Herstel van fundering op staal: Problemen, herkenning en oplossingsstrategieën

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn een veelvoorkomend maar serieuze uitdaging in de bouw- en renovatiepraktijk, met name bij oudere woningen en constructies die zijn gerealiseerd met fundering op staal. Deze methode, die vaak werd toegepast in regio’s met stevige grondlagen, kan onder bepaalde omstandigheden leiden tot zichtbare en vaak kostbare schade. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de kenmerken van fundering op staal, de klachten die erbij horen, de methoden voor herstel, en de kosten die daarmee gepaard gaan. Het artikel is gebaseerd op informatie uit betrouwbare bronnen uit de bouwsector en het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF).

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal, ook wel genoemd als ondiepe fundering of randfundering, is een constructiemethode waarbij het gebouw direct op de grond rust, zonder gebruik van funderingspalen. De structuur bestaat meestal uit een betonnen rand of muren die op de grond zijn aangelegd. Deze methode is vooral geschikt voor gebieden met stevige en droge grond. Echter, zoals uit verschillende onderzoeken blijkt, is deze methode minder geschikt in gebieden met een lage grondwaterstand, veranderlijke ondergrond of waar de zandplaat te dun is.

Een onstabiele ondergrond kan leiden tot verzakkingen van de fundering. Dit heeft tot gevolg dat de constructie van het gebouw niet meer horizontaal of stabiel is. De gevolgen hiervan zijn onder andere scheuren in muren, ongelijke vloeren, klemmende deuren en ramen, en in extreme gevallen een scheefstaande woning.

Klachten bij fundering op staal

Er zijn verschillende klachten die typisch zijn bij funderingen op staal, en die vaak het gevolg zijn van verzakkingen of ongelijkmatige druk op de grond. De belangrijkste klachten zijn:

Scheuren in muren en vloeren: Deze scheuren kunnen zowel horizontaal als verticaal lopen en vaak te zien zijn in het plafond, de gevel of de wanden. In sommige gevallen zijn de scheuren breed genoeg om de structuur te compromitteren.
Klemmende deuren en ramen: Wanneer de structuur van het gebouw verandert door verzakking, kan het raamkozijn of deurkozijn verdraaien. Hierdoor raken deuren en ramen niet meer goed in hun scharnieren of kozijnen.
Ongelijke vloeren: Verzakkingen van de fundering kunnen ervoor zorgen dat vloeren niet meer horizontaal zijn. Dit kan lasten veroorzaken bij het lopen, het gebruik van apparatuur of het inrichten van interieurs.
Scheefstaande woning: In extreme gevallen kan een gebouw letterlijk scheefstaan. Dit is een zorgwekkend teken dat het funderingssysteem niet meer functioneert zoals het hoort.
Maaiveldzakkingen: Deze zakkingen in de grond rondom het gebouw kunnen duidelijk zichtbaar zijn en wijzen op een verlaagde stabiliteit van de ondergrond.

Zodra dergelijke klachten zich voordoen, is het van belang om snel actie te ondernemen. Vertraging kan leiden tot verdere schade en hogere herstelkosten.

Detectie van funderingsproblemen

Voor het herstellen van funderingsproblemen is het noodzakelijk om eerst de oorzaak van de schade te achterhalen. Dit start met een gedetailleerde inspectie van de fundering. Bij een funderingsinspectie wordt een inspectieput gegraven om de funderingsconstructie bloot te leggen. De diepte van deze put kan variëren van ongeveer 0,8 meter voor een fundering op staal in droog materiaal tot circa 3,5 meter voor paalfunderingen in poldergebieden. In gevallen waarbij een zandophoging is aangebracht, is vaak een bronbemaling nodig om de inspectieput droog te houden.

Naast de inspectieput wordt ook gebruik gemaakt van meettechnieken zoals trillemeters, zonar-scans en geofysische metingen om de stabiliteit van de ondergrond in kaart te brengen. Deze technieken helpen bij het lokaliseren van verzakkingen en het bepalen van de mate van schade.

Een van de voorkeursmethoden bij funderingsonderzoek is de zogenoemde QuickScan, waarbij een snelle en goedkoper onderzoek wordt uitgevoerd per bouwblok. Dit helpt bij het identificeren van gebieden waar funderingsproblemen aanwezig zijn, zonder dat iedere woning individueel moet worden onderzocht. De KCAF benadrukt dat het voordelig is om funderingsonderzoek gezamenlijk uit te voeren, zodat de kosten per woning kunnen worden gereduceerd.

Herstelmethoden voor fundering op staal

Er zijn verschillende methoden voor het herstellen of versterken van funderingen op staal. De keuze van methode hangt af van de mate van schade, de ondergrond, en de gewenste resultaten. De belangrijkste herstelmethoden zijn:

1. Trillingsvrije versterkingspalen

Een innovatieve methode voor het versterken van funderingen op staal is het gebruik van trillingsvrije versterkingspalen. Deze palen worden in de ondergrond aangebracht en drukken de fundering terug naar de oorspronkelijke positie. Dit gebeurt zonder significante trillingen of verstoringen, wat de werkwijze voordelig maakt voor bewoners en buren. Deze methode wordt vaak toegepast bij woningen waarbij funderingsproblemen zich snel voordoen, bijvoorbeeld als gevolg van maaiveldzakkingen of veranderde grondwaterstand.

Deze palen zijn meestal van staal of beton en worden met behulp van hydraulische druk of perssystemen in de ondergrond geplaatst. Ze worden vervolgens verbonden met de bestaande fundering, waardoor deze extra steun krijgt. De methode is bekend om zijn hoge effectiviteit en relatief korte uitvoeringstijd.

2. Tafelmethode

De tafelmethode is een klassieke methode voor funderingsherstel. Hierbij wordt een betonnen vloer ingekast in de bestaande fundering en vervolgens op nieuwe palen gezet. De nieuwe palen worden meestal diep in de grond aangebracht, waar de draagkracht groter is. Deze methode is vooral geschikt voor situaties waarbij de fundering volledig of grotendeels is verloren gegaan.

De tafelmethode vereist een uitgebreide bouwperiode en kan aanzienlijke inbreng in de woning betekenen. Het is echter een robuuste en langdurige oplossing die het gebouw tot de oorspronkelijke toestand kan brengen.

3. Momfer de Mol-methode

De Momfer de Mol-methode is een techniek waarbij een tunnel wordt gegraven onder de woning, op ongeveer 2 meter onder de grondvloer. In deze tunnel wordt een kleine heistelling aangebracht om nieuwe palen aan te brengen. Deze methode is vooral geschikt voor situaties waarbij de fundering nog gedeeltelijk stabiel is, maar extra ondersteuning nodig heeft.

De methode is relatief ingrijpend, maar heeft het voordeel dat het gebouw tijdens de herstelperiode vaak nog bewoonbaar is. De tunnels worden meestal met behulp van boorkoppen of tunnelmachines gemaakt, waardoor de inbreng in het straatbeeld beperkt blijft.

4. VDM-methode

De VDM-methode (voorafdragende muur-methode) is een techniek waarbij een sparing wordt gemaakt in de dragende muur van het gebouw. In deze sparing wordt een opvangconstructie aangebracht, waarna een stalen buispaal in de fundering wordt gepersd. Deze methode is vooral geschikt voor gebouwen met dragende muren die niet kunnen worden verwijderd of vervangen.

De VDM-methode vereist een zorgvuldige uitvoering, aangezien het gaat om het aanbrengen van een paal in een bestaande structuur. Het voordeel is dat de methode relatief discreet is en weinig inbreng in het interieur van het gebouw heeft.

5. Grondverbetering

Een andere oplossing is grondverbetering, waarbij de ondergrond direct wordt versterkt of gestabiliseerd. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door de zandlaag onder de vloer te vervangen door schuimbeton. Schuimbeton is lichter en heeft een gelijke drukverdeling, waardoor het samen met de bouwmuren een stabiel geheel vormt.

Grondverbetering is een minder ingrijpende methode en kan vaak gecombineerd worden met andere herstelmaatregelen. Het is echter minder geschikt voor extreme situaties waarin de fundering volledig is verloren gegaan.

6. Bodeminjecties

Bodeminjecties zijn een techniek die vaak wordt gebruikt in combinatie met andere herstelmethoden. Hierbij wordt een mengsel van cement of kalk in de ondergrond geïnjecteerd om de stabiliteit van de grond te verbeteren. Deze methode is vooral geschikt voor zandige of poriöse grondlagen.

De voordelen van bodeminjecties zijn de relatief korte uitvoeringstijd en de beperkte inbreng in het interieur. Het nadeel is dat de methode niet geschikt is voor alle grondsoorten en dat het resultaat afhankelijk is van de kwaliteit van de injectiemethode.

Versterking van funderingen

Naast herstelmethoden zijn er ook technieken voor het versterken van funderingen. Dit is vaak het geval wanneer een gebouw moet worden uitgebreid of als de belasting van het gebouw toeneemt. In dergelijke gevallen is het belangrijk om de fundering extra steun te geven.

Een veelvoorkomende methode is het aanbrengen van extra heipalen. Deze palen worden geplaatst vlak naast de bestaande fundering en verbonden met het funderingssysteem. Hierdoor krijgt de fundering extra ondersteuning, wat vooral nodig is bij grotere belastingen.

Een andere methode is het aanbrengen van stalen buispalen. Deze palen worden meestal met een pers- of drukmethode in de ondergrond geplaatst en zijn ideaal voor situaties waarbij extra draagkracht nodig is. Ze worden vaak gebruikt in combinatie met andere herstelmethoden, zoals de tafelmethode of grondverbetering.

Kosten van funderingsherstel

Funderingsherstel is een kostbare onderneming, met kosten die sterk variëren afhankelijk van de methode, de mate van schade, en de complexiteit van de ondergrond. Een funderingsonderzoek alleen kost meestal al 4.000 tot 5.000 euro. Bij gezamenlijk onderzoek per bouwblok kunnen de kosten gereduceerd worden tot ongeveer 1.500 euro per woning.

De herstelkosten zelf variëren tussen 40.000 en 80.000 euro, of meer in extreme gevallen. Deze kosten zijn voor veel woningeigenaren een aanzienlijke belasting, met name gezien het feit dat funderingsherstel vaak niet verzekerd is of slechts gedeeltelijk verzekerd is.

Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) benadrukt dat het belangrijk is om vroegtijdig actie te ondernemen bij funderingsproblemen. Vertraging kan leiden tot verdere schade en hogere kosten. Daarnaast zijn er in de sector plannen voor het ontwikkelen van snellere en goedkoppere herstelmethoden, zoals de QuickScan en het gebruik van innovatieve materialen.

Conclusie

Funderingsherstel bij funderingen op staal is een complexe en kostbare onderneming, maar het is vaak noodzakelijk om de veiligheid en stabiliteit van het gebouw te waarborgen. Funderingsproblemen kunnen zich uiten in verschillende klachten, zoals scheuren, klemmende deuren en ongelijke vloeren. Het herstel van dergelijke problemen vereist een gedetailleerde inspectie en de toepassing van geschikte herstelmethoden, zoals trillingsvrije versterkingspalen, grondverbetering of de tafelmethode.

De kosten van funderingsherstel variëren sterk, met een funderingsonderzoek alleen al als een aanzienlijke uitgave. Het is daarom belangrijk om vroegtijdig actie te ondernemen en eventuele funderingsproblemen te laten onderzoeken. In de komende jaren wordt er in de bouwsector gewerkt aan innovatieve oplossingen en snellere herstelmethoden, waardoor funderingsherstel toegankelijker en efficiënter kan worden gemaakt.