Gouda en de uitdagingen van funderingen in een inklinkende stad

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Inleiding

Gouda, een historische stad in de Zuid-Hollandse regio, kent al jaren funderingsproblematiek door de inklinkende veenbodem. Het is een complexe kwestie die niet alleen technische, maar ook beleidsondersteuning vereist. In dit artikel worden de funderingsuitdagingen in Gouda uitgebreid besproken, met aandacht voor de oorzaak van bodemdaling, de gevolgen voor de stad en haar woningen, en de oplossingsrichtingen die momenteel in overweging worden genomen.

De stad Gouda is een levend voorbeeld van hoe de combinatie van historische bouwmethoden en moderne uitdagingen zoals klimaatverandering en bodemdaling samen een bedreiging vormen voor de leefomgeving. De oude binnenstad zakt jaarlijks door de veenbodem en vele woningen zijn niet op palen gefundeerd, maar op huiden of zakken. Dit leidt tot problemen met wateroverlast en stabiliteit van de funderingen, terwijl tegelijkertijd ook de houten paalfunderingen in gevaar komen door droogstand.

De gemeente Gouda heeft in samenwerking met verschillende partners, zoals KCAF, Hoogheemraadschap van Rijnland, Rijkswaterstaat en de Technische Universiteit Delft, de coalitie Stevige Stad op Slappe Bodem opgericht. Deze coalitie onderzoekt oplossingen die zowel voor Gouda als voor andere historische binnensteden relevant kunnen zijn. Daarnaast is er een aandachtspunt voor funderingstechnieken en funderingsherstel, met pilotprojecten en deelname aan landelijke fondsen.

In het volgende deel van dit artikel zullen we dieper ingaan op de technische aspecten van funderingstechnieken in Gouda, de problematiek die hier voorkomt, en de maatregelen die op dit moment worden overwogen of uitgevoerd.

Funderingstechnieken in Gouda

De uitvoering van funderingswerkzaamheden in Gouda vereist een hoge mate van flexibiliteit en technische vaardigheid, gezien de complexiteit van de bodemsituatie en de beperkte toegankelijkheid op sommige locaties. S. Bosland Heiwerken B.V. is een van de bedrijven die hier gespecialiseerd in is. Het bedrijf beschikt over een uitgebreid machinepark dat specifiek gericht is op funderingstechnieken. Zo zijn er vijf verschillende heimachines beschikbaar voor het plaatsen van funderingen, en is er een heimachine voor het hoogfrequent heien van stalen buispalen tot een diameter van 219 mm. Deze methode van heien veroorzaakt minimale trillingen, wat voorkomt dat omringende gebouwen schade oplopen.

Wanneer het gaat om het uitvoeren van funderingen in drukke stadsgebieden of rustige woonwijken, is er behoefte aan een maatwerk aanpak. Ieder project vraagt naar een eigen oplossing. S. Bosland Heiwerken B.V. is in staat om oplossingen te bieden voor moeilijk bereikbare locaties, waarbij zorgvuldigheid en expertise centraal staan. De funderingen en vloeren die worden uitgevoerd, worden gerealiseerd op basis van berekende en getekende gegevens van een erkend constructeur. Dit zorgt voor een betrouwbare en veilige uitvoering.

De techniek van hoogfrequent heien is bijzonder geschikt in stadsgebieden waar het nodig is om schade aan de omgeving te minimaliseren. Dit is een moderne methode die niet alleen efficiënt is, maar ook goed aansluit bij de eisen van bewoners en de omgeving. Door het gebruik van stalen buispalen wordt een duurzame en stabiele fundering gerealiseerd.

Funderingsproblematiek in de oude binnenstad

De oude binnenstad van Gouda kent een ernstig probleem: de bodem zakt jaarlijks door de inklinkende veenbodem. De meeste historische woningen en gebouwen uit de 16de tot de 20ste eeuw zijn niet gefundeerd op palen, maar op staal of op huiden en zakken, wat betekent dat ze meezakken met de bodem. Dit leidt tot een aantal problemen die zich steeds duidelijker maken, en die op lange termijn de leefbaarheid in de historische binnenstad bedreigen.

In het verleden is het waterpeil meerdere malen verlaagd om wateroverlast te voorkomen. Echter, in de afgelopen decennia wordt het waterpeil niet meer aangepast om droogstand van houtenpaal funderingen te voorkomen. Dit heeft als gevolg dat het maaiveld op sommige plaatsen slechts enkele centimeters boven het grachtenpeil ligt. Bij hevige regenbuien treedt daardoor snel overlast op, waardoor zowel woningen als infrastructuur in gevaar komen.

Het uitgangspunt is dat meezakkende huizen in de toekomst niet onder water mogen komen te staan, maar tegelijkertijd moet ook voorzien worden dat de fundering van huizen op houten heipalen niet aangetast wordt door droogstand. Dit is een delicate balans die vereist dat zowel technische oplossingen als beleidsmaatregelen worden overwogen.

De coalitie Stevige Stad op Slappe Bodem

Gemeente Gouda heeft samen met het KCAF, Hoogheemraadschap van Rijnland, Rijkswaterstaat en de Technische Universiteit Delft de coalitie Stevige Stad op Slappe Bodem opgericht. In deze samenwerking worden oplossingsrichtingen verkend die gericht zijn op de uitdagingen van bodemdaling in de historische binnenstad. Het doel is om oplossingen te ontwikkelen die niet alleen van toepassing zijn in Gouda, maar ook in andere steden met vergelijkbare problematiek.

De coalitie bestudeert verschillende thema’s, zoals governance (beleid, financiering), scenario’s, communicatie en funderingen. Binnen de coalitie wordt gewerkt aan een integrale aanpak die naast funderingsmaatregelen ook zaken als energietransitie, duurzaamheid en economische belangen meeneemt. Het streven is om een scenariokeuze te maken die op lange termijn leidt tot een duurzame en leefbare stad.

In juni 2018 is het startsein gegeven voor het opstellen van een Kadernota Bodemdaling Binnenstad. Dit document zal als uitgangspunt dienen voor verdere aanpak. Daarin zijn onder andere de onderbouwing voor een nieuw peilbesluit van het waterschap en de invulling van het gemeentelijk rioleringsplan verwerkt. Beide onderwerpen zijn van groot belang voor de grondwaterhuishouding in de stad, die door de voortgaande bodemdaling steeds complexer wordt.

De complicatie wordt versterkt door de gevolgen van klimaatverandering, zoals meer wateroverlast en hittestress. Daarom is het essent dat zowel technische oplossingen als beleidsmaatregelen worden ontwikkeld die aansluiten bij de huidige en toekomstige uitdagingen.

Funderingsherstel en het landelijke fonds

In Gouda zijn in het verleden meerdere pilotprojecten uitgevoerd gericht op funderingsherstel. Deze projecten zijn bedoeld om de problematiek met funderingen in oude woningen en bouwblokken te onderzoeken en mogelijke oplossingen te testen. Echter, het blijkt dat het probleem van funderingsproblematiek in Gouda nog lang niet is opgelost. Bij diverse complexen blijven funderingsproblemen opspelen, wat aantoont dat er een duurzamere en bredere aanpak nodig is.

In 2017 heeft de gemeente Gouda besloten om te deelnemen aan het landelijke fonds Duurzaam Funderingsherstel. Dit fonds is bedoeld om gemeenten te ondersteunen bij het herstellen van funderingen in oude woningen. De deelname aan het fonds is beperkt tot een proefperiode van één jaar, na afloop van welke de gemeente overweegt om als vaste deelnemende gemeente bij te blijven. Het landelijke fonds biedt een platform waarbij gemeenten samenwerken aan oplossingen voor funderingsproblematiek in historische stadscentra.

Het doel van het fonds is om ervaring op te doen met funderingsherstelprojecten en te onderzoeken welke methoden het meest effectief zijn. Hierbij wordt ook gekeken naar de financiële haalbaarheid en de duurzaamheid van verschillende aanpakken. Door deelneming aan dit fonds kan Gouda profiteren van kennis uit andere steden en zo een betere aanpak voor de eigen situatie ontwikkelen.

De rol van de technologie in funderingswerkzaamheden

De technologie speelt een steeds grotere rol in de uitvoering van funderingswerkzaamheden. In Gouda wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de techniek van hoogfrequent heien, waarbij stalen buispalen worden geheien tot een diameter van 219 mm. Deze methode is zeer geschikt voor stadsgebieden, omdat het minimale trillingen veroorzaakt en daardoor schade aan omringende gebouwen voorkomt.

Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van moderne heimachines die specifiek zijn afgestemd op de eisen van funderingstechnieken in moeilijk bereikbare locaties. Deze machines zijn ontworpen om zo efficiënt mogelijk te werken, terwijl tegelijkertijd de omgeving wordt beschermd. Het is van groot belang dat funderingswerkzaamheden op een zo weinig mogelijk belastende manier worden uitgevoerd, zodat de leefomgeving van bewoners en de omgeving zo weinig mogelijk wordt aangetast.

De toepassing van moderne technologie in funderingswerkzaamheden leidt tot een hogere kwaliteit van de uitvoering, maar ook tot een betere veiligheid voor de omgeving. Door het gebruik van innovatieve technieken kan worden gegarandeerd dat de funderingen niet alleen duurzaam zijn, maar ook aansluiten bij de huidige eisen van duurzaamheid en energie-efficiëntie.

Fundering van tuinhuis en blokhut

Niet alleen de funderingen van woningen en gebouwen vormen een uitdaging in Gouda, ook het funderen van kleinere constructies zoals tuinhuisjes en blokhutten kan complex zijn. In dit opzicht speelt de keuze van het juiste funderingstype een cruciale rol. Er zijn verschillende soorten funderingen voor een tuinhuis of blokhut beschikbaar, zoals een betonnen fundering van 15 cm dik, inclusief randbekisting en wapening. De kosten voor deze fundering liggen gemiddeld rond de €80 per m², exclusief de plaatsing door een vakman.

Het is belangrijk om bij het funderen van een tuinhuis of blokhut te overwegen of een bouwvergunning nodig is. In sommige gevallen is dit niet verplicht, maar in andere gevallen is het noodzakelijk om te voldoen aan de bouwvoorschrachten. Aannemers via Casius staan voor bewoners klaar om dit proces te ondersteunen, zowel bij het plaatsen van de fundering als bij het aanvragen van een bouwvergunning.

Het funderen van kleinere constructies zoals tuinhuisjes en blokhutten is een relatief eenvoudige klus, maar het vereist toch een bepaalde expertise. Door het werk aan een erkend vakman uit te besteden, wordt gegarandeerd dat de fundering volgens de juiste standaarden wordt uitgevoerd. Dit zorgt voor een langdurige en veilige oplossing.

Conclusie

Gouda kent een complexe problematiek rondom funderingen, die voortkomt uit de inklinkende veenbodem en de historische bouwmethoden die in de oude binnenstad gebruikt zijn. Deze uitdaging vereist een integrale aanpak die zowel technische, beleids- als kennisgerichte aspecten omvat. De coalitie Stevige Stad op Slappe Bodem speelt hierin een belangrijke rol, waarin oplossingsrichtingen worden verkend die niet alleen relevant zijn voor Gouda, maar ook voor andere steden met vergelijkbare problemen.

De toepassing van moderne funderingstechnieken, zoals hoogfrequent heien, zorgt voor een efficiënte en minimaal belastende aanpak van funderingswerkzaamheden. Deze technieken zijn van groot belang in stadsgebieden waar de omgeving beschermd moet worden. Buiten de woningen is ook het funderen van kleinere constructies, zoals tuinhuisjes en blokhutten, een onderwerp dat aandacht verdient. De juiste keuze van het funderingstype en het uitbesteden van het werk aan erkende vakmensen zorgen voor een duurzame en veilige oplossing.

Aan de hand van de huidige initiatieven en samenwerkingen lijkt er een hoopvolle toekomst te liggen voor Gouda. Door het verder ontwikkelen van oplossingsrichtingen en het toepassen van innovatieve technieken kan de stad zich aanpassen aan de huidige en toekomstige uitdagingen. Het is van groot belang dat dit proces niet alleen technisch, maar ook maatschappelijk wordt ondersteund, zodat Gouda blijft bestaan als een leefbare en historisch waardevolle stad.