geschroefd, geheid of geboord.

Voordelen van paalfundering:

Zeer degelijke fundering
Geschikt voor instabiele of zachte grond
Langer houdbaar

Nadelen van paalfundering:

Duurder en ingewikkelder uit te voeren
Meer bouwgracht nodig
Moeilijker in te passen in bestaande constructies

In tegenstelling tot paalfundering, is fundering op staal een ondiepe funderingsvorm. De draagkrachtige laag mag hierbij niet te diep liggen, bijvoorbeeld 3-8 meter onder het maaiveld. In dat geval is paalfundering de enige optie.

Fundering op staal in de praktijk

Voorbeelden van toepassing

Een typisch voorbeeld van fundering op staal is een woning die geplaatst wordt op een zandlaag die direct onder het maaiveld ligt. In dergelijke gevallen is de bodem stabiel genoeg om het gewicht van het gebouw op te nemen zonder dat er palen nodig zijn. In dit geval is een plaatfundering vaak de meest logische keuze.

Een ander voorbeeld is een schuur of klein industrieterrein. Hier is vaak sprake van een eenvoudige constructie met lichte belastingen, waardoor een plaatfundering of strokenfundering voldoende is. In dergelijke gevallen is fundering op staal de meest logische en kostenefficiënte oplossing.

Problemen en oplossingen

Ondanks de voordelen van fundering op staal zijn er ook bepaalde risico’s. Zo kan bij woningen in klei- of veengebieden vochtproblemen ontstaan. Het grondwater blijft op dezelfde hoogte, maar ten opzichte van de zakkende vloer komt het steeds hoger te staan. Dit kan leiden tot rotte vloeren, optrekkend vocht en gezondheidsklachten.

Om deze problemen te voorkomen is het van belang dat er voldoende ventilatie is in de kruipruimte. Dit kan bereikt worden door middel van open roosters in de gevels of open voegen in het metselwerk. Ook is het belangrijk dat de begane grondvloer hoger ligt dan het omringende maaiveld.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte funderingsmethode die vooral geschikt is voor gebieden met stabiele bodem en lichtere bouwwerken. Het is een kostenefficiënte en eenvoudige oplossing, die vaak wordt gebruikt bij woningen, schuren en kleine commerciële panden. De uitvoering van een fundering op staal begint met het verwijderen van de slechte bovengrond en het leggen van een zandkoffer of het verbeteren van de grond door verdichten of groutinjectie.

Bij de uitvoering zijn bouwtekeningen een essentieel onderdeel. Deze tekeningen geven informatie over de vorm en grootte van de funderingsplaat, de locatie van de dragende muren of kolommen, en de diepte van de funderingsplaat. Het is belangrijk dat deze informatie correct is en dat de fundering volgens plan wordt uitgevoerd.

Hoewel fundering op staal een eenvoudige en kostenefficiënte methode is, is het niet geschikt voor alle situaties. In gevallen waarin de draagkrachtige laag zich op grotere diepte bevindt, is paalfundering de enige uitvoerbare oplossing. Het is daarom belangrijk om bij de keuze van de funderingsmethode rekening te houden met de bodemgesteldheid, de belasting van het gebouw en de locatie van de draagkrachtige laag.

In de praktijk zijn er verschillende vormen van fundering op staal, zoals plaatfundering, strokenfundering en poerenfundering. Elke vorm heeft zijn eigen voordelen en nadelen en is geschikt voor bepaalde toepassingen. Het is daarom belangrijk om de juiste vorm te kiezen, afhankelijk van de situatie en de eisen van het project.

Tot slot is het belangrijk om aandacht te besteden aan de uitvoering van de fundering. Zo moet er voldoende ventilatie zijn in de kruipruimte en moet de begane grondvloer hoger liggen dan het omringende maaiveld. Dit is van belang om vochtproblemen en gezondheidsklachten te voorkomen, vooral in klei- of veengebieden.