Herbruikbare funderingen: Duurzame oplossingen voor de toekomst van de bouw

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Inleiding

In een tijd waarin duurzaamheid steeds belangrijker wordt binnen de bouwsector, krijgt het herbruik van bestaande funderingen aandacht. Funderingen vormen de basis van elke constructie, maar hun productie en installatie zijn intensief in materiaalgebruik en CO₂-uitstoot. Het hergebruik van funderingspalen of het gebruik van hergebruikte materialen zoals stoeptegels in funderingen biedt een duurzame alternatief dat ook tijd en geld kan besparen. In dit artikel wordt ingegaan op de mogelijkheden, voordelen en praktische toepassingen van herbruikbare funderingen, met nadruk op duurzaamheid, kostenefficiëntie en toepassing in verschillende bouwprojecten.

Het concept van herbruikbare funderingen

Definitie en doel

Een fundering is de ondergrond waarop een gebouw of constructie rust. Het doel van een fundering is om het gewicht van het gebouw gelijkmatig over het terrein te verdelen, zodat de constructie stabiel blijft en niet zakt of breekt. De keuze voor een fundering hangt af van meerdere factoren, zoals de soort bouwwerk, de bodemstructuur, het gewicht en de wens tot duurzaamheid. Traditiegetrouw wordt gebruikgemaakt van gewapend beton, eventueel met een zandbed of wapeningsmatten. Echter, steeds meer projecten zien in op alternatieve methoden die minder impact hebben op het milieu en die bestaande materialen hergebruiken.

Herbruik van funderingspalen

Een van de meest interessante vormen van funderingsherbruik is het hergebruik van bestaande funderingspalen. In reconstructies, uitbreidingen of transformaties van bestaande gebouwen naar nieuwbouw wordt vaak onderzocht of de reeds aanwezige prefab paalfundering (deels) hergebruikt kan worden. Elke paal die niet geïnstalleerd hoeft te worden, levert een besparing op in beton, wapening, transport en installatie. Dit betekent tijd- en kostenefficiëntie, maar ook een vermindering van CO₂-uitstoot.

Sjors Sligman, algemeen directeur bij Van der Vorm Engineering, benadrukt dat het hergebruik van materialen en funderingspalen steeds vaker haalbaar is. Dit komt grotendeels door het opbouwen van kennis en het uitvoeren van steeds meer onderzoek. Het hergebruik is echter alleen interessant als de bestaande palen passen bij de nieuwe structuur. Als de dragende structuur van een nieuw object niet aansluit bij de oude fundering, kan het hergebruik een kostenefficiëntie verliezen en zelfs leiden tot extra kosten.

Praktijkvoorbeeld: The Frame Building in Amsterdam

Een duidelijk voorbeeld van het succesvolle hergebruik van funderingspalen is het project The Frame Building in Amsterdam, waarbij Fugro samen met Van der Vorm Engineering heeft bewezen dat dit duurzame concept werkt. In dit project zijn maar liefst 28 nieuwe funderingspalen bespaard, wat een besparing opleverde tussen 25% en 37% op nieuwe palen. Daarnaast is er wapening bespaard geweest, aangezien palen op moeilijk toegankelijke posities zijn gebruikt.

Het hergebruik van palen heeft ook impact op de logistiek en de omgeving. Het vermijden van transport en installatie van nieuwe palen leidt tot CO₂-reductie. Daarnaast draagt het bij aan het behoud van bestaande infrastructuur, wat in stedelijke gebieden waar ruimte beperkt is, een grote waarde heeft.

Herbruikbare funderingen met hergebruikte stoeptegels

Duurzame alternatieven voor kleine projecten

Voor kleinere projecten, zoals de fundering van een tuinhuis of een stapelmuurtje, zijn er alternatieven die minder materiaalverbruik en CO₂-uitstoot betekenen. Een van deze alternatieven is het gebruik van hergebruikte stoeptegels in funderingswerken. Deze methode is vooral interessant voor projecten waar duurzaamheid centraal staat, en is bovendien geschikt voor DIY-projecten.

Voordelen van hergebruikte stoeptegels

Het gebruik van hergebruikte stoeptegels in funderingen biedt meerdere voordelen:

Duurzaamheid en ecologie: Het hergebruik van stoeptegels voorkomt afval en vermindert de behoefte aan nieuwe materialen. Dit leidt tot een lagere CO₂-uitstoot en minder druk op het milieu.
Kostenefficiëntie: Oude stoeptegels zijn vaak beschikbaar in grote hoeveelheden bij sloopprojecten of bij woningherbouwingen. Ze kunnen gratis of zeer laag in prijs verkrijgbaar zijn.
Eenvoud in uitvoering: Met behulp van een enkele laag stoeptegels en een laag beton kan men een stevige fundering maken die voldoet aan de eisen van kleinere constructies.
Esthetische waarde: Oude stoeptegels kunnen een rustgevende en natuurlijke uitstraling geven aan een fundering. Bovendien zijn ze vaak in goede staat en kunnen ze gebruikt worden zonder verdere bewerking.

Toepassing in de praktijk

Het gebruik van hergebruikte stoeptegels in funderingen is een praktische en duurzame oplossing, zeker voor eigenaren die zelf aan de slag willen gaan. Het vereist weinig technische kennis en kan goedkope of gratis materialen gebruiken. Dit maakt het een toegankelijke en aantrekkelijke optie voor woningbouwprojecten, renovaties en zelfs kleinere constructies.

Verzekerings- en contractuele aspecten

Internationale conferenties en initiatieven

De tweede editie van de internationale conferentie over funderingsdecarbonisatie en herbruik, gehouden op 28-30 mei 2024 bij het KIT Amsterdam, toont aan dat dit onderwerp ook op internationaal niveau aan belang wint. Tijdens de conferentie zijn vier sessies georganiseerd, waarin ingegaan wordt op het algemene concept van decarbonisatie, de beoordeling van bestaande funderingen, de ontwerpaspecten die daarbij van belang zijn, en de impact van deze aanpak op de bouwfase.

Speciale aandacht is gegeven aan contractuele en verzekeringsaspecten. Deze sessies worden geopend door hoofdsprekers, gevolgd door papers uit de hele wereld. De sessies sluiten af met een uitgebreide Q&A en een paneldiscussie. Dit benadrukt dat het herbruik van funderingen niet alleen technische en ecologische betekenis heeft, maar ook juridisch en contractueel belangrijke aspecten teweeg kan brengen.

Invloed op het bouwproces

Het herbruik van funderingen heeft impact op verschillende aspecten van het bouwproces. Het vereist een grondig onderzoek naar de huidige staat van de bestaande fundering, de mate van herbruikbaarheid en de eventuele aanpassingen die nodig zijn. Dit betekent dat het ontwerp van het nieuwe bouwwerk moet passen bij de bestaande fundering, wat niet altijd eenvoudig is.

Maarten Profittlich van Fugro benadrukt dat het hergebruik van funderingspalen vooral rendabel is wanneer het gaat om palen uit de jaren zeventig of jonger. Vanaf die tijd werd informatie beter gedocumenteerd, wat het mogelijk maakt om de kwaliteit en draagkracht van de palen te beoordelen.

Funderingsproblemen en herstel

Wanneer is herstel nodig?

Funderingsproblemen kunnen ontstaan als de fundering niet meer dezelfde ondersteuning kan bieden als vroeger. Dit kan het gevolg zijn van veranderde bodemomstandigheden, slijtage of onjuiste constructies. In het begin merkt men hier vaak weinig van, maar na verloop van tijd kunnen muren, vloeren en zelfs de gevel gaan verzakken.

Kenmerken die wijzen op funderingsproblemen zijn onder andere:

Scheuren in binnen- en buitenmuren
Ramen of deuren die klemmen
Hoogteverschillen tussen het trottoir en het huis
Merkbaar scheve vloeren

Zowel rondom als in het huis zijn factoren die funderingsproblemen kunnen veroorzaken. Het is daarom belangrijk om funderingsproblemen zo vroeg mogelijk op te sporen en eventueel herstel uit te voeren.

Funderingsherstel in de praktijk

Duurzaam Funderingsherstel is een bedrijf dat expertise en vakmanschap biedt bij funderingsproblemen. Het bedrijf adviseert om bij het vermoeden van funderingsproblemen contact op te nemen met een professional. Een uitgebreide inspectie kan uitwijzen of funderingsherstel noodzakelijk is.

Er zijn verschillende methoden voor funderingsherstel, afhankelijk van de oorzaak en de ernst van het probleem. Vaak wordt gebruikgemaakt van stortmaterialen of palen om de fundering te versterken. In sommige gevallen kan het hergebruik van bestaande palen ook een oplossing bieden.

Duurzame bouw en toekomstvisie

Invloed op het milieu

Het herbruik van funderingen draagt bij aan een duurzamere bouwsector. Het verminderen van het gebruik van nieuwe materialen en het vermijden van afval is een belangrijk aspect van circulaire economie in de bouw. Bovendien leidt het tot een vermindering van CO₂-uitstoot, doordat minder transport en productie nodig is.

Fugro en andere partijen benadrukken dat het herbruik van funderingspalen in de infrastructuur, zoals bij kademuren en bruggen, ook een relevante toepassing heeft. In stedelijke gebieden, waar ruimte beperkt is, kan het herbruik van bestaande funderingen een waardevolle bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling.

Technische en juridische ontwikkelingen

De toepassing van herbruikbare funderingen vereist niet alleen technische expertise, maar ook juridisch en contractueel overleg. Het integreren van bestaande funderingen in een nieuw ontwerp vraagt om zorgvuldige planning en documentatie. Dit is belangrijk voor de veiligheid van het gebouw en voor de verantwoordelijkheid van de betrokken partijen.

Internationale conferenties zoals de Conference on Foundation Decarbonization and Re-use leggen de nadruk op deze aspecten. Ze bieden een platform voor experts, professionals en beleidsmakers om ervaringen te delen en oplossingen te zoeken voor de toekomstige bouwsector.

Conclusie

Hergebruikbare funderingen vormen een belangrijke stap in de richting van duurzame bouw en ontwikkeling. Zowel het herbruik van funderingspalen als het gebruik van hergebruikte materialen zoals stoeptegels bieden voordelen in termen van milieuimpact, kosten en toegankelijkheid. Voor kleinere projecten is het gebruik van hergebruikte stoeptegels een aantrekkelijke optie, terwijl het herbruik van palen vooral van toepassing is bij grotere projecten en reconstructies.

De toepassing van herbruikbare funderingen vraagt wel om een goed onderzoek naar de staat van de bestaande fundering en de mogelijkheden voor herbruik. Het is belangrijk dat het ontwerp van het nieuwe bouwwerk past bij de bestaande fundering. Daarnaast zijn contractuele en juridische aspecten ook van belang, vooral in grotere projecten of in de infrastructuur.

Door te investeren in kennis en innovatie blijft het herbruik van funderingen een steeds aantrekkelijker en haalbare oplossing. Het draagt bij aan een duurzamere toekomst voor de bouwsector en maakt deel uit van een bredere visie op circulaire economie en duurzaamheid.

Bronnen

herbruikbare