Funderingsrisico’s in Nederland: Gebieden, oorzaken en herkenning van schade

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

De fundering van een woning is de basis voor de stabiliteit van een gebouw. Als deze basis door bodemveranderingen of droogte verzwakt raakt, kan dit leiden tot schade aan muren, vloeren en daken. In Nederland zijn er specifieke regio’s waar het risico op funderingsproblemen aanzienlijk hoger ligt. Deze risicogebieden zijn vaak gekenmerkt door kwetsbare bodems zoals veengrond, kleigrond of gebieden waar houten paalfunderingen zijn gebruikt. De combinatie van deze factoren met veranderende klimaatomstandigheden zorgt voor een toenemend aantal meldingen van funderingsschade. In dit artikel bespreken we de oorzaken van funderingsproblemen, de bekende risicogebieden in Nederland, en hoe je funderingsproblemen kunt herkennen.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen worden voornamelijk veroorzaakt door bodemveranderingen die het gevolg zijn van veranderende grondwaterstanden, droogte, en het gebruik van kwetsbare funderingstechnieken. De volgende factoren spelen een cruciale rol:

Droogte en dalende grondwaterstanden: Tijdens droge zomers zetten veen- en kleigronden uit, wat leidt tot bodeminklinking en funderingsschade. Deze schade kan ernstig zijn en duur om te herstellen.
Houten paalfunderingen: Deze funderingstechniek is vaak gebruikt in regio’s met zettingsgevoelige bodems, zoals veen- en kleigebieden. Houten palen moeten onder water staan om te voorkomen dat ze rotten. Door droogte en klimaatverandering kan het grondwaterpeil zinken, waardoor palen boven water komen te staan en vervolgens gaan rotten.
Verschillende funderingstechnieken in hetzelfde gebouw: Soms is een aanbouw anders gefundeerd dan het hoofdgebouw, wat kan leiden tot ongelijke zetting en vervolgens funderingsschade.

Bekende funderingsrisicogebieden in Nederland

In Nederland zijn er verschillende regio’s waar funderingsproblemen regelmatig voorkomen. Deze gebieden worden vaak aangeduid als aandachtsgebieden of risicogebieden. De meest bekende zijn:

Zaanstreek en Waterland (Noord-Holland): Gebieden met veen- en houtpalefunderingen zijn hier typisch.
Gouda, Alphen aan den Rijn en Krimpenerwaard (Zuid-Holland): Hier zijn veen- en kleigebieden vaak de oorzaak van funderingsschade.
Delft, Rotterdam en Schiedam: In deze steden zijn veel oude woningen gebouwd op houten palen. Daarnaast zijn de bodems hier zettingsgevoelig.
Laaggelegen delen van Friesland en Groningen: Door droogte en dalende grondwaterstanden lopen woningen hier verhoogd risico op verzakking.
Amsterdam (oude stadsdelen): In de historische stadsdelen zijn houten paalfunderingen gebruikelijk. De droogte en klimaatverandering versterken hier het risico.
Utrecht en Oudewater: In deze steden is sprake van oude funderingstechnieken en kwetsbare bodems.

Deze gebieden zijn meestal getroffen door de combinatie van oude funderingstechnieken en zettingsgevoelige bodems. De droge jaren hebben hier het risico op funderingsproblemen verder versterkt.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Funderingsproblemen ontstaan vaak langzaam en zijn daarom niet altijd direct zichtbaar. Toch zijn er een aantal signalen die wijzen op mogelijke funderingsproblemen. Deze signalen zijn zowel visueel als functioneel zichtbaar:

Scheuren in muren en plafonds: Deze scheuren kunnen diagonaal of verticaal lopen en duiden vaak op een ongelijke zetting van de fundering.
Deur- en kozelproblemen: Deuren en vensters die niet goed sluiten of die moeilijk open- en dichtgaan, kunnen wijzen op vervorming van het gebouw.
Tredverschillen in vloeren: Onregelmatigheden in de vloeren zijn een ander teken van ongelijke zetting van de fundering.
Roken in kieren: Wanneer rook of stof door kieren in de muren of vloeren naar binnen trekt, kan dit wijzen op verplaatsingen in de constructie.
Hoorbare geluiden: Knarste of krakende geluiden in het gebouw, vooral in de nacht of vroege ochtend, kunnen wijzen op beweging in de constructie.

Het is belangrijk om deze signalen serieus te nemen. Funderingsproblemen kunnen langzaam maar zeker leiden tot ernstige schade aan een woning. Indien er tekenen van funderingsproblemen zijn, is het aan te raden om contact op te nemen met een erkende bouwkundig expert of funderingsdeskundige om een onderzoek in te stellen.

Risicogebieden en het effect van klimaatverandering

De risicogebieden voor funderingsproblemen in Nederland zijn niet statisch, maar veranderen door de invloed van klimaatverandering. Door de toenemende droogteperiodes en dalende grondwaterstanden versterkt het risico op funderingsproblemen, vooral in gebieden met veen- en kleigebieden. Gebieden die traditioneel als risicogebieden werden beschouwd, zoals veengebieden met houten paalfunderingen, worden nu opnieuw onder de aandacht genomen, maar ook minder zettingsgevoelige gebieden zoals kleigebieden worden nu getroffen. Dit komt doordat huizen in deze gebieden soms rechtstreeks op de ondergrond zijn gefundeerd en dus gevoeliger zijn voor veranderingen in de grondwaterstand.

Extreem weerscenario’s en hun effect

Volgens een niet-bevestigd rapport van Alex Hekman, Business Director Water bij Sweco, is het aantal meldingen van funderingsschade dit jaar aanzienlijk toegenomen. De extreem lage grondwaterstand als gevolg van de droogte heeft geleid tot zettingen in grondlagen. Dit betekent dat huizen op klei- en veengronden verzakken en scheuren in muren ontstaan. Deze meldingen komen uit verschillende regio’s in Nederland, waaronder Friesland en Zevenaar tot Geldermalsen. Ook in de weinig zettingsgevoelige gebieden zijn meldingen geregistreerd, wat duidt op het toenemende karakter van het probleem.

Kaarten en tools voor het identificeren van risicogebieden

Voor wie wil weten of hun woning in een funderingsrisicogebied staat, zijn er verschillende tools en kaarten beschikbaar:

Funderingsviewer: Deze tool, ontwikkeld door Sweco, maakt risicogebieden voor funderingsproblemen inzichtelijk. Het is gebaseerd op gegevens van Deltares en TNO.
Indicatieve funderingsviewer van KCAF: Deze kaart geeft een visuele weergave van de risicogebieden op basis van meldingen van funderingsschade.
FunderMaps: Voor NWWI-taxaties is de FunderMaps-database nu de standaard. Deze database bevat gegevens over ongeveer 500.000 woningen met funderingsproblemen of risico’s.
Klimaateffectatlas: Deze atlas bevat informatie over bodemtype en risicogebieden in Nederland. Het is een nuttig hulpmiddel voor wie wil weten of hun woonplaats in een risicogebied ligt.

Deze tools zijn niet alleen nuttig voor woningeigenaren, maar ook voor makelaars, bouwbedrijven en overheidsinstellingen die willen weten waar funderingsproblemen voorkomen en hoe deze kunnen worden voorkomen of hersteld.

Funderingstechnieken en hun kwetsbaarheid

De keuze voor een bepaalde funderingstechniek heeft een grote invloed op de kwetsbaarheid van een woning voor funderingsproblemen. De twee meest voorkomende funderingstechnieken in Nederland zijn:

Houten paalfundering: Deze fundering is vaak gebruikt in de bouwperiode tot 1970, vooral in gebieden met zettingsgevoelige bodems. Houten palen moeten onder water staan om te voorkomen dat ze rotten. Klimaatverandering is daardoor ook een oorzaak van paalrot in de veen- en kleigebieden. Het grondwaterpeil zakt door droogte waardoor palen boven water komen te staan, en vervolgens gaan rotten. Het aantal woningen in Nederland met een houten paalfundering wordt geschat op 750.000 tot 1 miljoen.
Diepe funderingen met betonnen palen: Deze fundering is draagkrachtiger en minder kwetsbaar voor droogte dan houten paalfunderingen. Ze zijn vaak gebruikt in regio’s met minder zettingsgevoelige bodems. Echter, ook hier kan het gebruik van verschillende funderingstechnieken in eenzelfde gebouw leiden tot ongelijke zetting en schade.

Risicogebieden in Nederland op basis van bodemtype

Gebieden in Nederland met een verhoogd risico op funderingsproblemen zijn gebieden met een minder draagkrachtige bodem, namelijk:

Laagveengebieden
Rivierengebieden
Zeekleigebieden
Getijdengebieden
Afgesloten zeearmen (kunstmatige wateren door het afsluiten van getijdengebieden, zoals het Haringvliet en het Grevelingenmeer)

Met name de bodem van steden in West- en Noord-Nederland is kwetsbaar. Op de bodemkaart van Klimaateffectatlas vind je informatie over opbouw van de bodem.

Specifieke regio’s en hun risico’s

Zaanstreek en Waterland: Gebieden met veen- en houtpalefunderingen zijn hier typisch. Door droogte en dalende grondwaterstanden lopen woningen hier verhoogd risico op verzakking.
Gouda, Alphen aan den Rijn en Krimpenerwaard: Hier zijn veen- en kleigebieden vaak de oorzaak van funderingsschade. De droogte heeft dit risico verder versterkt.
Delft, Rotterdam en Schiedam: In deze steden zijn veel oude woningen gebouwd op houten palen. Daarnaast zijn de bodems hier zettingsgevoelig.
Laaggelegen delen van Friesland en Groningen: Door droogte en dalende grondwaterstanden lopen woningen hier verhoogd risico op verzakking.
Amsterdam (oude stadsdelen): In de historische stadsdelen zijn houten paalfunderingen gebruikelijk. De droogte en klimaatverandering versterken hier het risico.
Utrecht en Oudewater: In deze steden is sprake van oude funderingstechnieken en kwetsbare bodems.

Hoe weet je of jouw woning in een risicogebied staat?

Als woningeigenaar is het belangrijk om te weten of je woning in een funderingsrisicogebied staat. Dit kan je op verschillende manieren controleren:

Via de Funderingsviewer van Sweco: Deze tool maakt risicogebieden voor funderingsproblemen inzichtelijk. Het is gebaseerd op gegevens van Deltares en TNO.
Via de indicatieve funderingsviewer van KCAF: Deze kaart geeft een visuele weergave van de risicogebieden op basis van meldingen van funderingsschade.
Via FunderMaps: Deze database bevat gegevens over ongeveer 500.000 woningen met funderingsproblemen of risico’s.
Via de Klimaateffectatlas: Deze atlas bevat informatie over bodemtype en risicogebieden in Nederland.

Naast deze tools kun je ook contact opnemen met een bouwkundig expert of funderingsdeskundige om een onderzoek in te stellen naar de fundering van jouw woning. Dit kan zeker van toepassing zijn als je tekenen van funderingsproblemen hebt herkend.

Conclusie

Funderingsproblemen in Nederland zijn een steeds urgenter kwestie, vooral tegen de achtergrond van klimaatverandering en dalende grondwaterstanden. De droge jaren hebben het risico op funderingsproblemen verder versterkt, vooral in gebieden met oude funderingstechnieken en kwetsbare bodems. Het is daarom belangrijk voor woningeigenaren om te weten of hun woning zich in een funderingsrisicogebied bevindt. Door het gebruik van kaarten en tools kan dit risico worden geïdentificeerd. Bovendien is het essentieel om te herkennen of er al funderingsproblemen zijn, zodat maatregelen op tijd kunnen worden genomen. Tegen de achtergrond van klimaatverandering is het belang van een betrouwbare en stabiele fundering dan ook groter dan ooit.

Bronnen

risicogebieden