Duurzame en herbruikbare funderingsmethoden in de bouw: ecologische voordelen en praktische toepassingen

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

In de huidige bouwsector speelt duurzaamheid een steeds grotere rol. Funderingen, die traditioneel veel beton en andere materialen verbruiken, worden daarom onderzocht op hun ecologische impact en mogelijkheden tot hergebruik. Dit artikel biedt een overzicht van verschillende duurzame en herbruikbare funderingsmethoden, met aandacht voor zowel kleine constructies zoals tuinhuisjes als grootschalige projecten in stedelijke omgevingen. Op basis van praktische voorbeelden, ecologische analyses en expertmeningen uit diverse bronnen, wordt bekeken hoe funderingen duurzamer en resource-efficiënter kunnen worden gemaakt.

Wat is een fundering en waarom is het belangrijk?

Een fundering is de ondergrond waarop een gebouw of constructie rust. Het doel van een fundering is om het gewicht van het gebouw gelijkmatig over het terrein te verdelen, zodat de constructie stabiel blijft en niet zakt of breekt. De keuze voor een fundering hangt af van meerdere factoren, zoals de soort bouwwerk, de bodemstructuur, het gewicht en de wens tot duurzaamheid.

Traditioneel wordt een fundering gemaakt van gewapend beton, waarbij eventueel een zandbed of wapeningsmatten worden gebruikt. Voor kleinere projecten, zoals de fundering van een tuinhuis of een stapelmuurtje, zijn er echter alternatieven die minder materiaalverbruik en CO₂-uitstoot betekenen. Deze duurzamere methoden bieden ook aantrekkelijke opties voor DIY-projecten, aangezien ze vaak weinig technische kennis vereisen en gebruik maken van goedkope of gratis materialen.

Duurzame funderingen met hergebruikte stoeptegels: praktische toepassingen en ecologische voordelen

Een van de meest toegankelijke en duurzame funderingsmethoden is het gebruik van hergebruikte stoeptegels of klinkers in funderingswerken. Deze methode is vooral interessant voor projecten waarbij duurzaamheid centraal staat. Het hergebruik van stoeptegels voorkomt afval en verminderd de behoefte aan nieuwe materialen. Dit zorgt voor een lagere CO₂-uitstoot en minder druk op het milieu.

Voordelen van hergebruikte stoeptegels in funderingen

Duurzaamheid en ecologie

Het hergebruik van stoeptegels voorkomt afval en verminderd de behoefte aan nieuwe materialen. Dit zorgt voor een lagere CO₂-uitstoot en minder druk op het milieu.

Kostenefficiëntie

Oude stoeptegels zijn vaak beschikbaar in grote hoeveelheden bij sloopprojecten of bij woningherbouwingen. Ze kunnen gratis of zeer laag in prijs verkrijgbaar zijn.

Eenvoud in uitvoering

Met behulp van een enkele laag stoeptegels en een laag beton kan men een stevige fundering maken die voldoet aan de eisen van kleinere constructies.

Esthetische waarde

Oude stoeptegels kunnen een rustgevende en natuurlijke uitstraling geven aan een fundering. Bovendien zijn ze vaak in goede staat en kunnen ze gebruikt worden zonder verdere bewerking.

Toepassing in praktijk

Een typische toepassing van hergebruikte stoeptegels in funderingen is bijvoorbeeld voor de fundering van een tuinhuis of een stapelmuurtje. Een gebruiker in een forum bericht over een methode waarbij een 40-50 cm diepe kuil wordt uitgegraven. Daarin wordt een laag hergebruikte klinkers of stoeptegels gelegd. Deze worden bedekt met een folie of zeil, gevolgd door een laag beton (10-15 cm dik), geel zand en uiteindelijk de nieuwe tegels of een andere oppervlakte.

Dit type fundering wordt ook genoemd in een praktische gids voor het maken van een fundering voor een kleioven. Daar wordt een laag straatzand gebruikt, waarbij het zand compact wordt door het gat te vullen met water. Dit is een eenvoudigere versie van het gebruik van hergebruikte tegels, maar het benadrukt wel het belang van een goed gestabiliseerde ondergrond.

Hergebruik van funderingspalen: ecologische en economische voordelen

Naast het hergebruik van stoeptegels wordt het hergebruik van funderingspalen steeds meer geëxploreerd, vooral in stedelijke gebieden waar de ruimte beperkt is. Bij reconstructie, uitbreiding of transformatie van bestaande bouwwerken naar complete nieuwbouw wordt steeds meer de vraag gesteld of de reeds aanwezige prefab paalfundering (deels) hergebruikt kan worden.

Elke paal die niet geïnstalleerd hoeft te worden, levert een besparing op in beton, wapening, transport (waardoor o.a. ook CO₂-reductie) en installatie: dus tijd én geld. Dat hergebruik van funderingspalen loont heeft Fugro samen met Van der Vorm Engineering recent bewezen bij The Frame Building in Amsterdam. Een duurzame methodiek die ook relevant kan zijn voor bouwwerken en kunstwerken in de infrastructuur, zoals kademuren en bruggen.

Voordelen van hergebruik van funderingspalen

Ecologische voordelen

Het hergebruik van funderingspalen voorkomt het gebruik van nieuwe materialen en dus een vermindering van CO₂-uitstoot. Het vermindert ook het transportverkeer, aangezien er minder paalmaterialen hoeven te worden vervoerd.

Economische voordelen

Het hergebruik levert tijd en geld op, aangezien er minder paalinstallaties nodig zijn. Dit is vooral van belang in stedelijke gebieden waar de ruimte beperkt is en waar het afbreken en herbouwen vaak kostbaar is.

Praktische voorbeelden

Bij The Frame Building in Amsterdam is het hergebruik van funderingspalen met succes toegepast. Dit toont aan dat het niet alleen ecologisch verantwoord, maar ook technisch haalbaar is. Echter, zoals benadrukt door Sjors Sligman, algemeen directeur bij Van der Vorm Engineering, moet het hergebruik van bestaande funderingen wel passen bij de nieuwe constructie. Als er een nieuw object wordt vormgegeven waarvan de dragende structuur niet matcht met de "oude" fundering en men toch per se de bestaande palen wil gebruiken, wordt het een dure exercitie en slaat men de plank volledig mis.

Beoordeling van bestaande funderingen

Bij het overwegen van hergebruik is het van belang om de kwaliteit van de bestaande funderingen te beoordelen. Vanaf de jaren zeventig werd informatie over funderingen steeds beter gedocumenteerd. Denk aan zaken als de kwaliteit van de palen, de aangebrachte diepte, dikte, enz. Deze informatie is essentieel om te bepalen of en hoe de bestaande funderingen kunnen worden geïntegreerd in een nieuw ontwerp.

Schroefpalen: een duurzame funderingsoplossing

Een van de meest veelbelovende ecologische funderingsmethoden is het gebruik van schroefpalen. Schroefpalen worden in de grond gedraaid in plaats van dat er gegraven moet worden voor een klassieke betonfundering. Deze methode biedt verschillende ecologische en praktische voordelen:

Geen betongebruik

Beton is een van de grootste bronnen van CO₂-uitstoot in de bouwsector. Door schroefpalen te gebruiken, kan men geheel of grotendeels afzien van beton. Dit heeft directe positieve gevolgen voor de koolstofvoetafdruk van het bouwproject. Schroefpalen zijn vaak gemaakt van staal dat hergebruikt of recyclingmateriaal is, verder vermindert het gebruik van schroefpalen ook de hoeveelheid afval die ontstaat tijdens de bouw.

Herbruikbaar en duurzaam

Schroefpalen zijn ontworpen om herbruikbaar te zijn. Na gebruik kunnen ze eenvoudig worden verwijderd en elders opnieuw in gebruik worden genomen. Dit beperkt het afvalvolume en voorkomt het afvoeren van bouwmateriaal naar afvalverwerking.

Minimale grondverstoring

Tijdens de installatie van schroefpalen blijft de grond intact, waardoor er minder schade ontstaat aan de natuurlijke bodemstructuur. Dit maakt schroefpalen een ideale keuze in kwetsbare ecosystemen, zoals in natuurgebieden of in stedelijke omgevingen waar de grond al vervuild of verstoord is.

Toepassing in compacte gebieden

Schroefpalen zijn ideaal voor projecten in compacte stedelijke gebieden, waar ruimte beperkt is en waar klassieke funderingsmethoden vaak onpraktisch of onhaalbaar zijn. Het vermijden van groevearbeid helpt ook bij het bewaren van bestaande infrastructuur en bij het verminderen van verkeersdruk.

Verzekerings- en contractuele aspecten van hergebruikbare funderingen

Het gebruik van herbruikbare funderingsmethoden brengt ook juridische en contractuele aspecten met zich mee. Bijvoorbeeld, bij het hergebruik van bestaande funderingspalen is het belangrijk om de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid duidelijk te bepalen. Dit geldt vooral bij grootschalige projecten waar meerdere partijen betrokken zijn, zoals bouwbedrijven, ingenieurs en opdrachtgevers.

De tweede jaarlijkse Conference on Foundation Decarbonization and Re-use, gehouden op het KIT in Amsterdam, richt zich hierop. In deze conferentie worden de algemene concepten van decarbonisatie en hergebruik van funderingen besproken, evenals de beoordeling van bestaande funderingen en de ontwerpaspecten die hiermee samenhangen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de impact van deze aanpak op de bouwfase, met een focus op contractuele en verzekeringsaspecten.

Praktische voorbeelden uit de conferentie

In de conferentie worden praktische ervaringen gedeeld door experts uit de bouwsector, zoals Maarten Profittlich van Fugro. Hij benadrukt dat het hergebruik van funderingspalen niet alleen ecologisch verantwoord is, maar ook technisch haalbaar en kostenefficiënt. Echter, het vereist een grondige beoordeling van de bestaande funderingen en een goed afstemming tussen opdrachtgever en uitvoerder.

De conferentie benadrukt ook de rol van het KIT als katalysator voor duurzaamheidsinitiatieven. Het KIT, dat in 2017 het SDG Huis lanceerde, fungeert als een centrum voor samenwerking en innovatie in de bouwsector. Hier worden ideeën uitgewisseld en praktische oplossingen ontwikkeld voor duurzame funderingsmethoden.

Duurzame funderingsmethoden in de toekomst

De toekomstige ontwikkelingen in de bouwsector zullen sterk worden beïnvloed door het streven naar duurzaamheid en herbruikbaarheid. Funderingen, die traditioneel veel materialen en energie verbruiken, zullen hierin een centrale rol spelen. Het gebruik van hergebruikte stoeptegels, funderingspalen en schroefpalen biedt niet alleen ecologische voordelen, maar ook economische en praktische voordelen.

Technologische ontwikkelingen

In de komende jaren zijn er verwachtingen dat technologische ontwikkelingen zullen leiden tot nog efficiëntere en duurzamere funderingsmethoden. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van nieuwe materialen, zoals biologisch beton of composieten, en het ontwikkelen van nieuwe constructiemethoden die het hergebruik van funderingen vergemakkelijken.

Opleiding en kennisdeling

Een belangrijk aspect bij de toepassing van herbruikbare funderingsmethoden is de beschikbaarheid van kennis en expertise. In de huidige bouwsector is er een groeiende interesse in duurzame methoden, maar er is nog steeds een behoefte aan meer opleiding en kennisdeling. Dit geldt zowel voor professionals als voor DIY-enthousiastelingen.

Samenwerking en samenhang

Duurzame funderingsmethoden vereisen vaak een samenwerking tussen verschillende partijen, zoals opdrachtgevers, bouwbedrijven, ingenieurs en gemeenten. Het is belangrijk dat deze partijen samenwerken om duurzame oplossingen te ontwikkelen en te implementeren. Dit betreft niet alleen de keuze voor duurzame materialen, maar ook de organisatie van transport, afvalbeheer en andere aspecten van het bouwproces.

Conclusie

Funderingen spelen een cruciale rol in de bouwsector, maar ze hebben ook een aanzienlijke impact op het milieu. Het gebruik van duurzame en herbruikbare funderingsmethoden biedt een aantal voordelen, zowel ecologisch als economisch. Hergebruikte stoeptegels, funderingspalen en schroefpalen zijn allemaal aantrekkelijke opties die in de toekomst een grotere rol kunnen spelen.

In de huidige bouwsector is er een groeiende interesse in duurzame methoden, maar er is nog steeds een behoefte aan meer opleiding, kennisdeling en samenwerking. Het hergebruik van funderingen is niet alleen technisch haalbaar, maar ook ecologisch verantwoord en economisch aantrekkelijk. Door deze methoden verder te ontwikkelen en toe te passen, kan de bouwsector een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzamere toekomst.

Bronnen

herbruikbare