Hoe diep en hoe ver mag je graven naast een fundering? Technische richtlijnen en praktijkadvies

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Bij bouw- of renovatieprojecten zoals het aanbouwen van een uitbreiding, het plaatsen van een tuinhuis of het gieten van een betonnen fundament is het uitgraven van een fundering een essentiële stap. Echter, als het graven van een fundering of een aanbouw naast een bestaande fundering moet plaatsvinden, zijn er extra maatregelen nodig om schade aan het bestaande gebouw te voorkomen. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de diepte waarop de fundering moet liggen, de stabiliteit van de ondergrond en de veiligheidsafstand tot bestaande constructies.

In dit artikel leggen we uit wat de normale diepte en breedte van een fundering is, waarom het belangrijk is om onder de vorstgrens te graven en welke afstand je moet houden tot bestaande funderingen. Daarnaast geven we praktische tips voor het uitgraven van een fundering, inclusief advies voor het werken op vochtige of zwakke ondergronden.

Wat is de normale diepte van een fundering?

De diepte waarop een fundering moet liggen, is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder het klimaat, de belasting van het gebouw en de aard van de ondergrond. In Nederland is de vorstgrens — de diepte waarop de grond niet meer bevriest — doorgaans ongeveer 600 tot 700 mm onder het maaiveld. Dit betekent dat de onderkant van de fundering minstens 600 mm en vaak 800 mm diep moet liggen om verzakking of opvriezing te voorkomen.

Een fundering moet dus altijd onder de vorstgrens liggen. Als dit niet het geval is, kan de grond onder het fundament bevriezen, wat kan leiden tot opheffen van het fundament en schade aan het gebouw. Daarom is het gebruikelijk om een zogenaamde vorstrand aan te brengen rondom het fundament. Deze vorstrand is meestal 30 cm breed en 60 tot 80 cm diep en zorgt ervoor dat het fundament volledig is beschermd tegen opvriezing.

Voor zwaardere constructies, zoals een aanbouw of een uitbreiding van een woning, kan de fundering dieper liggen. Bijvoorbeeld, in een project waarbij een aanbouw van 3 × 4 meter wordt gerealiseerd, is vaak een funderingsbalk van 50 cm breed en 30 cm hoog nodig, die op 80 cm onder maaiveld moet liggen. In zandgrond, zoals in de regio Eindhoven, is het belangrijk om te controleren hoe diep de witte grond ligt, want deze is droger en stabiel dan de zwarte grond bovenop.

Hoe ver mag je graven naast een bestaande fundering?

Wanneer je een nieuwe fundering wil uitgraven op een beperkte afstand van een bestaand fundament, zijn er enkele richtlijnen en veiligheidsmaatregelen die je dient te volgen. In de praktijk is het aan te raden om minstens 1,2 meter afstand te houden tot een bestaande fundering, vooral als het graven met een kleine graafmachine of handmatig gebeurt.

Dit komt omdat het uitgraven van een nieuwe sleuf direct naast een bestaande fundering het risico oplevert op graaflasten. Deze druk kan het bestaande fundament belasten en leiden tot scheuren of verzakkingen. Bovendien kan het graven van een diepe sleuf, bijvoorbeeld tot 80 cm of dieper, de stabiliteit van de grond onder het bestaande fundament ondermijnen.

Een praktijkvoorbeeld: iemand wil een tuinhuis bouwen op een afstand van 1,2 meter van een bestaande buitenmuur. Omdat de tuinhuisconstructie niet extreem zwaar is, is een fundering van 25 cm breed en 60 cm diep voldoende. Als de grond hierbij echter vochtig is of dicht bij het grondwater ligt, is het verstandig om de sleuf iets dieper te graven en eventueel extra grond aan te vullen met droge, witte grond.

Invloed van de ondergrond op de funderingsdiepte en stabiliteit

De aard van de ondergrond speelt een grote rol bij het bepalen van de juiste funderingsdiepte. In Nederland is de ondergrond sterk variabel. In sommige regio’s is de vaste laag al op enkele meters diepte te vinden, terwijl het in andere gebieden kan duren tot 10 of meer meter. Een bodemonderzoek of grondboring geeft hier duidelijkheid over.

Bijvoorbeeld, in de regio Eindhoven is de witte grond — een drogere, stabielere laag — vaak te vinden op circa 1 meter diepte. Als de fundering op deze witte grond moet liggen, kan het nodig zijn om dieper te graven dan de normale 80 cm onder maaiveld. In zo’n geval is het verstandig om de grond aan te vullen met witte grond en deze goed aan te trillen, zodat de stabiliteit van de fundering gewaarborgd is.

Een andere situatie is wanneer het graven gebeurt op een locatie waar het grondwater vrij dicht onder het maaiveld ligt. In dat geval kan de fundering niet op de normale diepte worden geplaatst, omdat de grond dan te vochtig is en mogelijk instabiel. In zulke gevallen is het verstandig om de fundering iets hoger te leggen en eventueel extra afvoermaatregelen te nemen om verzakking te voorkomen.

Praktische stappen voor het uitgraven van een fundering

Het uitgraven van een fundering is een complexe, maar gestructureerde klus die je aanpakken kunt in een aantal stappen:

Locatie bepalen en meten: Bepaal waar de fundering moet liggen, gebruik een metselkoord en paaltjes om de hoeken en lijnen vast te leggen.
Graveren van de sleuf: Graaf een sleuf die voldoende breed en diep is om de fundering te kunnen ondersteunen. Let op de vorstgrens: minimaal 60 cm, vaak 80 cm onder maaiveld.
Bekisting plaatsen: Zorg dat de bekisting recht en waterpas is. Gebruik houten frames of systeembekistingen.
Wapening aanbrengen: Voeg wapening toe aan het beton om de fundering extra sterk te maken.
Beton storten: Gebruik een betonmengsel dat geschikt is voor funderingen. Zorg dat het beton goed droogt en hard wordt.
Afwerken en controleren: Controleer of de fundering recht ligt en of er geen vochtproblemen zijn. Eventueel extra afvoer of afdekking toevoegen.

Veiligheidsmaatregelen bij het graven naast een fundering

Het graven naast een bestaande fundering vereist extra aandacht voor de veiligheid en stabiliteit van de omgeving. Hier zijn enkele belangrijke maatregelen:

Klic-melding aanvragen: Voordat je begint met graven, is het verplicht om een Klic-melding aan te vragen. Dit geeft informatie over de locatie van ondergrondse kabels en leidingen.
Afstand tot fundering houden: Volg de richtlijn van minstens 1,2 meter afstand tot de bestaande fundering. Als het project kleiner is of de belasting lager, kan deze afstand iets worden verkleind, maar altijd met voorzichtigheid.
Controleer de ondergrond: Voordat je begint met graven, maak je een grondboring of gebruik je een grondboor om de stabiliteit van de ondergrond te bepalen.
Vermijd overlast en schade: Zorg dat het graven en de bouwactiviteiten geen overlast veroorzaken voor de buurwoning of het bestaande gebouw.

Invloed van grondwater op funderingsconstructies

Het grondwater speelt een belangrijke rol in de stabiliteit van funderingen. Als het grondwater te dichtbij ligt, kan de grond onder het fundament verzachten en daardoor instabiel worden. Dit kan leiden tot verzakking of zelfs scheuren in muren of vloeren.

Als het grondwater zich op een diepte van minder dan 1 meter onder het maaiveld bevindt, is het verstandig om extra maatregelen te nemen. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit:

Het leggen van een betere afvoer om het grondwater weg te leiden.
Het gebruik van extra sterkere betonnen funderingen of funderingen met een hogere dikte.
Het aanvullen van de sleuf met drogere grond (zoals witte grond) en het goed aantrillen ervan.

Wanneer is een schroeffundering een betere keuze?

Bij projecten waarbij de ondergrond niet geschikt is voor een traditionele fundering — bijvoorbeeld op zwakke, vochtige of losse grond — kan een schroeffundering een betere oplossing zijn. Deze fundering bestaat uit stalen paal met schroefvormige tips die in de grond worden ingedraaid tot de vaste laag.

Een schroeffundering heeft verschillende voordelen:

Ze kan in ieder bodemtype worden gebruikt.
Ze kan tot wel 25 meter diep worden ingedraaid.
Ze is geschikt voor zwaardere constructies.
Ze is makkelijk in te passen in bestaande tuinen of bebouwde omgevingen.

Fundering en voorbereiding van een tuinhuis of overkapping

Ook bij het plaatsen van een tuinhuis of overkapping is het belangrijk om een goed fundament te hebben. Een tuinhuis is vaak minder zwaar dan een woning, maar de fundering moet nog steeds stevig zijn om verzakking of scheuren te voorkomen.

De ideale fundering voor een tuinhuis is een 15 cm dikke gewapende betonplaat. Deze plaat is stijf genoeg om te voorkomen dat deuren of ramen gaan knellen en is minder gevoelig voor verzakking.

Als het tuinhuis op een paalconstructie staat, is het verstandig om bij de paal een flinke kluit beton te storten. Dit zorgt voor een stevige basis en voorkomt dat de paal door het gras of de grond wegslijt.

Conclusie

Het uitgraven van een fundering is een essentiële stap in elk bouw- of renovatieproject. Het is belangrijk om de fundering onder de vorstgrens te leggen — meestal op 60 tot 80 cm diepte — en zorgvuldig te werken om schade aan bestaande constructies te voorkomen. Bij het graven naast een bestaande fundering is het verstandig om minstens 1,2 meter afstand te houden en extra aandacht te besteden aan de stabiliteit van de ondergrond.

Afhankelijk van de aard van de grond, kan het nodig zijn om dieper te graven of extra maatregelen te nemen, zoals het leggen van een vorstrand, het aanvullen van de sleuf met droge grond of het gebruik van een schroeffundering. Door deze richtlijnen te volgen en eventueel advies in te winnen bij een bouwkundige of constructeur, kan je ervoor zorgen dat je fundering stevig, stabiel en duurzaam is.

Bronnen

diep
grave