Hoe diep moeten palen liggen voor een stevige fundering?

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Wanneer het gaat om het leggen van een fundering, speelt de diepte van de palen een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. In Nederland is het grondtype sterk afhankelijk van de regio, en dit heeft directe gevolgen voor de keuze van de funderingsmethode. In sommige gevallen is een fundering op palen de enige realistische optie, vooral wanneer de dragende grondlaag te diep ligt. In dit artikel geven we een overzicht van de richtlijnen en praktijkvoorbeelden voor de diepte van palen bij een fundering, waarbij we uitsluitend gebruik maken van betrouwbare informatie uit de beschikbare bronnen.

Inleiding

Een fundering vormt de basis van elke bouwconstructie en bepaalt in grote mate de stabiliteit en levensduur van het gebouw. In Nederland is het grondtype vaak zand, maar de diepte waarop een dragende laag zich bevindt, kan variëren. In regio's waar de dragende laag te diep ligt, wordt vaak gekozen voor een fundering op palen. Deze methode zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw op een sterke, diepere grondlaag wordt overgedragen.

De diepte waarop palen geplaatst moeten worden, is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder het grondtype, de belasting die het gebouw op de fundering uit oefent, en de inbrengmethode van de palen. In dit artikel behandelen we de richtlijnen, technieken en praktijkvoorbeelden die horen bij de bepaling van de funderingsdiepte bij gebruik van palen, en leggen we uit welke keuzes er kunnen worden gemaakt afhankelijk van de omstandigheden op de bouwlocatie.

Wanneer is een fundering op palen nodig?

Een fundering op palen wordt voornamelijk gebruikt wanneer de dragende grondlaag te diep ligt om een ondiepe fundering, zoals een fundering op staal of putringen, te kunnen toepassen. Een algemeen gebruikte richtlijn is dat wanneer de dragende zandlaag zich op een diepte van meer dan drie meter bevindt, een fundering op palen meestal nodig is (Bron 1). Dit komt doordat ondiepe funderingen in zandlagen dieper dan drie meter niet voldoende draagkracht kunnen bieden.

Naast de diepte van de dragende laag, speelt ook het type grond een rol in de keuze voor een fundering op palen. In zandige grond is het relatief eenvoudig om palen te plaatsen, maar in zachte grondlagen zoals klei of veen kan de stabiliteit van de fundering worden aangetast. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor palen die verder in de grond worden geplaatst, totdat een sterke dragende laag is bereikt (Bron 6).

Voordelen van fundering op palen

Een fundering op palen heeft meerdere voordelen boven andere funderingstypen:

Stabiliteit op diepe grondlagen: Palen kunnen worden ingebracht tot aan sterke dragende lagen die zich ver onder het maaiveld bevinden.
Minimale grondverzet: Aan de hand van de inbrengmethode kan worden voorkomen dat er veel grond moet worden afgevoerd.
Grote draagkracht: Door de diepe aansluiting op een sterke grondlaag biedt een paalfundering een hoge draagkracht.
Flexibiliteit: Palen kunnen worden verlengd om dieper dragende lagen te bereiken, wat de methode zeer geschikt maakt voor variabele grondcondities (Bron 2).

De diepte van palen bepalen

De diepte van de palen is een van de meest belangrijke aspecten bij het ontwerp van een fundering op palen. De diepte hangt af van het type paal en de inbrengmethode. Er zijn drie categorieën inbrengmethoden, namelijk:

Inbrengmethode met grondverdringing
Inbrengmethode met geen of geringe grondverdringing
Inbrengmethode met grondverwijdering

De keuze van de juiste inbrengmethode heeft invloed op de stabiliteit van de paal en de verdringingswerking in de grond. Zo kan grondverdringing ervoor zorgen dat de grond rondom de paal wordt verdicht, wat de draagkracht verder kan verhogen. Bij grondverwijdering daarentegen wordt de grond rond de paal gedeeltelijk verwijderd, wat het risico op instabiliteit kan vergroten (Bron 1).

Draagkracht en paalmaat

De draagkracht van een funderingspaal wordt bepaald door twee hoofdfactoren:

Puntweerstand aan de voet van de paal: De kracht waarmee de grond onder de voet van de paal de paal ondersteunt.
Wrijvingskracht langs de paalwand: De kracht die ontstaat door de wrijving tussen de paal en de grond rondom hem.

De puntweerstand wordt berekend aan de hand van de drukspanning van de grond, vermenigvuldigd met het oppervlak van de paalvoet. Daarnaast speelt de lengte van de paal een rol. Volgens de richtlijnen moet de lengte van de paal minstens vijf maal de dwarsdoorsnede van de paal zijn (Bron 4).

Praktijkvoorbeelden

In een praktijkvoorbeeld uit de bronnen is een funderingsdiepte van 80 cm onder maaiveld genoemd, waarbij het grondwater al dichtbij ligt. In dergelijke gevallen is het vaak noodzakelijk om de fundering dieper te leggen of extra maatregelen te nemen om de stabiliteit te waarborgen (Bron 3).

Een andere aanbeveling is dat voor een enkele muur een funderingsbreedte van 25 cm voldoende is, terwijl voor een spouwmuur een breedte van 40 cm aan te raden is. De hoogte of dikte van de fundering is daarentegen afhankelijk van de belasting die het bouwwerk op de fundering uitoefent (Bron 5).

De keuze van paaltype

De keuze van het juiste paaltype is van essentieel belang voor de stabiliteit van de fundering. In Nederland zijn verschillende paaltypen in gebruik, afhankelijk van de grondcondities en de belasting die op de fundering werkt.

Een veelgebruikte methode is de schroefpaalfundering. Bij deze methode worden de palen door middel van een schroefconstructie in de grond gedraaid. Deze fundering is 100% grondverdringend, wat betekent dat de grond rondom de paal wordt weggeduwd. Dit zorgt ervoor dat de paal stevig vastzit in de grond en dat de draagkracht wordt verhoogd. Daarnaast is deze methode zeer geschikt voor het bereiken van diepere dragende lagen, omdat de palen eenvoudig verlengd kunnen worden (Bron 2).

Houten paal versus staal- of betonpaal

In de geschiedenis van Nederland is gebruikgemaakt van houten palen, zoals bij het Paleis op de Dam en het Centraal Station in Amsterdam. Houten palen worden echter tegenwoordig minder vaak gebruikt, vooral in regio's met hoge vochtigheid, omdat hout onder water kan gaan rotten. In plaats daarvan worden houten palen meestal gebruikt in droogere situaties of waar de grond niet zo zwaar belast wordt.

Voor moderne constructies wordt vaak gekozen voor staal- of betonpalen, die meer bestand zijn tegen vocht en belastingen. Deze palen zijn tevens lichter in gewicht en makkelijker in te brengen, vooral in zandige of losse grond (Bron 4).

Stappenplan voor het bepalen van de funderingsdiepte

Om de juiste diepte voor een fundering op palen te bepalen, is het belangrijk om een grondonderzoek uit te voeren. Dit onderzoek geeft inzicht in de aard van de ondergrond en de diepte waarop de dragende laag zich bevindt. Op basis van deze informatie kan worden bepaald welke funderingstekening en paaltype het meest geschikt zijn.

1. Grondonderzoek uitvoeren

Een grondonderzoek is de eerste stap in het bepalen van de funderingsdiepte. Hierbij wordt onderzocht welk type grond zich op de bouwlocatie bevindt en op welke diepte de dragende laag zich bevindt. In sommige gevallen kan dit onderzoek worden uitgevoerd door middel van proefboringen of met behulp van geotechnische metingen (Bron 3).

2. Bepalen van het type fundering

Op basis van het grondonderzoek wordt bepaald welk type fundering het meest geschikt is. In regio's waar de dragende laag diep ligt, wordt vaak gekozen voor een fundering op palen. In andere gevallen kan een fundering op staal of putringen voldoende zijn (Bron 3).

3. Kiezen van het juiste paaltype en inbrengmethode

De keuze van het juiste paaltype en de inbrengmethode hangt af van de grondcondities en de belasting die het bouwwerk op de fundering uitoefent. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met de stabiliteit van de grond en de mogelijke effecten van grondverdringing of -verwijdering (Bron 1).

4. Berekenen van de paalmaat en -lengte

Naast de diepte van de palen is ook de maat van de palen belangrijk. De lengte van de paal moet minstens vijf maal de dwarsdoorsnede zijn om voldoende draagkracht te bieden. Daarnaast moet rekening worden gehouden met de wrijvingskracht langs de paalwand, die ook een rol speelt in de draagkracht (Bron 4).

Praktische tips voor het leggen van een fundering op palen

Het leggen van een fundering op palen vereist zorgvuldig plannen en uitvoering. Hieronder geven we enkele praktische tips die van toepassing zijn bij het leggen van een paalfundering:

1. Advies van een bouwkundige inzetten

Het is verstandig om het ontwerp van de fundering door een bouwkundige te laten bepalen. Dit zorgt ervoor dat de fundering aan de specifieke eisen voldoet en dat er geen onvoorziene problemen ontstaan tijdens of na de bouw (Bron 5).

2. Let op de vorstgrens

Een fundering moet op een diepte worden gelegd die onder de vorstgrens ligt. In Nederland is dit meestal tussen de 60 en 80 cm. Door de fundering hieronder te plaatsen, wordt voorkomen dat de grond door vries- en ontijdwerking instort (Bron 5).

3. Zorg voor een stabiel zandbed

Voor het leggen van de fundering is het belangrijk om een stabiel zandbed aan te brengen. Dit zorgt ervoor dat de fundering goed kan worden uitgevoerd en dat de grond niet instort tijdens het storten van de betonlaag (Bron 5).

Conclusie

De diepte van palen bij een fundering is een cruciale factor voor de stabiliteit van het gebouw. In Nederland is het grondtype vaak zand, maar de diepte waarop een dragende laag zich bevindt, kan per regio verschillen. In regio's waar de dragende laag te diep ligt, is een fundering op palen vaak de enige realistische optie. De diepte van de palen hangt af van het type grond, de inbrengmethode en de belasting die het bouwwerk op de fundering uitoefent.

Het is belangrijk om het ontwerp van de fundering door een bouwkundige te laten bepalen. Daarnaast is het verstandig om rekening te houden met de vorstgrens en het aanbrengen van een stabiel zandbed. Door deze richtlijnen en praktijkvoorbeelden te volgen, kan worden gegarandeerd dat de fundering voldoet aan de eisen van stabiliteit en duurzaamheid.

Bronnen

diep
pal