Fundering afgraven: Stappenplan, Technieken en Belangrijke Aandachtspunten

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Bij elke bouwproject begint het met een solide basis – de fundering. Een correct uitgegraven fundering is van groot belang voor de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van het gebouw. Het afgraven van de fundering is een essentiële fase in het bouwproces en vereist zorgvuldige planning, kennis van de technische eisen en aandacht voor de ondergrond. In dit artikel bespreken we de stappen bij het uitgraven van een fundering, de verschillende types funderingen, technische richtlijnen en aandachtspunten die je als bouwer, woningbouwer of zelfbouwer moet weten.

Inleiding

Het uitgraven van een fundering is geen eenvoudig proces. Het vereist technisch inzicht, kennis van de ondergrond en een correcte uitvoering om eventuele schade aan het gebouw in de toekomst te voorkomen. De informatie in dit artikel is gebaseerd op praktische richtlijnen uit diverse betrouwbare bronnen, zoals instructies van grondwerkers, tips van aannemers en richtlijnen uit bouwhandboeken. In het artikel komen zowel technische aspecten als praktische stappen aan bod, gericht op zowel professionals als particulieren die betrokken zijn bij de bouw van woningen, schuren of bedrijfspanden.

Wat is een fundering?

Een fundering is de ondersteuning van een gebouw. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld. Funderingen worden meestal gemaakt van beton of metselwerk en zijn ontworpen op basis van het ontwerp van de constructeur. Het doel van de fundering is om de stabiliteit van het gebouw te waarborgen, te voorkomen dat de vloeren of muren scheuren en om eventuele problemen met de ondergrond, zoals krimp of vocht, te beheersen.

Er zijn verschillende soorten funderingen, afhankelijk van de omstandigheden van de ondergrond en de omvang van het bouwproject. De keuze voor een bepaalde fundering hangt af van factoren zoals de draagkracht van de grond, de aanwezigheid van grondwater, de dikte van de bovengrond en de gewenste functie van het gebouw (zoals de aanwezigheid van een kelder of kruipruimte).

De stappen bij het uitgraven van een fundering

Het uitgraven van een fundering is een meervoudig proces dat uit verschillende stappen bestaat. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste stappen, volgens de richtlijnen van diverse bouwexperts.

1. Beplannen en uitstellen van de fundering

Voordat er begonnen kan worden met het afgraven, moet de fundering uitgesteld worden. Dit gebeurt aan de hand van het bouwraam of de uitgevoerde peilingen. De locatie van de fundering wordt bepaald door de hoeken van het gebouw. Deze hoeken worden gemarkeerd met piketpaaltjes. Het is belangrijk om hier nauwkeurig te zijn, want een verkeerde uitstelling kan leiden tot problemen met de uitlijning van het gebouw.

2. Aanvragen Klic-melding

Voordat er begonnen kan worden met het graven, is het wettelijk verplicht om een Klic-melding aan te vragen. Hiermee worden alle ondergrondse leidingen en kabels gelokaliseerd. Op basis van deze informatie kan men veilig graven zonder risico op schade aan de infrastructuur. Dit is een verplichte maatregel zowel voor particulieren als voor bedrijven.

3. Uitgraven van de fundering

Het uitgraven van de fundering kan met de hand of met een machine plaatsvinden. Bij kleinere projecten, zoals het bouwen van een schuur of tuinhuis, kan men gebruikmaken van een minigraver. Voor grotere projecten wordt vaak een volledige graafmachine ingezet. Het is belangrijk om de fundering te graven tot de juiste diepte en breedte, zoals aangegeven in het sonderingsrapport of door de constructeur.

De diepte van de fundering moet minimaal 600 mm onder het maaiveld liggen. Dit is nodig om te voorkomen dat de fundering in de winter opvriest. De breedte hangt af van de dikte van de fundering en de gewenste stabiliteit. In sommige gevallen wordt de fundering alleen gedeeltelijk uitgegraven, zodat een kruipruimte of kelder ontstaat.

4. Bekisting aanbrengen

Na het uitgraven van de fundering moet een bekisting aangebracht worden. Dit zorgt ervoor dat het beton zich gelijkmatig kan storten en de vorm van de fundering behoudt. De bekisting bestaat meestal uit houten platen die met piketten en schorendoek worden vastgezet. Het is belangrijk dat de bekisting stevig is en niet uiteenklapt tijdens het storten van het beton.

5. Beton storten en afwerken

Als de bekisting klaar is, kan het beton gestort worden. Het is belangrijk om dit zorgvuldig te doen, zodat er geen luchtbellen ontstaan en het beton zich gelijkmatig kan verdichten. Na het storten van het beton moet men wachten tot het hard is voordat de bekisting verwijderd kan worden. Daarna kan het funderingsmetselwerk opgebracht worden.

Soorten funderingen en hun toepassingen

Afhankelijk van de ondergrond en de omstandigheden kan men kiezen uit verschillende types funderingen. Hieronder volgt een overzicht van de meest gebruikte funderingsvormen.

1. Strokenfundering

De strokenfundering is de meest gebruikelijke vorm van fundering bij normale bouwprojecten. Het bestaat uit een reeks stroken die onder de muren van het gebouw liggen. Deze fundering is geschikt voor stabiele grond en wordt vaak gebruikt bij woningbouwprojecten. Het voordeel van een strokenfundering is dat het relatief eenvoudig en kosteneffectief is.

2. Rechtstreekse fundering

Bij de rechtstreekse fundering wordt de bovengrond verwijderd en wordt het funderingsmetselwerk direct op de ondergrond geplaatst. Deze fundering wordt vaak gebruikt bij projecten waarbij niet diep gegraven hoeft te worden. Het voordeel is dat het minder arbeid kost, maar het nadeel is dat het niet geschikt is voor weinig draagkrachtige grond.

3. Fundering op palen

Bij funderingen op palen wordt het gewicht van het gebouw overgebracht via palen die in de draagkrachtige laag van de ondergrond zijn aangebracht. Deze fundering wordt vaak gebruikt bij projecten waarbij de draagkrachtige laag te diep ligt, zoals bij moerassen of veenland. Het voordeel is dat het geschikt is voor onstabiele grond, maar het nadeel is dat het duurder is.

4. Funderingsplaat

Een funderingsplaat is een soort vlot waarop het hele gebouw is gebouwd. Deze fundering wordt vaak gebruikt bij kelderprojecten of bij onstabiele grond. Het voordeel is dat het een sterke ondersteuning biedt, maar het nadeel is dat het duurder is en meer werk vereist.

5. Poerenfundering

Een poerenfundering bestaat uit zware betonnen blokken die onder de hoeken van het gebouw zijn geplaatst. Deze fundering is geschikt voor lichte gebouwen en wordt vaak gebruikt bij het bouwen van schuren of tuinhuisjes. Het voordeel is dat het makkelijk uit te voeren is, maar het nadeel is dat het minder geschikt is voor zware constructies.

Aanbevolen technieken en materialen

Bij het uitgraven van een fundering zijn er een aantal aanbevolen technieken en materialen die gebruikt kunnen worden om de kwaliteit en duurzaamheid van de fundering te waarborgen.

1. Gebruik van een minigraver

Bij kleinere projecten is het vaak efficiënt om een minigraver te gebruiken. Dit is een compacte graafmachine die makkelijk te besturen is en geschikt voor het graven van funderingsleuven. Het gebruik van een minigraver bespaart tijd en kracht, maar vereist wel dat de operator ervaring heeft.

2. Controle van de ondergrond

Voordat er begonnen kan worden met het graven, is het belangrijk om de ondergrond te controleren. Dit kan door een bodemonderzoek uit te voeren, waarbij de sterkte en stabiliteit van de grond worden bepaald. Op basis van dit onderzoek kan men bepalen welke fundering geschikt is.

3. Verwerken van zand en grus

Om de stabiliteit van de fundering te verhogen, wordt vaak zand en grus gebruikt. Dit material is gunstig om de grond te verbeteren en kan helpen om de vochtige ondergrond te draineren. Het is belangrijk om dit materiaal goed te verdelen en te verdichten.

Veiligheidsmaatregelen en aandachtspunten

Het uitgraven van een fundering is een zwaar en risicovol werk. Hier zijn enkele belangrijke veiligheidsmaatregelen en aandachtspunten.

1. Gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen

Bij het graven van een fundering is het verplicht om persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken, zoals een helm, veiligheidshandschoenen, oogbescherming en veiligheidsschoenen. Deze middelen helpen om verwondingen te voorkomen.

2. Veiligheidsafstand bij het graven

Bij het graven van een fundering moet men zorgvuldig zijn met de stabiliteit van de grond. In sommige gevallen is het nodig om de gracht te steunen met een schorendoek of een tijdelijke steunstructuur. Dit voorkomt instorten en zorgt voor de veiligheid van de gravers.

3. Onderbreking van ondergrondse leidingen

Voor het graven is het verplicht om een Klic-melding aan te vragen. Hiermee worden alle ondergrondse leidingen en kabels gelokaliseerd. Dit voorkomt schade aan de infrastructuur en zorgt voor de veiligheid van de gravers.

Conclusie

Het uitgraven van een fundering is een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Het vereist kennis van de technische eisen, ervaring met het gebruik van machines en aandacht voor de veiligheid. Door het proces goed te plannen en uit te voeren, is het mogelijk om een sterke en duurzame fundering te creëren die het gebouw gedurende jaren ondersteunt. Of je nu een woning bouwt, een schuur neemt of een bedrijfspand, het is belangrijk om de stappen goed te volgen en eventueel professionele hulp in te huren als het nodig is.

Bronnen

afgraven